وزیر امور خارجه کشورمان در ادامه تور منطقه‌ای‌اش که از شامگاه یکشنبه آغاز شده، در سومین مقصد سفرش به مسقط پایتخت عمان رفت و با مقامات این کشور گفت‌وگو کرد. محمدجواد ظریف پیش از این به قطر و عراق رفته بود. هر چند هدف تور منطقه‌ای رئیس دستگاه دیپلماسی مذاکره با طرف‌های مقابل در باب روابط دوجانبه و همکاری‌ها در منطقه عنوان شده، اما به نظر اهداف دیگری را نیز در این رایزنی‌ها باید جست‌وجو کرد.

در گام نخست، سفر ظریف به سه کشور قطر، عراق و عمان را نمی‌توان بی‌ارتباط با اخباری دانست که در یکی دو هفته اخیر در رسانه‌ها منتشر شد. اواخر فروردین ماه بود که روزنامه «فایننشیال تایمز» در گزارشی مدعی شد جمهوری اسلامی ایران و عربستان سعودی در تلاش برای بهبود روابط بین این دو رقیب منطقه‌ای، به میانجیگری عراق مذاکراتی داشته‌اند. چند روز بعد هم رویترز مدعی شد دور دوم این نشست‌ها به‌زودی به میزبانی بغداد انجام خواهد شد. هر چند این خبر به‌طور رسمی از سوی تهران و ریاض تأیید نشده، ولی در شرایط کنونی دو طرف بدشان نمی‌آید کمی از کدورت‌های گذشته فاصله بگیرند. جمهوری اسلامی هم اکنون در حال انجام دور تازه‌ای از مذاکرات برجامی در وین است و در این حال از بهبود روابط با همسایگان هم استقبال می‌کند. عربستان نیز به این کاهش تنش به‌شدت نیازمند است. محمد بن سلمان در چند سال گذشته ماجراجویی بی‌مهابایی را به پشتوانه دونالد ترامپ در سرتاسر خاورمیانه علیه منافع ایران به راه انداخته بود. حال اما پس از رفتن ترامپ، شاهزاده جوان سعودی خود را بی پشت و پناه می‌بیند و در حالی که در همه پرونده‌های منطقه شکست خورده و هزینه این ماجراجویی‌ها نیز بر شانه‌اش سنگینی می‌کند، به دنبال بهبود روابط هر چند ظاهری با ایران است.

در کنار این موضوع، سفر ظریف به چند کشور منطقه را باید در چارچوب کلی سیاست‌های جمهوری اسلامی تعریف کرد. ایران در چند سال اخیر همواره بر تنش‌زدایی منطقه‌ای آن‌هم در قالب طرح‌هایی با مشارکت همه دولت‌های حوزه خلیج فارس و بدون حضور بیگانگان تأکید داشت. طرح ابتکار «صلح هرمز» که دو سال پیش از سوی تهران ارائه شد هم دقیقاً همین هدف را دنبال می‌کرد که آن‌زمان با سنگ‌اندازی‌های آمریکا و رژیم صهیونیستی و البته بازی ریاض در زمین محور غربی - عبری به جایی نرسید. در طرح هرمز از همه کشورهای منطقه خواسته شده بود تا در یک گفت‌وگوی جمعی برای رسیدن به صلح پایدار و درازمدت مشارکت کنند. حال به نظر می‌رسد سفر وزیرخارجه به سه کشور قطر، عراق و عمان که هر سه در حوزه میانجیگری منطقه‌ای نقش فعالی داشته‌اند، در این مسیر قابل

تعریف است.

اما سومین هدف ظریف از انجام این تور را باید در توسعه مناسبات با کشورهای منطقه و به نوعی اصلاح سیاست غلط گذشته دستگاه دیپلماسی دانست. واقعیت اینکه دولت روحانی در طول هشت سال اخیر راهبرد خود را بر توسعه مناسبات با غرب قرار داد و بر این اساس به نوعی در گسترش روابط با همسایگان و جهان اسلام دچار غفلت شد. این کوتاهی به‌ویژه در حوزه آسیای مرکزی و روابط با دولت‌های عربی مشهودتر بود. ظریف ماه گذشته سفری به کشورهای ازبکستان، قزاقستان، قرقیزستان، تاجیکستان و ترکمنستان داشت تا شاید مرهمی بر بی‌تفاوتی‌های گذشته باشد. در حوزه روابط با کشورهای عربی هم شکی نیست که باوجود همه سنگ‌اندازی‌های بن سلمان، بهبود روابط تهران با ریاض منشأ خیر برای کل جهان اسلام خواهد بود. همچنین توسعه روابط با قطر، عمان، عراق و دیگر کشورهای عربی حاشیه جنوبی خلیج‌فارس آن‌هم در هنگامی که تحت فشار غرب قرار داریم، می‌تواند راه گریزی برای فرار از تحریم‌ها باشد و منافع اقتصادی بسیاری نصیب دو طرف کند.