در حالی که چند وقتی است شرایط کرونایی بسیاری از کسب‌وکارها از جمله بازار گردشگری را تحت‌تأثیر خود قرار داده است، اما حتی این روزها نیز تلاش‌ها برای زنده نگه داشتن صنعت توریسم توسط کشورها ادامه دارد. در همین زمینه، به تازگی نمایندگان صنعت گردشگری ازبکستان و ایران در نشستی ویدئویی درباره برگزاری تورهای مشترک گردشگری توافق کردند.
در این نشست که نمایندگان بیش از ۲۰ شرکت بزرگ گردشگری ایران و همچنین رؤسای ۱۵ شرکت گردشگری ازبکستان حضور داشتند، طرف ازبکی گزارشی مبنی بر اقدام‌های در دست انجام برای احیا و توسعه بخش گردشگری در ازبکستان در شرایط همه‌گیری کرونا، به عنوان یک مسیر ایمن برای سلامتی گردشگران برای سیاحت در اختیار نمایندگان ایران قرار داد. در واقع نمایندگان ازبکستان با ارائه بسته‌های تشویقی مانند کاهش نرخ خدمات فرودگاهی یا حل‌وفصل پرداخت هزینه روادید الکترونیک توسط شهروندان ایران و راه‌اندازی سیستم جدید پرداخت، سعی در اقناع طرف ایرانی برای افزایش حجم گردشگران کشورمان به ازبکستان داشتند. تلاش‌ها و راهکارهایی که جای خالی آن در اظهارات طرف ایرانی مشهود بود.
اشتراکات تاریخی فرهنگی، نقطه قوت صنعت گردشگری منطقه‌ای
اشتراکات ایران با همسایگان فارسی‌زبان خود به‌ویژه ازبکستان، در زمینه‌هایی همچون پیشینه تاریخی و تمدنی، فرهنگ، زبان و برخی آداب‌ورسوم، نه‌تنها بستر مناسبی برای آشنایی هر چه بیشتر مردم دو کشور با این اشتراکات است بلکه موجب رونق و گسترش صنعت توریسم و اقتصاد گردشگری بین کشورها می‌شود. البته همکاری‌های مشترک در قالب نهادهای اقتصادی و فرهنگی همچون اکو نیز، مزیت تبادلات میان دو کشور را بالا برده است. امکانی که گرچه این روزها با وجود شرایط کرونایی شاهد کاهش حجم مراودات و تبادلات گردشگری ایران با همسایگان هستیم، اما این موضوع نیز چیزی از اهمیت این مقوله نکاسته است.
گرچه تا پیش از این تأکید بر گردشگری بیشتر ابعاد فرهنگی داشت، اما با این حال در دهه‌های اخیر، اقتصاد گردشگری و تجاری‌سازی آن یکی از مهم‌ترین بخش‌های اقتصاد جهانی را شکل داده است. در این بین، گرچه جمهوری اسلامی ایران هم به دلیل وجود منابع طبیعی و جایگاه حیاتی آن و هم از نظر تمدنی و فرهنگی می‌تواند یکی از قطب‌های توریسم دنیا و منطقه باشد و در رقابت‌پذیری گردشگری با دیگر کشورهای منطقه نیز پیشگام این عرصه شود، اما در سال‌های اخیر شاهدیم برخی دولت‌های منطقه همچون ترکیه و امارات که برنامه‌ریزی بلندمدتی را در این زمینه داشتند، توانسته‌اند به مراتب موقعیت بهتری را نسبت به ایران کسب کنند و در جایگاه بالاتری قرار بگیرند.
رتبه ۸۹ ایران در رقابت‌پذیری گردشگری
براساس گزارشی که مجمع جهانی اقتصاد تحت عنوان رقابت‌پذیری گردشگری و سفر در سال ۹۸ منتشر کرده، ایران در رتبه ۸۹ بین ۱۴۰کشور دنیا قرار گرفته است. جالب آنجاست که جایگاه امارات بین ۳۵ کشور اول رده‌بندی و بالاتر از ایران است.
براساس این گزارش، وضعیت ایران در شاخص‌هایی همانند بحث‌های زیرساختی چندان تعریفی ندارد، اما با این حال تنها شاخص قابل‌قبول و خوب کشورمان در حوزه منابع فرهنگی و طبیعی است که در هر دو آن‌ها رتبه نخست منطقه را داراست. این موضوع به نوعی نشان‌دهنده این است که تقویت زیرساخت‌ها در کنار بهره‌مندی از ظرفیت‌های فرهنگی می‌تواند شکوفایی صنعت گردشگری را رقم بزند.
اقتصاد گردشگری، پایدارترین حوزه‌های اقتصادی
وجود یک‌میلیارد و ۴۰۰میلیون گردشگر در سراسر دنیا و ریسک‌پذیری پایین صنعت گردشگری نسبت به دیگر عرصه‌های اقتصادی از یکسو و از سوی دیگر پایداری و عدم‌پایان یافتن منابع مرتبط با این صنعت در مقایسه با دیگر سرمایه‌ها همچون نفت و انرژی، همگی موجب می‌شود که اقتصاد گردشگری به یکی از پایدارترین حوزه‌های اقتصادی تبدیل شود. از منظری دیگر نیز برای کشوری مانند ایران، جایگزینی اقتصاد گردشگری به جای درآمدهای ناپایدار نفتی و برنامه‌ریزی بلندمدت برای آن موجب می‌شود عملاً میزان وابستگی به نفت و تبعات ناشی از آن به خصوص در دوره تحریمی کاهش یابد.
