به گزارش قدس آنلاین در مقدمه این کتاب آمده است: این کتاب راه و رسم انجمن داری و مهارت و ظرفیتهای حضور در حوزه شعر و شاعری است که به تجربه حاصل شده و در آن نشانه های فراوانی برای رهروان این راه وجود دارد تا بتوانند این مسیر طولانی را با تلفات و صدمات کمتر مدیریت کنند و طول عمر و تداوم بیشتری به آن ببخشند و خطراتش را به خاطراتی عبرتآموز بدل سازند. شاعر امروز نیاز دارد که اوضاع شعر و شاعری و چگونگی تاسیس و تداوم محافل شعری پیشینیان را بداند و از آنها در جهت تکمیل و تکامل جمع های ادبی حاضر بهره بگیرند و این میراث ماندگار را با افزوده های علمی و عملی خویش به آیندگان بسپارد. در گفتگویی محقق بیشتر از این کتاب برایمان گفت.
* ایده آماده سازی کتاب با اهل انجمن از کجا آمد؟
** گسترش انجمنهای ادبی مخصوصاً انجمن های شعر و داستان در سراسر کشور و طرح بزرگ شناسنامه دار شدن آنها که منجر به تهیه اساسنامه تصویب و امضای آن توسط وزیر محترم وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و تخصیص بودجه به آنها و تشکیل هیئت موسس خانه انجمن های ادبی ایران و تشکیل هیئت مدیره استانی و کشوری به انتخاب خودشان شد، و ماجرایش نیازمند یک مصاحبه مفصل و مستقل است. به نظر رسید برای توانمندسازی مدیران و مسئولان یا موسسان انجمن ها و آگاهی بیشتر به اعضای آن ها لازم است دستینه یا کتاب راهنمایی تهیه شود که گردانندگان عمدتاً جوان این انجمن های تازه تاسیس با مطالعه تجربه های انجمن روها و پیشکسوتان صاحب انجمن، بتوانند با روشهای تجربه شده مدیریت غیررسمی فرهنگی گذشتگان آشنا شوند و در گذر از حوادث ناخواسته و ناملایمات متداول در انجمن ها چه به لحاظ مالی و اداری و چه سیاسی و اجتماعی پخته تر عمل کنند و نگذارند چراغ انجمنهای شان خاموش بشود. گردانندگان جوان جلسات شعری با مطالعه این کتاب با اطلاع پیشاپیش از مخاطرات چنین جمع هایی، از تکرار آن بپرهیزند و راهنمای برونرفت از آنها را هم بشناسند و باعث بنا و دوام انجمنهای شان بشوند.
* در حوزه انجمن های داستانی هم چنین کتابی وجود دارد؟
** بله. کتاب تقریبا مشابهی در حوزه ادبیات داستانی با عنوان «داستان نویسی با کلاس» توسط ابراهیم زاهدی مطلق که مسئول دفتر داستان بنیاد شعر و ادبیات داستانی ایرانیان بود در حال آماده سازی بود. قرار بر این شد که ما هم در دفتر شعر بنیاد به چنین کتاب راهنمایی بیندیشیم و حاصل همین کتابی شد که آن را دیده اید.
* افراد مصاحبهشونده بر چه اساس و مبنایی انتخاب شدند و اصلاً چرا ۲۳ نفر؟
** من با شناختی که از شاعران چند نسل استان های مختلف و انجمنهای ادبی مناطق گوناگون کشور داشتم، ابتدا فهرستی از انجمن های فعال و معروف ادبی ایرانی و انجمن داران قدیمی تهیه کردم که شامل بیش از شصت اسم و عنوان در استان های مختلف کشورمان بود. یعنی در هر استان حداقل یک و حداکثر دو یا سه انجمن یا انجمن دار را شناسایی کردم تا با آنها گفتوگو بگیرم و تجربه های آنها را جمع آوری کنم البته طبیعی است که این تعداد در بعضی استانها بیشتر و فعال تر و در برخی استانها فعالیت کمتری داشتند و یا غیر فعال بودند یا چهره شناخته شده و شاخصی نداشتند به هر حال در این فرصت کتاب مربوط به بخش داستان شامل ۱۳ گفت و گو در ۲۷۰ صفحه منتشر شد که عموم مصاحبه شوندگان داستان، از داستان نویسان نسل اول و دوم انقلاب و ساکن تهران بودند و همین موضوع کتاب مخصوص شعر را با مشکل مواجه کرد.
