فرزانه غلامی/

صاحبنظران اقتصادی، سیستم‌بانکی و بازار سرمایه (صندوق‌های سرمایه‌گذاری) را دو محل امن برای کسب سود معقول صاحبان سرمایه‌های خرد می‌دانند و بر این باورند که این دو گزینه هم سوداگری را در بازارهای غیرمولد کاهش می‌دهد و هم جانی تازه به تولید می‌بخشد.

امروز شاید بیش از هر زمانی، این پرسش پیش روی صاحبان سرمایه‌های اندک (زیر ۱۰۰ میلیون تومان) قرار می‌گیرد که کدام بازارها از نوسان‌های هیجانی پرریسک، دورتر و قادر است امنیت خاطر اقتصادی برایشان به همراه داشته باشد؟

براساس آمار بانک مرکزی، حجم نقدینگی سرگردان موجود در اقتصاد کشور، مرز ۲ هزار هزار میلیارد تومان را رد کرده است. هر چند آمار دقیقی از نحوه توزیع این نقدینگی در میان افراد جامعه وجود ندارد، اما گفته می‌شود بخش عظیمی از این رقم، به صورت خرد در اختیار اقشار متوسط و پایین‌جامعه است که علاوه بر دغدغه حفظ ارزش این دارایی محدود در شرایط پرنوسان اقتصاد، به دنبال کسب سود معقول و تضمین شده هستند.

 همچنان بورس و بانک کم‌ریسک‌ترین هستند

به عقیده کارشناسان اقتصادی، بخش زیادی از نقدینگی عظیم ۲ هزار هزار میلیارد تومانی کشور دچار سرگردانی است و هر از گاهی و به فراخور تحولات اقتصادی کشور، بازاری را برای سودگیری و سرمایه‌گذاری برمی‌گزیند و به باور و گواهی شواهد موجود در اقتصاد کشور قادر است امواج سهمگینی در بازارهای مختلف ایجاد کند که حاصل آن تشدید سوداگری، کاهش شدید ارزش پول ملی، خلق تورم مضاعف در اقتصاد و در نهایت افزایش روزافزون عطش نقدینگی در بخش‌های مولد است.

استاد اقتصاد دانشگاه تهران به خبرنگار ما می‌گوید: وقتی بناست به مردم و صاحبان سرمایه‌های خرد که دیگر قابلیتی برای کارآفرینی و فعالیت مولد ندارند، توصیه‌هایی برای سرمایه‌گذاری داشته باشیم، با حذف فرضیه خطر ورشستگی نظام بانکی و عدم‌اعتماد مردم به سیستم بانکی و مبتنی بر مصلحت‌عمومی اقتصاد و نه مصلحت فردی، سپرده‌گذاری نزد نظام‌بانکی و در گام بعد حضور در بورس البته در قالب صندوق‌های سرمایه‌گذاری بهترین و امن‌ترین بازارها برای دارندگان سرمایه‌های زیر ۵۰ و ۱۰۰ میلیون تومان است.

آلبرت بغوزیان ادامه می‌دهد: شاید سوداگران بازارهای خودرو، ارز، طلا، مسکن و زمین را پربازده و تضمین‌کننده سود بدانند، اما این بازارهای غیرمولد، خلق احتکار و ایجاد کمبود مصنوعی کالا در بازار، تورم‌زایی و افت شدید ارزش پول ملی را به همراه دارند، بنابراین تنها بازارهایی که از این ویژگی‌های تخریبگر مبرا هستند و حتی قادرند تولید را تقویت کنند و در همین حال ریسک به مراتب کمتر نسبت به بازارهای موازی دارند و در ادبیات اقتصاد نمی‌توان ایرادی به آن وارد دانست، بانک و بورس است.

وی خاطرنشان می‌سازد: اگر سرمایه‌گذاران غیرحرفه‌ای و ریسک‌گریز، خواهان ریسک صفر هستند، سپرده‌گذاری نزد بانک‌ها بهترین گزینه است. این گزینه البته با لحاظ اعتماد عمومی مردم به نظام بانکی و عدم تکرار تجربه تلخ مؤسسات غیرمجاز، بدون ریسک و با سود ۱۵ تا ۱۰ درصد سالانه همراه است.

بورس ۱۴۰ درصد رشد داشته اما... 

دبیرکل خانه اقتصاد ایران هم با اشاره به دو گزینه بانک و بورس به خبرنگار ما می‌گوید: افرادی که به لحاظ سرمایه‌گذاری، فعال‌تر و خواهان بازی با سرمایه‌های خود هستند، بهتر است سراغ بازار سرمایه بروند و البته این ورود بهتر است در قالب صندوق‌های سرمایه‌گذاری باشد و نه ورود فردی.

