به گزارش قدس آنلاین، به مناسبت فرا رسیدن سالروز وفات حضرت ام البنین(س)، مادر علمدار رشید کربلا حضرت ابوالفضل العباس(ع) که در تقویم ملی ما روز تکریم مادران و همسران شهدا نام دارد و به منظور بررسی ابعاد سیره آن بانوی بزرگوار(س) با حجت‌الاسلام والمسلمین سیدحسین مومنی، استاد حوزه علمیه و خطیب سرشناس مذهبی گفتگویی ترتیب داده‌ایم که در ادامه مشروح آن تقدیم حضورتان میشود:

دلاوریها و اثرگذاری حضرت عباس(ع) در واقعه کربلا چقدر متاثر از تربیت مادر ایشان حضرت ام البنین(س) است؟

بی تردید نقش مادر در تربیت فرزند به مراتب موثرتر از پدر و این نقش از مسلمات تاریخی است و برای آن شواهدی فراوان وجود دارد، دوم آنکه امور مهمی که انسان در زندگی باید به آنها دست بیابد و در تشکیل خانواده به آن توجه داشته باشد، غیر از امور ظاهری است(هرچند اینها نیز اهمیت دارد) و شامل امور حقیقی و اصیلی میشود که اساس و شیرازه زندگی را تشکیل میدهند. برای مثال وقتی حضرت خدیجه کبری(س) با پیامبر(ص) ازدواج کردند درباره دلایل خود برای این ازدواج، به رسول الله(ص) عرضه داشتند: تو به من نزدیک بودی و شناخت کامل به تو داشتم، در میان قوم خود انسان با شرافتی هستی، قوم‌ات تو را به عنوان انسانی امین و صادق میشناسند و در میان آنها به خوش اخلاقی شهرت داری.

علاوه بر این، زمانی که حضرت عقیل برای امیرالمومنین(ع)، به خواستگاری ام البنین(س) رفت معلوم شد ایشان قبل از این خوستگاری خوابی درباره این وصلت دیده‌اند که کاشف از معرفت و بصیرت آن بانوی بزرگوار و اهل آن خانه است. حضرت ام البنین(س) شخصیتی است که جا پای حضرت زهرای مرضیه(س) گذاشته و عنوان پرافتخار همسر علی بن ابیطالب(ع) رزق او شده است و فرزندان حضرت فاطمه(س) او را مادر خطاب کرده‌اند اینها همه نیست مگر به دلیل شخصیت فوق العاده این بانوی باکرامت.

در این میان، اگر بخواهیم ارزش و جایگاه حقیقی یک شخص را بررسی کنیم یکی از راه‌ها آن است که کسانی را که در دامان او پرورش یافته‌اند، بشناسیم ... اگر به سیره حضرت عباس(ع) مراجعه داشته باشیم و زیارتنامه ایشان را بخوانیم در اولین تعبیر با این عبارت روبرو میشویم: «اَلسّلامُ عَلیک أیهَا الْعَبْدُ الصّالِحُ» یعنی آن حضرت(ع) هم بنده خدا و هم انسانی صالح بود و ما میدانیم که قرآن سیمای عبد صالح را چگونه ترسیم کرده است. همچنین، در این زیارتنامه شهادت میدهیم که حضرت ابوالفضل العباس(ع) در مقام تسلیم بود و نسبت به ولی خدا تصدیق داشت، در یاری حجت خدا لحظه‌ای شک و تردید به خود راه نداد، هم وفا کرد و هم بالاتر از تکلیف خود از زمین بار برداشت.

همه این امور یک سو، ادبی که در وجود مقدس حضرت قمر بنی هاشم(ع) وجود دارد از تربیت فوق‌العاده‌ای که مادر در حق ایشان مبذول داشته، حکایت میکند اینکه فرزند را طوری تربیت کنیم که هم به مقام تعبد برسد هم به مقام تسلیم و تصدیق و ادب، شدنی نیست مگر اینکه اینها را از دامان مادر فرا گرفته باشد. این ادب در حضرت ام البنین(س) به اندازه‌ای بود که وقتی خبر شهادت فرزندانشان در کربلا را به آن بانو(س) دادند، فرمودند: من و هر که در این عالم است فدای اباعبدالله الحسین(ع).

آن همه ادبی که حضرت عباس(س) از مادر به ارث برده است، از کجا ریشه می‌گیرد، اساسا وجود چه ویژگیهایی در انسان او را به اعلی درجه ادب میرساند؟