* این دو بخش که باید مجزا باشند. چرا بخش شعر با مشکل مواجه شد؟
** چون از یک طرف با توجه به فهرست اسامی، کتاب شعر حجمی حداقل پنج برابر کتاب داستان را پیدا می کرد و از طرف دیگر مصاحبه شوندگان اغلب در استان های ۳۲ گانه خودشان سکونت داشتند و همین زمان و هزینه های رفت و آمد برای گفتوگوی ما را به شدت افزایش می داد اگرچه با توجه به گستردگی انجمنهای شعر در سراسر کشور و کثرت آنها با توجه به قدمت این گونه ادبی در ایران این تفاوت طبیعی می نمود اما در عمل میسّر و ممکن به نظر نمی رسید. ناچار شدیم اسامی را کم کنیم. بعد با توافق با مسئولان بنیاد قرار بر این شد که تعداد اسامی را به نصف این مقدار کاهش بدهیم و کتاب را حداکثر در دو جلد در بیاوریم. من مصاحبه ها را بدون اولویت شروع کردم و تقریباً با بیست و چند نفر از چهارده شهر و هفت استان گفت و گو گرفتم و امید داشتم که بقیه هم انجام خواهد شد اما مشکلات مالی بنیاد از یک سو و طرح ادغام آن با دو نهاد دیگر و زیرمجموعه های معاونت فرهنگی ارشاد از سوی دیگر همه کاسه کوزه ها را به هم ریخت و دوستان مسئول به مصداق ما لا یدرک کلّه لا یترک کلّه گفتند که اگر دیر بجنبی چاپ همین تعداد گفتگو هم در بوته تعویق می افتد و شرمنده مصاحبه شوندگان می شویم و به همین دلیل گفتگوهای انجام شده سر و سامان گرفت و شد همین اثری که می بینید.
* پس کسانی هستند که جایشان در این مجموعه خالی باشد؟
** بله. البته کتاب با ۲۳ گفتگوی نسبتاً مفصل بیش از ۵۰۰ صفحه است که خودش حجم قابل ملاحظه ای است و مصاحبه شوندگان هم اکثریت قابل توجهی از انجمن داران یا انجمن روندگان پیشکسوت یا معلمان شعر هستند. اما در جایگاه موضوعی اش نیازمند لااقل چند مصاحبه دیگر هم هست که اگر عمری باقی باشد و توفیقی دست دهد در صورت داشتن متولی باید انجام بشود چون به لحاظ شخصیتی جای امثال استاد عباس باقری در زابل و جناب ناصر کشاورز در تهران خیلی خالی است و به لحاظ استانی هم انجمن های مناطقی چون اردبیل، یزد، کرمان، همدان، کرمانشاه و کردستان هم باید در این اثر حضور داشته باشند.
* این کتاب چه اهمیت و جایگاهی در تاریخ ادبیات معاصر ما دارد؟
** این کتاب از چند جهت قابل توجه است. اول، معرفی و مصاحبه با ۲۳ شاعر امروز ایران از پیشکسوت و جوان. شاعرانی که بعضی از آنها با همه اثر و آثار و شهرتی که داشتند به ندرت با نشریه ای گفت و گو انجام می دهند.
دوم از این منظر که در این مصاحبه ها، اطلاعات، حرفها و خاطرات بسیاری درباره افراد و انجمن ها آمده که علاوه بر حلاوت و شیرینی، دسترسی به آنها در جاهای دیگر تقریباً ممکن نیست. سوم این که کتاب سرشار از تجربههای زیسته و عملیاتی شده مدیریت فرهنگی و انجمن داران است و برای تازه کاران این عرصه یعنی مسئولان عموماً جوان انجمن های تازه تاسیس شده بسیار راهگشا و آموزنده است و ظرافت های انجمن داری را از زبان اهل انجمن به آنها گوشزد میکند. چهارم اینکه به کار مدیران فرهنگی هم می آید چون علاوه بر افزایش اطلاعات مسئولان آموزش و پرورش، مدیران ارشاد اسلامی و حوزههای هنری استان ها و همچنین گردانندگان کانون های پرورش فکری شهرستانها و مسئولان حوزه فرهنگ و ادبی دقایق یک مدیریت فرهنگی معنامحور را به ایشان می آموزد و روش برخورد با حوادثی را که در محافلی از این دست پیش میآید پیش رویشان میگذارد و به آنها می فهماند در برخورد با اهالی شعر و ادب و هنر دقیقه ها و دغدغه هایی وجود دارد که شاید در برخورد با دیگر اقشار متفاوت است.
* آیا این کتاب به کار شاعران جوان هم میآید؟
** حتماً مطالعه این کتاب برای شاعران جوان که در فرداهای نزدیک خود باید جانشین و جایگزین مسئولان این انجمن ها شوند و مدیران فرهنگی باشند به مثابه یک کلاس شیرین و درسآموز فرهنگی و ادبی و مدیریتی است که درک و دریافت آنها را از دورهمی های بیخیالآنه و احساسی به عمق و ارتفاع دیگری می رساند و ضرورت حواس جمعی و برنامه ریزی برای اداره چنین مجامعی را به آنها گوشزد میکند و به تجربه هایشان می افزاید. این ها علاوه بر اشرافی است که نسبت به انجمن و انجمن داری پیدا می کنند و خطرات و مخاطرات حضور در جمع های نادیده و ناشناخته را پیشاپیش متوجه میشوند و از خاطرات شیرین پیشکسوتان هم علاوه بر ادب درس، ادب نفس می آموزند و بی حاصلی بسیاری از مجادلات لفظی و مباحث شکلی و فرمی پی می برند و می فهمند که به قول نیما آنکه غربال در دست دارد از عقب قافله می آید.
نظر شما