مسعود دانشمند بر این باور است که نظام بانکی و بورس، سرمایه‌های خرد سطح جامعه را به سمت تولید هدایت خواهد کرد، اما این را هم باید پذیرفت در شرایط فعلی که تولید حال و روز خوشی ندارد، حضور در بورس حداقل به صورت کوتاه‌مدت اندکی ریسک به همراه دارد و بر همین اساس، با وجود اینکه وزارت اقتصاد رشد ۱۴۰ درصدی بورس را در یک سال گذشته تأیید کرده، بانک و سپرده‌گذاری نزد بانک‌ها می‌تواند امنیت‌خاطر  اقتصادی را برای دارندگان سرمایه‌های زیر ۱۰۰ میلیونی به همراه داشته باشد.

خرده‌سرمایه‌ها بورس را هیجانی می‌کنند

ایسنا هم به نقل از یک اقتصاددان می‌نویسد: بخش عمده‌ای از مردم به پس‌اندازهای بانکی قانع شده‌اند. سرمایه‌های خرد دیگر امکان سرمایه‌گذاری در حوزه مسکن را ندارند و التهابات بازار ارز و طلا موجب خواهد شد مردم از این سرمایه‌گذاری‌های کوتاه‌مدت دوری کنند و دوباره به سرمایه‌گذاری‌های بلندمدت بپردازند.

بنا به اظهارات مسعود صوفی مجیدپور، سرمایه‌گذاری در حوزه بانکی سود پایینی دارد اما به دلیل اطمینان بالایی که به این حوزه وجود دارد به همین سودهای کم قانع شده‌اند. رفتار صاحبان سرمایه‌های خرد در بورس هیجانی است و اتفاقاً بخشی از نوسان‌های بورسی نیز به خاطر همین نوع رفتارهاست، چرا که وقتی  شاخص‌های بورسی اندکی پایین می‌آید موج خروج دسته‌جمعی از آن آغاز می‌شود. با این حال با توجه به وضعیت اقتصاد به نظر می‌رسد مردم مجبور هستند سرمایه‌های خود را یا در بورس یا در بانک سرمایه‌گذاری کنند.

وی ادامه می‌دهد: سرمایه‌گذاری در حوزه ارز و طلا با ریسک بالایی همراه است و پیش از این کسانی که سرمایه‌های کلانی داشتند، سرمایه‌گذاری‌های خود را در این حوزه انجام دادند و دولت و بانک مرکزی هم در حال ایجاد ثبات در این بازارها هستند و حتی اگر برای مثال بازار طلا سودی هم داشته باشد، این سود پرریسک و بسیار کم خواهد بود.

سرمایه‌گذاری در حوزه گردشگری ریسک کمتری دارد

تسنیم هم از قول یک کارشناس بازار کار می‌گوید: علاوه بر بورس و نظام بانکی، یکی از بخش‌های مناسب برای سرمایه‌گذاری‌های اندک مردم در شرایط فعلی اقتصاد، کارهای خدماتی است، زیرا تقاضا برای این فعالیت‌ها وجود دارد و در نرخ اشتغال نیز این کارها نقش مؤثری داشته است. همچنین گردشگری و استفاده از امکانات و لوازم‌سنتی و بومی کشور نیز می‌تواند راهکار مناسبی برای سرمایه‌های اندک و خانگی مردم باشد.

حمید اسماعیلی معتقد است: سرمایه‌گذاری در حوزه گردشگری، ریسک کمتری دارد و در روستاها و شهرستان‌ها می‌تواند شغل ایجاد کند. وی می‌گوید: به‌ دلیل بارش‌های مناسب سال گذشته کشاورزی، پرورش آبزیان و دامپروری موقعیت خوبی را برای سرمایه‌گذاری و ورود مردم به این حوزه فراهم کرده، به‌ طوری که در ۶ ماه نخست سال جاری فعالیت‌های بخش کشاورزی رشد قابل توجهی داشته است. پرورش گل و گیاه و میوه‌های گلخانه‌ای در حجم کوچک نیز یکی‌دیگر از پیشنهاداتی است که با سرمایه‌های محدود ۳۰ تا ۵۰ میلیون تومان قابل انجام است، حتی یک یا دو خانواده می‌توانند با پس‌اندازی که دارند این کار را شروع کنند و در مراحل بعدی آن را توسعه دهند. همچنین تعاونی‌ها و ورود سرمایه‌های خرد مردم به این بخش نیز یکی‌دیگر از راه‌های سرمایه‌گذاری برای مردم عادی است.