ادب پیامد عقل است یعنی ما نعمتی به نام عقل داریم که این نعمت ملزوماتی دارد، از مهمترین این ملزومات، دین و حیا است، ادب ظرافت در عمل است. علامه طباطبایی(ه) در جلد ششم المیزان تعریف جامعی درباره ادب ارائه می‌کند و میفرماید: وقتی انسان عملی را در بهترین وجه ممکن انجام دهد، عمل او مودبانه است. امیرالمومنین(ع)  فرموده‌اند: بهترین چیزی که پدران برای فرزندان به ارث میگذارند، ادب است و لقمان حکیم به فرزند خود توصیه میکند: کوشش کن در کسب ادب چرا که چهار ویژگی را متوجه تو میکند، نخست ارثی است ماندگار، دوم دوستی است شکست ناپذیر، سوم گوهری است بس گرانبها و نهایتا آنکه ادب عاملی است که مردم تو را دوست بدارند.
البته باید توجه داشت ادب دارای سلسله مراتبی است، نخست ادب در مقابل خدا که در وجود حضرت عباس(ع) در بالاترین سطح وجود داشت و در زیارتنامه ایشان این ادب تصریح شده چراکه اگر حضرت عباس(ع) به اعلی درجه ادب آراسته نبود به این درجه از بندگی نمیرسید که ایشان را عبد صالح خطاب کنیم. دوم ادب در مقابل ولی خدا، چنان که حضرت عباس(ع) جز در لحظه شهادت، امام حسین(ع) را برادر خطاب نکرد بلکه همیشه ایشان را مولی و سرور خود خطاب میکرد!، سوم ادب در مقابل پدر و مادر و نهایتا ادب در مراودات و رفتار با دیگران که همراه با نرمش و لطافت بود. با وجود این چهار مرحله است که ادب تکمیل میشود و اگر چنین ادبی در جامعه حاکم باشد، سبب روشنی و حرکت رو به جلو خواهد بود و جامعه را متکامل و متعالی میسازد. 

سالروز وفات حضرت ام البنین(ع) در تقویم رسمی روز تکریم مادران و همسران شهدا نام گرفته است، نقش این بانوان در شکل‌گیری جایگاه و مقام شهید چیست؟

مقام شهید و شهادت، مقام حسرت و غبطه است نه تاثر و غصه، در قرآن برای شهید جایگاهی والا تصریح شده چنان که در پرتوی این مقام است که آدمی به مقام حیات حقیقی نایل میشود: «وَلَا تَحْسَبَنَّ الَّذِینَ قُتِلُوا فِی سَبِیلِ اللَّهِ أَمْوَاتًا بَلْ أَحْیَاءٌ عِنْدَ رَبِّهِمْ یُرْزَقُونَ». ائمه (ع) نیز آمال و آرزویشان ختم زندگی دنیایی به شهادت بوده و دائماً از خدا درخواست شهادت داشته‌اند. اینها نشان میدهد شهید دارای مقام بالایی است اما برای رسیدن به این مقام علاوه بر ویژگیهای شخصیتی، شهید نیازمند همراهانی است که هم رتبه او بهره میبرند. به تعبیر مقام معظم رهبری اگر ارزش پدر و مادر شهدا بیشتر از شهدا نباشد کمتر از شهید نیست. اگر شهید جان در طبق اخلاص نهاده و وارد تجارت با خدا شده و همه هستی اش در راه جهاد برای خدا هزینه کرده است، یقینا اطرافیانی داشته که این شرایط را برایش فراهم کرده اند. در تاریخ است که وقتی خبر شهادت حضرت عباس(ع) را به خانم ام البنین(ع) دادند در ایشان تاثر و تغییری حاصل نشد اما با شنیدن خبر شهادت امام حسین(ع) متاثر و گریان شدند و به قدری در این مصیبت گریه کردند که چشمانشان سفید شد! اگر شهدا کاری کرده‌اند مدیون لقمه حلال پدر و تربیت دینی مادر هستند که در این راستا زحمات بسیار را متحمل شدند. بیقراری‌های شب مادر شهید با هیچ چیز جبران شدنی نیست.

همسران شهدا هم انصافا مجاهده کرده‌اند چه در دوران دفاع مقدس چه در برهه دفاع از حرم و با حضور خود به همسرانشان فرصت این تاثیر و تاثر تاریخی را دادند. پدر و مادر، همسر و فرزندان شهدا دست به دست هم دادند و فضایی را ایجاد کردند که شهدا به این مقام رفیع دست یافتند.

بزرگ‌ترین و اثرگذارترین آموزه‌ای که بانوان با الهام آن از حضرت ام‌البنین(ع) می‌توانند منشا اثرات بزرگ تاریخی شوند، چیست؟

بانوان امروز جامعه ما باید بدانند اگر قرار است جامعه ای امن چه از نظر روانی و چه از نظر عوامل بیرونی شکل بگیرد شدنی نیست مگر با تربیت صحیح نسل آینده ، تربیتی که رسالت زن بوده و از عهده مرد خارج است چرا که اصلی ترین نقش تربیتی در جامعه را مادران و بانوان ایفا می کنند. تربیت فرزند امری بس سنگین و خطیر است و اگر قرار باشد جامعه آرمانی مهدوی را ایجاد و افرادی کارآمد برای دولت امام زمان(عج) تربیت کنیم باید این مسئله با کیفیت و نگاه به الگوهایی همچون حضرت ام البنین(س) انجام شود چنان که فرزندانی در دامان آن بانوی بافصیلت تربیت شدند که تاریخ را متاثر کردند.

انتهای پیام

منبع: آستان نیوز