وقتی فضای فعلی انتخابات را با مدت زمان مشابه دوره‌های گذشته، مقایسه می کنیم، به رکود و رخوت معناداری می‌رسیم که هم در سطح فضای جامعه قابل مشاهده و هم مستند به نظرسنجی‌های داخلی و خارجی است. در هفته‌های اخیر نیز مقامات دولتی مانند رئیس‌جمهور و وزیر کشور نسبت به این مسئله هشدار داده‌اند. در گفت‌وگو با برخی فعالان و چهره‌های سیاسی علل این مسئله را بررسی کرده‌ایم.

انبارلویی: وعده‌های شکست‌خورده دولت عامل سردی انتخابات است

کاظم انبارلویی معاون سیاسی حزب مؤتلفه معتقد است این فضای سرد انتخابات معلول عملکرد ضعیف دولت و رئیس‌جمهور فعلی است. این کارشناس مسائل سیاسی به قدس می‌گوید: کارنامه بسیار منفی دولت در پاسخگویی به مطالبات معیشتی مردم و وعده‌های شکست‌خورده دولت در سیاست خارجی و شکست برجام عامل این سردی انتخاباتی است. انبارلویی که خود مدیر مسئول روزنامه رسالت هم بوده، با اشاره به رأی ضعیف اصلاح‌طلبان در انتخابات مجلس یازدهم، ادامه می‌دهد: در حال حاضر سرمایه اجتماعی جریان اصلاح طلب به شدت افول کرده و بر اساس نظرسنجی‌های فعلی هیچ‌گونه اقبالی به نامزدهای اصلاح‌طلب وجود ندارد، به همین دلیل طبیعتاً مشارکت هم پایین‌تر خواهد آمد. این نخستین دلیل فضای سرد انتخابات است.

نامزدهایی که اقبال عمومی دارند، تمایلی برای حضور ندارند

انبارلویی علت بعدی را در نامزدهای بالفعل انتخابات می‌داند؛ به اعتقاد او برخی نامزدها که اقبال عمومی دارند و می‌توانند فضای انتخابات را پرشورتر کنند، در حال حاضر آمادگی و تمایلی برای ورود به عرصه انتخابات ندارند. از این فعال سیاسی درباره مهم‌ترین کاری که فعالان سیاسی در فضای فعلی باید انجام دهند، می‌پرسم. وی در پاسخ می‌گوید: «مهم‌ترین کاری که می‌توانند بکنند، این است که بار سنگینی که به عهده رئیس‌جمهور است را برای مردم تشریح کنند. اثرات رأی مردم را در حوزه‌هایی چون فضای اقتصاد و بالا بردن ارزش پول ملی تشریح کنند تا مردم برای حضور در انتخابات ترغیب شوند».

حق‌شناس: سه نهاد نظارتی، تبلیغی و اجرایی در مسئله مشارکت دخیل هستند

در مقابل این دیدگاه، محمدجواد حق‌شناس عضو شورای شهر تهران و فعال سیاسی اصلاح‌طلب معتقد است که سردی فضای انتخابات تنها معلول عملکرد بازیگران سیاسی نیست. به گفته او عملکرد نهادهای تبلیغی انتخابات از جمله صداوسیما، عملکرد نهاد نظارتی به‌ویژه شورای نگهبان و عملکرد نهاد اجرایی انتخابات مانند وزارت کشور در این مسئله دخیل است. حق‌شناس با طرح این نکته که مشارکت در انتخابات مجلس یازدهم در اسفند ۹۸ پایین‌ترین میزان در انتخابات های ادوار مجلس بوده، گفت: سوابق انتخاباتی نشان می‌دهد که نسبتی بین انتخابات مجلس و ریاست جمهوری برقرار است. در هر دوره که مشارکت انتخابات مجلس پایین بوده، در دوره بعدی انتخابات ریاست جمهوری نیز این اتفاق افتاده است. به همین دلیل دغدغه مشارکت حداکثری در انتخابات پیش رو دغدغه درستی است.

حساسیت خاص رهبر انقلاب نسبت به مشارکت در انتخابات پیش رو

حق‌شناس ادامه می‌دهد: خوشبختانه حساسیت رهبر انقلاب نسبت به مسئله مشارکت حداکثری در این انتخابات نیز حتی پیش از موعد مرسوم بروز داشته است. وی در توضیح می‌گوید: طبق روال انتخابات‌های گذشته، ایشان در پیام‌های نوروزی یا سخنرانی حرم مطهر رضوی مسئله انتخابات را مطرح می‌کردند، اما در این دوره شاهد بودیم که اعلام نظر درباره انتخابات و تأکید بر مسئله مشارکت حداکثری یک ماه زودتر و در دیدار ۲۹ بهمن با مردم تبریز مطرح شد. این سیاست باید در نهادهای نظارتی به خصوص شورای نگهبان و نهادهای اجرایی و تبلیغاتی پیاده شود.

۲ جناح در حال ارزیابی یکدیگر هستند و این بر سردی انتخابات اثر گذاشته است

حق‌شناس که خود سابقه فعالیت طولانی در حزب اعتماد ملی دارد، درباره اینکه فعالیت چراغ خاموش دو جناح و فعالان سیاسی در سرد بودن فضای انتخاباتی چه میزان مؤثر است، می‌گوید: البته این مسئله دخیل است. اما باید توجه داشته باشیم که جریان اصول‌گرا از بابت گرفتن تأیید صلاحیت با خیال راحت و بدون مشکل فعالیت می‌کند. اما جریان اصلاح‌طلب این نگرانی را دارد که نتواند نامزدهای خود را از مرحله نظارت عبور دهد و درنتیجه دو جناح در موقعیت یکسانی قرار ندارند. وی می‌افزاید: به نظر می‌رسد هر دو جریان در حال سبک سنگین کردن یکدیگر هستند که این مسئله بر رخوت فضای انتخابات اثرگذار شده است و تداوم این روش نیز کمکی به گرم شدن فضای موجود نمی‌کند.

رضوانی: مردم در انتخابات با حد نصاب بالایی شرکت می‌کنند

غلامحسین رضوانی نماینده تهران در مجلس و عضو جبهه پایداری نیز چهره دیگری است که سردی فضای انتخاباتی را معلول عملکرد دولت می‌داند. وی دراین‌باره به قدس می‌گوید: عملکرد مسئولان در این ارتباط انکارناپذیر است، باید مراقبت کرد کسانی که در این امر قاصر، مقصر و به افکار عمومی بدهکارند در نقش طلبکار ظاهر نشوند. این فعال سیاسی با بیان اینکه عملکرد جریان غرب‌گرا همواره موجب کاهش مشارکت شده، گفت: به نظر من مردم دراین انتخابات باوجود شرایط و مشکلاتی که وجود دارد، به‌خوبی انجام وظیفه و با حد نصاب بالا و فاصله بسیار زیادی  از سایر کشورها مشارکت خواهند کرد.