اعظم طیرانی/
داروسازی یکی از حلقه‌های نظام سلامت یعنی پزشک، بیمار و دارو محسوب می‌شود که تأثیری مستقیم بر شاخص‌های سلامت و اقتصاد جامعه دارد. داروسازان در هر کشور مسئولیت خطیر تأمین و عرضه داروی مورد نیاز جامعه را به عهده دارند و داروسازی یکی از پویاترین رشته‌ها در دنیا محسوب می‌شود.
آن‌ها باوجود اهمیتی که در حوزه سلامت دارند همواره از مشخص نبودن جایگاه حرفه‌ای خود در سیستم درمانی کشور ابراز نارضایتی می‌کنند و اینکه در هر دوره بر دغدغه‌های صنفی و حرفه‌ای آنان افزوده می‌شود.
روز داروساز فرصتی است تا با تأملی بیشتر به جایگاه داروسازان و مشکلات پیش روی آن‌ها توجه کنیم.
بی‌توجهی وزارت بهداشت به جایگاه حرفه‌ای داروسازان
نایب رئیس انجمن داروسازان ایران در گفتوگو با ما می‌گوید: رشته داروسازی از زمان ورود نخستین گروه داروسازان به کشور یعنی سال ۱۳۰۰ شمسی در ایران پایه‌گذاری شده است. پیش از آن اشتغال داروسازان از محل داروخانه و به شکل سنتی بوده که با تأسیس دانشکده داروسازی تهران و پس از آن تبریز و اصفهان، داروسازی به شکل مدرن در ایران آغاز شد و داروسازان در داروخانه‌ها ساخت دارو را انجام می‌دادند.
سید علی فاطمی اضافه می‌کند: از اواسط دهه ۳۰ خورشیدی با تأسیس شرکت‌های داروسازی در کشور، ساخت دارو در داروخانه‌ها روز به روز کاهش یافت و در دهه‌های ۵۰ و ۶۰ در پی بحران‌هایی که در کشور اتفاق افتاد، عملاً وضعیت داروسازی در ایران از فاز گذاری که در دنیا طی شد عقب ماند؛ وظایف داروسازان در حلقه نظام سلامت به خوبی تبیین نشد و داروسازان در داروخانه‌ها به عنوان مسئول فنی و فروشنده دارو شناخته شدند تا اینکه در دهه ۷۰ برای نخستین بار با پدیده داروسازان بالینی مواجه شدیم. داروسازان بالینی توانستند در بیمارستان‌ها در کنار پزشکان به وظیفه خود در حوزه دارو درمانی عمل کرده و تا حدود زیادی خدمات دارویی را در بیمارستان‌ها تبیین کنند و تعدادی از داروسازان نیز در شرکت‌های داروسازی و بهداشتی مشغول کار شدند. اما متأسفانه در سال‌های اخیر نقش داروسازان در تولید دارو رو به کاهش رفته و به فروشندگان دارو در داروخانه‌ها تبدیل شده‌اند؛ این اتفاق خوبی نیست و امیدواریم با اجرای سند جامع خدمات داروسازان در داروخانه‌ها داروسازان بتوانند خدمات بیشتری به بیماران ارائه دهند و داروخانه صرفاً محل فروش دارو نباشد.
تخلف سازمان‌های بیمه
فاطمی می‌افزاید: امروزه داروسازان در دنیا وظایف بیشتری بر عهده دارند و می‌توانند برای بسیاری از ناخوشی‌های جزئی، بنا به تشخیص خود دارو تجویز کنند و انجام واکسیناسیون و برخی از خدمات تشخیصی نظیر سنجش قند و فشار خون و پایش سلامت در داروخانه‌ها انجام خواهد شد تا مردم نیازی به مراجعه به درمانگاه‌ها نداشته باشند.
وی ادامه می‌دهد: با اجرای سند جامع خدمات داروسازان و خدمات‌محور شدن داروخانه‌ها پرونده الکترونیک سلامت و خدمات نسخه‌نویسی و نسخه‌پیچی الکترونیکی صورت خواهد گرفت؛ البته اگر وزارت بهداشت و سازمان‌های بیمه به توافق برسند و سازمان‌های بیمه با وزارت بهداشت هماهنگ شوند و نسخه‌نویسی الکترونیک از سوی پزشکان و نسخه‌پیچی از سوی داروخانه‌ها انجام شود و وضعیت فعلی نسخه‌نویسی الکترونیکی در داروخانه‌ها که موجب معطلی مردم در داروخانه‌ها و نارضایتی آن‌ها شده تغییر کند.
