به گزارش قدس آنلاین، امروز هم سیره تمدن ساز حضرت رضا می تواند به عنوان الگویی برای گفتگو با ادیان و مکاتب فکری گوناگون مطرح شود. در این زمینه با دکتر محمود واعظی، عضو هیات علمی و رئیس شورای عالی مرکز مطالعات انقلاب اسلامی دانشگاه تهران به گفتگو نشسته ایم که در ادامه می خوانید:
* جایگاه تعامل و گفتگو در آموزه های اسلام
دکتر واعظی درباره ضرورت و اهمیت گفتگو و تعامل مکاتب فکری با یکدیگر به خبرنگار قدس آنلاین گفت: واژه گفتگو که از دو کلمه گفت و گوی تشکیل شده، پیشینهای دیرینه ای دارد؛ از روز اول آفرینش انسان، بحث گفتگو با دیگران در زندگی اجتماعی بشر وجود داشته؛ زیرا انسان یک موجود اجتماعی است و همانطور که انسانها از نظر چهره و رفتار متفاوت هستند، اندیشه هاشان هم متفاوت است. این تفاوت افکار و سلیقهها باعث رشد میشود. چیزی که میتواند این اندیشه های متفاوت را چه در سطح خانوادگی، شهری، استانی، منطقه ای و بینالمللی به هم پیوند دهد و موجب همگرایی شود گفتگو است.
عضو هیات علمی دانشگاه تهران در ادامه به بیان جایگاه گفتگو با دیگر ادیان و تمدن ها در آموزه های اسلام پرداخت و اظهار داشت: بحث گفتگو با پیروان ادیان مختلف از همان آغاز مطرح شد؛ دین اسلام شیوهای از گفتگو را توسط پیامبر رواج داد که عاقل پسند بود و اصلا بحث دین نبود همه عقلها میپذیرند. رسول اکرم(ص) با یهودیان، مسیحیان، زندیقها، مشکرین و خلفا پیوسته گفتگو میکردند؛ البته بر طبق آداب و موازین آن. ایشان در بین همین اعراب جاهلی و به دور از انسانیت، آنچنان رفتار الگویی و گفتگو را آغاز کردند که در نتیجه همین گفتگوها بزرگانی چون ابوذر و مقداد ساخته شد.
* اهمیت گفتگو در جهان امروز
دکتر واعظی با بیان اینکه در جهان پرآشوب امروز بیش از همیشه نیازمند گفتگوهای جدی، عمیق، پایدار و پیوسته با پیروان ادیان و مکاتب فکری مختلف هستیم خاطر نشان کرد: در درون امت اسلامی نیز نیازمند تعامل و گفتگو هستیم تا از تفرقه و دوری مذاهب مختلف جلوگیری شود. متاسفانه این بحث در جهان اسلام نه تنها ترویج نشده حتی گاهی توبیخ هم شده؛ مثلا در عربستان سعودی چند سال قبل کتابی نوشته شد به نام «حرمة الحوار مع الادیان»، در حالی که در قرآن کریم بارها به گفتگو و تعامل تاکید شده است. وی افزود: متاسفانه در ادبیات جاهلی جدید، بیش از همیشه گفتگوی مسالمتآمیز ادیان و مکاتب فکری با هم، سرکوب شده و مطرح کردن بحث گفتگو بر اساس سیره حضرت رضا(ع) که برگرفته از سنت رسول اکرم(ص) هست بیش از همیشه مورد غفلت هست.
*امام رضا(ع) پرچمدار گفتگوی تمدن ها
دکتر واعظی با اشاره به اینکه در شرایط اجتماعی روزگار امام رضا(ع)، بحثهای دگر اندیشان بالا گرفته بود؛ از یک سو افکار یونانی، منطقیون و ... با پشتوانه های علمی با ترجمه آثار مختلف به زبان عربی، وارد اسلام میشود و از سوی دیگر پیروان ادیان و مکاتب فکری مختلف نزد حضرت می آمدند و با ایشان مناظره میکردند تصریح کرد: خوشبختانه چون امام هشتم(ع)، شخصیت و جایگاه ویژه اجتماعی در حکومت داشتند و تریبون ولایتعهدی در اختیار ایشان بود، از این گفتگوها ومناظرات به نحو احسن استفاده کردند و توانستند پیام خود را به سراسر دنیا برسانند.