گردشگری، محرک اقتصاد کلان
رئیس مرکز گردشگری علمی - فرهنگی دانشجویان ایران بر این باور است که ایران ظرفیت‌های زیادی را در حوزه تبادلات گردشگری با همسایگان خود دارد، اما متأسفانه روابط سیاسی یکی از دلایل ناکامی و عدم‌بهره‌مندی مطلوب از چنین ظرفیت‌هایی است. علاوه بر آن، ساختارهای ارتباطی از جمله حمل‌ونقل مسافر نیز ضعیف است. متأسفانه در حوزه صنعت گردشگری، اغلب اقدام‌ها به صورت نمادین و غیرعملیاتی صورت گرفته است. همچنین سیر مسافرت‌ها در ارتباط با کشورهای همسایه و دارای فرهنگ مشترک، عمدتاً یکطرفه و از جانب ایران بوده است.
رحیم یعقوب‌زاده در گفت‌وگو با قدس اظهار کرد: در حوزه تجاری‌سازی گردشگری، هنوز اقدام جدی توسط مقام‌های کشورمان صورت نگرفته است. ما باید از طریق اقتصاد فرهنگ بتوانیم درآمدزایی کنیم تا فعالان و سرمایه‌گذاران بیشتری به این عرصه جذب شوند، گرچه درآمدهای این حوزه نیز قابل‌توجه نیست. اگرچه در حوزه گردشگری، رویکردها نسبت به سال‌های قبل کمی معتدل و محدودیت‌های دیدگاهی آن کاسته شده است، با این حال ما هنوز فاصله بسیاری با کشورهای همسایه داریم. وقتی ذی‌نفعان و فعالان حوزه گردشگری آورده مالی این صنعت را حس کنند، خواه یا ناخواه به سمت آن کشیده می‌شوند. صنعت گردشگری می‌تواند درآمد ارزی بالایی را با منابع اقتصادی پایدار ایجاد کند. با شکوفایی گردشگری، میزان شاغلین افزایش می یابد و تا حدودی خلأ کاهش درآمدهای نفتی پر می‌شود. گردشگری به نوعی محرک اقتصادی در حوزه کلان است و می‌تواند شرایط را بهبود بخشد.
تنها ۱۵ درصد از پیش‌بینی‌ها تحقق یافته است
این کارشناس حوزه اقتصاد گردشگری گفت: جدای از شرایط کرونایی، به صورت خوشبینانه می‌توان گفت تنها ۱۵درصد از رقم پیش‌بینی‌شده برای صنعت گردشگری تحقق یافته است. تعداد ورود گردشگران بین‌المللی در سال ۹۷ و نیمه‌اول ۹۸، در خوشبینانه‌ترین حالت حدود ۴میلیون و ۹۰۰ هزار نفر برآورد شده بود و اگر شرایط کرونایی رخ نمی‌داد مسئولان پیش‌بینی کرده بودند تعداد آن تا پایان سال ۹۸ به میزان ۱۰میلیون گردشگر خارجی افزایش یابد. این در حالی است که در نیمه‌ابتدایی سال ۹۸، تعداد ورود گردشگر بین‌المللی به ایران حدود ۲ میلیون و ۶۰۰ تا ۲ میلیون و ۷۰۰هزار نفر رسیده بود و درآمد حاصل از آن هرگز به رقم هر گردشگر ۳۰۰ دلار دست نیافت و در بهترین حالت سهم هر گردشگر حدود ۷۰ دلار است.
وی تصریح کرد: بر پایه سال ۹۸، اگر روند جذب گردشگر در این مدت همانند ۶ ماه ابتدایی سال گذشته تداوم می‌یافت، جذب گردشگران خارجی ما به تعداد ۵میلیون و ۵۰۰هزار نفر و با رقمی حدود کمتر از ۳ یا ۴میلیارد دلار درآمد ارزی می‌رسید. این در حالی است که تنها برای سال ۹۸ پیش‌بینی‌شده بود باید ۱۰میلیون گردشگر خارجی و ۱۲ تا ۱۳میلیارد دلار درآمد ارزی جذب شود. ایران تاکنون در جذب گردشگران بین‌المللی، رتبه‌ای بهتر از ۷۰ نداشته و در زمینه رقابت‌پذیری اقتصاد گردشگری نیز همواره رتبه آن بین ۱۲۰ تا ۱۳۱ بوده است. گرچه گردشگری داخلی در این سال‌ها رونق خوبی داشته، اما در زمینه جذب گردشگر خارجی عملکرد خوبی را شاهد نبودیم و موضوعاتی مانند برجام و تحریم‌ها بر آن تأثیرگذار بود. با وجود این شرایط، متأسفانه نهادهای مسئول از همان حداقل ظرفیت‌های موجود نیز غفلت کرده‌اند.
یعقوب‌زاده افزود: در موضوع رقابت‌پذیری گردشگری هم که شورای جهانی سفر گزارش آن را هر ساله براساس شاخص‌هایی مطرح می‌کند، ایران در اکثر شاخص‌ها وضعیت خوبی ندارد و رتبه آن بسیار پایین است. حتی گاهی اوقات به رتبه ۱۲۹ یا ۱۳۳هم در میان کشورهای دنیا تنزل یافته است. البته در چند جنبه خاص همانند جاذبه‌های تمدنی و میراث‌فرهنگی، کشورمان جایگاه بسیار مطلوبی را دارد که با مدیریت مناسب و جذب سرمایه می‌توان بهتر عمل کرد و شرایط باثباتی را رقم زد.
انتهای پیام/
نظر شما