برای تعریف انحراف نیز تعاریف گوناگونی وجود دارد که از بین آنها اجمالاً به دو تعریف اشاره می‌کنیم:

• مکتب یا فرقه انحرافی به گروهی از پیروان یک دین یا مذهب در جریان اصلی اطلاق می‌شود که دیدگاههایی مغایر و مخالف با اجماع مطلق یا نسبی پیروان یک دین دارند طبق این نگاه فرقه‌ها و مکاتب انحرافی صرفاً اثرات مخربی بر روی پیروان دین دارند.
• در نگاه دوم مکاتب یا جریانهای انحرافی به جریانهایی اطلاق می‌شود که با طی نمودن مسیر خود در فرآیند تطور از یک فرقه به یک جریان یا مکتب تبدیل می‌شوند. طبق این نظریه فرقه‌هایی که تبدیل به یک مکتب یا جریان جداگانه از جریان اصلی یک دین یا مذهب می‌شوند به خودی خود خاصیتی منفی ندارند و ممکن است در برخی اوقات خاصیتی مثبت و سازنده هم داشته باشند.

بر اساس مصاحبه‌های تخصصی انجام شده در این مجموعه رسانه‌ای می‌توان این گونه اظهار نظر کرد که در میان اهل علم و اندیشه دو دیدگاه تقریباً متفاوت در خصوص شیخیه و جود دارد:

• عده‌ای با اتکا به بخشی از اسناد و مدارک به دست آمده از آثار و عقاید شیخیه به این مکتب انحرافی به منزله بستر اصلی ظهور و بروز بابیه به عنوان یک فرقه و جریان خارج از اسلام می‌نگرند از نظر هواداران این دیدگاه انحراف شیخیه از شخص شیخ احمد احسائی آغاز شده است.
• برخی دیگر از اندیشمندان مهم و برجسته مسلمان نیز با وجود این که شیخیه را یک جریان و مکتب انحرافی می‌دانند اما این جریان را فرقه‌ای خارج از اسلام نمی دانند. نکته مهم دیگر در این خصوص این است که این گروه از اندیشمندان مورد بحث با وجود منحرف دانستن شیخ احمد احسائی وی را آغازگر انحراف منجر به ظهور بابیه در این مکتب فکری نمی‌دانند بلکه قریب به اتفاق این طیف از علما سید کاظم رشتی را مسبب اصلی پدید آمدن بابیه از بطن مکتب شیخیه می‌دانند. هر چند منکر وجود انحرافات مهم در جریان شیخیه نیستند.

با وجود فراوانی ظاهری آثار و اشتیاق پژوهشگران به تحقیق در این زمینه باید گفت این بخش از مطالعات مربوط به ادیان و مذاهب خالی از مشکلات نظری و عملی نیست به طوری که اغلب این دشواریها خار راه یک مورخ و پژوهشگر بی‌طرفی است که قصد پژوهش هر خصوصص شیخیه دارد. برخی از این مشکلات به زبان ساده عبارتند از:

• نعل وارونه بهائیان و فرقه‌های متعدد منسوب به شیخیه در این وادی نخستین مشکلی است که فرا راه پژوهشگر شیخیه قرار دارد..
• درون‌گرا بودن رهبران و پیروان شیخیه منجر به مشکلاتی در راستای انجام مشاهدات و داده‌های میدانی از ااین فرقه توسط هر پژوهشگری است.
• حب و بغض ها و قضاوتهای نابجای برخی افراد و پژوهشگران در این وادی بر مشکلات کار در این حوزه می‌افزاید.
• به همه موارد فوق باید ادبیات ثقیل، سنگین و دوپهلوی رهبران شیخیه خاصه خود شیخ احمد احسائی که منجر به پیدایش شاخه‌های متعددی همچون: احقاقیه، باقریه و کرمانیه در این جریان شده است را افزود.

با این وجود نباید آثار، ردیه‌ها و تفاسیر متعدی را که از مسلک انحرافی شیخیه در طول دوره معاصر صورت گرفته را از نظر دور داشت و به آنها با دیده انصاف ننگریست.