عضو هیات علمی دانشگاه تهران با تاکید بر اینکه آداب و کیفیت گفتگو در بین همه ادیان و به صورت جامعتر در دین اسلام و سنت پیامبر(ص) طراحی شده است افزود: با بررسی گفتگوها و مناظرات حضرت رضا(ع) با پیروان ادیان مختلف میتوان به سیره الگویی ایشان در این زمینه پی برد؛ بر اساس این سیره گفتگو با ادیان مختلف اولا باید با حفظ احترام متقابل باشد. دوم اینکه عقل محور باشد و سوم اینکه به راهکارها و خروجیهای روشن بیانجامد. این استاد دانشگاه ادامه داد: در گفتگو به جز اخلاقیات یعنی رعایت ادب، حرمت دانی و شخصیت دادن به مخاطب، باید بر مشترکات پافشاری شود تا اختلافات؛ چون طبیعی است که هر دینی با دین دیگر اختلافاتی دارد، ولی میشود اختلافات را کنار گذاشت و اشتراکات را پررنگ کرد؛ در واقع هدف از این گفتگوها این است که بتوانیم بر نکات مشترک تاکید کنیم و بر اساس نکات مشترک موارد مورد اختلاف را به حداقل برسانیم. یعنی با استدلال منطقی و قوی، استدلالات ضعیف پس از نقد کنار گذاشته شود. وی با اشاره به اینکه در گفتگو به رسمیت شناختن طرف مقابل بسیار مهم است تاکید کرد: بر طبق جلد ۹ و ۱۰ کتاب بحارالانوار، پیامبر(ص) با یهودیان با مسالمت و رعایت احترام گفتگو میکردند. حضرت علی(ع) نیز می فرمایند: همانطور که زبانتان را به خوب صحبت کردن عادت میدهید، گوشتان را هم به خوب گوش دادن عادت دهید.
دکتر واعظی با اشاره به اینکه ما معمولا آداب گفتگو را نمیدانیم و به دنبال به کرسی نشاندن حرف خود هستیم؛ در نتیجه گفتگو شکل ما چون آداب گفتگو را یاد نداریم با همکیشان و هم فکران خودمان هم نمیتوانیم به همفکری برسیم تصریح کرد: حضرت رضا(ع) نه تنها با فرق مختلف اسلامی بلکه با زندیقها و یهودیان و... گفتگو دارند اما ما در این زمینه کار نکردهایم؛ طلبه و استاد ما چقدر در این مورد اطلاع دارند؟ یا فریفته جهان غربیم و هیچ از دین نمی دانیم و فقط ظاهر را میبینیم و یا غرق درمسائل سنتی هستیم و اصلا به بیرون نگاه نمی کنیم. این استاد دانشگاه خاطر نشان کرد: حضرت رضا(ع) با عنایت به داشتهها و ظرفیت جامعه خودش با جوامع بیرونی ارتباط رسمی برقرار کرده و در جلسات رسمی مناظره شرکت و گفتگو می کنند.
* ضرورت عرضه سیره امام رضا(ع) به جهان امروز
رئیس شورای عالی انقلاب اسلامی دانشگاه تهران با تاکید برلزوم معرفی سیره امام هشتم(ع) به دنیا خاطر نشان کرد: باید سیره برجا مانده از امام رضا(ع) از لای کتابها بیرون بیاید و به جامعه جهانی عرضه شود. با وجود اهمیت این موضوع، متاسفانه تا کنون در این زمینه کار نشده؛ نباید حضرت رضا(ع) را فقط به عنوان ضامن آهو و شعایر بشناسیم. ایشان یک روش الگویی برای حل مشکلات اجتماعی طراحی کردند و به آن ملتزم بودند ولی ما از آن غافل هستیم. به نظر من آستان قدس رضوی باید تا حد امکان از نظر علمی در این زمینه سرمایه گذاری کنند. دکتر واعظی تصریح کرد: آستان قدس رضوی باید سیره الگویی و تمدن ساز حضرت رضا(ع) را در درجه اول در همه شهرها و مجامع فرهنگی کشورمان و سپس در کشورهای همسایه و جهان اسلام توسعه و ترویج کند.
انتهای پیام/
نظر شما