نادیده گرفتن جایگاه حرفه‌ای داروسازان در حلقه سلامت
نایب رئیس انجمن داروسازان ایران در ادامه با اشاره به گلایه‌مندی دانش‌آموختگان داروسازی از تبعیض بین‌رشته‌ای در حوزه‌های پزشکی می‌افزاید: طی سال‌های متمادی بی‌مهری‌های زیادی به جامعه داروسازان کشور شده و جایگاه حرفه‌ای و تخصصی آن‌ها در حلقه سلامت نادیده گرفته شده است. این درحالی است که وقتی حلقه سلامت را ترسیم می‌کنیم، به مثلثی می‌رسیم که اضلاع آن پزشک، بیمار و دیگری داروساز است که منجر به تکمیل چرخه درمان می‌شود؛ جامعه داروسازان انتظار دارند جایگاه حرفه‌ای آن‌ها مانند سایر رشته‌های پزشکی حوزه درمان دیده شود.
به گفته دکتر فاطمی ما اکنون در بیمارستان‌های جنرال دو یا سه داروساز داریم، در حالی که طبق استانداردهای جهانی به طور متوسط باید به ازای هر ۱۰۰ تخت بیمارستانی سه داروساز و در هر بیمارستان جنرال حداقل ۳۰ داروساز استخدام شود. البته حضور داروسازان در بیمارستان‌ها و مراکز درمانی کشوری نظیر ژاپن بیشتر از استانداردهای جهانی است، چون اعتقاد دارند به‌کارگیری داروسازان در بیمارستان‌ها و مراکز درمانی موجب کاهش هزینه‌های دارو می‌شود. بنابراین ضروری است در هر یک از مراکز بهداشتی و درمانی نیز داروساز داشته باشیم تا از این تخصص استفاده بهینه شود.
وی ادامه می‌دهد: صنایع داروسازی دامی نیز حوزه دیگری است که داروسازان می‌توانند در آن فعالیت داشته باشند اما متأسفانه این حوزه در دست کارخانه‌های داروسازی و دامپزشکان است که موجب ایجاد تداخل وظیفه شده است.
وی یادآور می‌شود: داروسازان در هر یک از بخش‌های مدیریتی، تحقیقاتی و پژوهشی و همچنین حرفه‌ای که حضور یافته و فعالیت داشته‌اند، موفق بوده و موجب افتخار کشور شده‌اند، ضمن آنکه توانسته‌اند در سال‌های دفاع مقدس و حتی شرایط سخت و تحریم‌ها نیاز دارویی کشور را تأمین کنند؛ با این حال هنوز از جایگاه حرفه‌ای قابل قبولی در سیستم درمانی کشور برخوردار نیستند.
جای خالی سند توسعه و اشتغال داروسازان در وزارت بهداشت
این داروساز با اشاره به تعداد زیاد دانش‌آموختگان داروسازی در کشور می‌گوید: در سال‌های اخیر علاوه بر دانش‌آموختگانی که از دانشگاه‌های داروسازی کشور دانش‌آموخته شده‌اند، تعداد زیادی از افرادی که در خارج از کشور تحصیل کرده‌اند به ایران بازگشته و با توجه به اینکه استخدام داروسازان در مراکز درمانی دولتی، بیمارستان‌ها و بخش صنعت بسیار محدود است، با شمار گسترده‌ای از دانش‌آموختگان بیکار مواجه شده‌ایم. ضرورت دارد فعالیت داروسازان در حوزه سلامت مطابق با استانداردهای جهانی توسعه یابد، زیرا در حال حاضر تعداد دانش‌آموختگان داروسازی بیش از ظرفیت اشتغال است.
فاطمی تصریح می‌کند: سالانه بیش از هزار و ۵۰۰ دانش‌آموخته داروسازی از دانشکده‌های داروسازی کشور دانش‌آموخته می‌شوند که ۸۰ درصد آن‌ها برای تأسیس داروخانه اقدام می‌کنند و این در حالی است که ۵۰ درصد بازار داروی کشور در دست داروخانه‌های دولتی است و همین مسئله موجب می‌شود هر سال سفره داروسازان بخش خصوصی در مقایسه با سال پیش کوچکتر شود.
وی می‌افزاید: اکنون ۲۰ هزار داروساز در کشور فعالیت دارند که ۱۳ هزار نفر آن‌ها مؤسس داروخانه و ۷ هزار نفر به عنوان مسئول فنی داروخانه‌ها و یا در شرکت‌های داروسازی فعالیت دارند.
بدهی سنگین دولت به داروسازان
دکتر فاطمی بدهی سازمان‌های بیمه به داروسازان را یکی دیگر از دغدغه‌های حرفه‌ای این قشر عنوان می‌کند و می‌گوید: هم اکنون ۹۷ درصد داروی مورد نیاز کشور در داخل تولید و ۳ درصد از طریق واردات تأمین می‌شود؛ البته ارزش اقتصادی ۳ درصد داروی وارداتی به دلیل بالا بودن قیمت آن‌ها معادل۳۰ درصد ارزش اقتصادی بازار دارویی ایران است، اما با توجه به بدهی سنگین سازمان‌های بیمه به‌ویژه بیمه سلامت به داروسازان و در پی آن بدهی داروخانه‌ها به شرکت‌های پخش و کارخانه‌های تولید دارو، طبیعی است این مسئله تأثیر منفی در چرخه تولید و توزیع دارو خواهد داشت.
نظر شما