محمود حکمت‌نیا در نخستین رویداد علمی دفتر خراسان اندیشکده حقوق شهروندی دانشگاه امام صادق(ع) با عنوان «حقوق شهروندی و مدیریت شهری» که به صورت مجازی برگزار شد، در رابطه با علم و فناوری اظهار کرد: در واژه علم و فناوری، علم یعنی فهمیدن و فناوری یعنی ساختن. وقتی کودکان زبان باز می‌کنند، برخی سوالاتی می‌پرسند که ما نمی‌توانیم به آن‌ها جواب دهیم، اما در واقع آن‌ها می‌فهمند و ذاتا فیلسوف هستند. وقتی کودک می‌خواهد برود روی مبل و نمی‌تواند، پشتی زیر پایش می‌گذارد و بالا می‌رود. این کار کودک یعنی فناوری؛ یعنی برای حل مشکل روزمره خود از ابزار موجود در دستش استفاده می‌کند. پس کودکان فناور و خلاق هستند، اما صفت شلوغ‌کار و شیطنت‌کار به آن‌ها می‌دهند. فناوری یعنی شیطنت.

سرپرست معاونت حقوق فکری وزارت دادگستری عنوان کرد: وقتی که کودک به کسی می‌گوید که چهار دست‌وپا شود، اسب شود تا سوارش شود، کودک خیال‌پردازی کرده است. خیال یعنی آن چیزی که در ذهن خلق می‌کنم و ممکن است در خارج وجود نداشته باشد، اما ما به کودکانی که خلاقیت ذهنی دارند صفت بی‌تربیت می‌دهیم، درحالی که این قدرت خلاقیت اوج فعالیت ذهنی بشر است.

حکمت‌نیا خاطرنشان کرد: مالکیت فکری دانستن را کار فلسفه، فناوری و خلاقیت را کار خود می‌داند. مالکیت فکری می‌خواهد بگوید که علم منجر به ثروت می‌شود؛ یعنی فناوری خلاقیت ذهنی را سامان دهد که انسان‌ها بتوانند از این دو طریق پول درآورند.

وی ادامه داد: در زمان قدیم فردی پولدار به حساب می‌آمد که خیلی پول داشت، اما امروزه مفهوم پولداری تغییر پیدا کرده و گفته می‌شود پولدار کسی است که از دارایی خود بیشترین استفاده را داشته باشد. مالکیت فکری می‌خواهد یعنی می‌خواهد فناوری را به بیشترین پول ممکن تبدیل کند.

سرپرست معاونت حقوق فکری وزارت دادگستری در رابطه با حمایت از مخترعان و بستن قرارداد با آن‌ها تصریح کرد: حمایت از فردی صورت می‌گیرد که بخواهد دانشش را افشا کند و اگر دانش او از پیش افشا شده باشد، حمایتی از او صورت نمی‌گیرد. تنها دانشی قابل حمایت است که افشای آن در مرکز ثبت صورت بگیرد، نه در دانشگاه، مقاله و کنفرانس. از چیزی حمایت می‌شود که تابه‌حال نبوده است. بسیاری از کارهایی که در پارک‌های علم و فناوری انجام می‌شود، کپی‌برداری خارجی است و قابل حمایت نیست‌؛ چراکه مالکیت فکری چیزی را که مهندسی  معکوس شده باشد، قابل حمایت نمی‌داند. دو ابزار برای حمایت از خلاقیت وجود دارد که یکی از آن‌ها قرارداد و دیگری قانون است. قانون از اختراع ثبت شده حمایت می‌کند و قرارداد از ایده.

قانون به وجود آمده تا هزینه زندگی را کم کند

حکمت‌نیا با بیان اینکه قانون به وجود آمده تا هزینه زندگی را کم کند، اظهار کرد: با این وجود، اما افراد به شکل بدی به قانون استناد می‌کنند و برخی قانون را بد اجرا می‌کنند و اگر در جایی قانون به فرد هزینه تحمیل کرد، یا مجری قانون مشکل دارد یا قانون. بسیاری از قراردادهایی که سر از دادگاه درمی‌آورد به این دلیل است که پیش از قرارداد بستن فکر نکردیم و از کسی مشورت نگرفتیم.

وی عنوان کرد: مشکلی که شرکت‌های دانش‌بنیان فناور دارند این است که نمی‌دانند چگونه از محصول خود حمایت کنند، چگونه باید قراردادهای فناوری، محرمانه و انتقال تکنولوژی ببندند و اینکه چطور محصول خود را تجاری‌سازی  و وارد بازار کنند. شرکت‌های دانش‌بنیان و پارک‌های علم و فناوری باید یاد بگیرند که چطور با طراحی یک محصول، آن را تجاری‌سازی کنند.

سرپرست معاونت حقوق فکری وزارت دادگستری ادامه داد: در کشورهای درحال توسعه، هر شرکتی که هزینه برای کار بهتر کند در بازار شکست می‌خورد، چون افرادی که این هزینه را پرداخت نمی‌کنند سود می‌برند، لذا بداخلاقی‌ها شروع می‌شود. اگر دو کالا و خدمات مشابه وجود داشته باشد، آن‌که کیفیتش خوب باشد قانون از او حمایت می‌کند و آن محصول به عنوان محصول خوب مطرح می‌شود اما این کافی نیست؛ چرا که در حدی که قیمت آن کالا به خاطر کیفیتش بالا برود دیگر کسی آن را نمی‌خرد و محصول مشابه آن با قیمت کمتر را می‌خرند.

وی با اشاره به اهمیت برندسازی بیان کرد: برای حل این مشکل حقوق مالکیت فکری این فکر را کرد که برای برند کالا، ارزش اقتصادی مجزا از کالا قائل شویم و این برند، خود عنصر پول درآوردن شود. لذا فردی که دارای برند است، دو مورد کالا تولید می‌کند که یکی کالا و دیگری برند است.