در عصری که تعاملات بین‌المللی فراتر از مرزهای جغرافیایی و سیاسی گسترش یافته و به ابعاد فرهنگی و اجتماعی رسوخ کرده‌اند، نقش دیپلماسی فرهنگی به عنوان یک ابزار مهم در سیاست خارجی پررنگ‌تر شده است. این امر در دوران ریاست جمهوری آیت‌الله سید ابراهیم رئیسی بیش از پیش مورد توجه قرار گرفت، زمانی که او با هدف تقویت تصویر جمهوری اسلامی ایران و مقابله با نفوذ روایت‌های غربی، بر اهمیت و گسترش دیپلماسی فرهنگی تأکید ویژه‌ای داشت.
آیت‌الله رئیسی به خوبی درک کرده بود که در جهانی که تصویر و نگاه مردم تحت تأثیر رسانه‌ها و پیام‌های فرهنگی شکل می‌گیرد، باید به یک جنگ روایت‌ها ورود پیدا کرد. او بر این باور بود که می‌توان با ارائه تصویری دقیق و جذاب از فرهنگ و تمدن ایرانی، در مقابل تصاویر منفی و گاهی اوقات مغرضانه‌ای که از سوی رسانه‌های غربی ارائه می‌شود، ایستادگی کرد. این نیازمند یک دیپلماسی فرهنگی قوی و هدفمند بود که قادر به نفوذ در افکار عمومی جهانیان و تغییر دادن نگاه‌ها به ایران باشد.
تلاش‌های شهید رئیسی در این زمینه شامل تقویت نقش رایزنان فرهنگی و بهره‌گیری از روش‌های نوین ارتباطی بود تا بتوانند در عرصه‌های بین‌المللی به طور مؤثرتری عمل کنند. این رویکرد نه تنها در تقویت روابط دوجانبه کمک می‌کرد، بلکه به عنوان یک راهبرد مهم در مقابله با جنگ روایت‌ها عمل می‌کرد. در نتیجه، این تلاش‌ها می‌توانست نه تنها در سطح دیپلماتیک بلکه در سطح اجتماعی و فرهنگی نیز به ثمر بنشیند و تأثیرات ماندگاری بر جای گذارد.
مبارزه در عرصه روایت‌ها نیازمند استفاده از ابزارهای فرهنگی است
در دوران ریاست جمهوری شهید رئیسی، تمرکز گسترده‌ای بر توسعه و تعمیق ارتباطات فرهنگی ایران با کشورهای منطقه و اسلامی مورد نظر بود. این تلاش‌ها، که در کنار پیگیری‌های دیپلماتیک و اقتصادی قرار داشتند، بخشی از یک راهبرد جامع بودند که به دنبال تقویت نقش ایران به عنوان یک بازیگر مهم و مؤثر در منطقه می‌گشت. رئیسی و خدمتگزاران عرصه دیپلماسی فرهنگی او به خوبی آگاه بودند که مبارزه در عرصه تصویر و روایت‌ها نیازمند استفاده از ابزارهای فرهنگی و هنری است تا بتوانند تصویری واقع‌بینانه‌تر و مثبت‌تر از ایران را به جهان عرضه دارند و اساسا مبنای تحریم ها را تحریف‌ها شکل می دهند.
این رویکرد فرهنگی، موجب شد تا ایران در تلاش باشد که بر تاثیرات منفی امپراتوری رسانه‌ای غربی غلبه کند. آیت‌الله رئیسی در تلاش بود تا از طریق فعالیت‌ها و برنامه‌های فرهنگی میراث فرهنگی کشورمان را بازتاب دهد، به تصویرسازی مجدد از ایران در صحنه بین‌المللی بپردازد. این تلاش‌ها شامل برگزاری نمایشگاه‌های فرهنگی، جشنواره‌های هنری، و کنفرانس‌های بین‌المللی بود که در آنها، ایران فرصت یافت تا ظرفیت‌های فرهنگی خود را به نمایش بگذارد و در مقابل تحریف‌های رسانه‌ای غرب، یک روایت صادقانه و مبتنی بر اصالت‌های فرهنگی خود ارائه دهد.
استفاده از دیپلماسی فرهنگی به عنوان ابزاری برای مقابله با چالش‌های رسانه‌ای نشان‌دهنده بینش عمیق آیت‌الله رئیسی در درک پیچیدگی‌های جهان معاصر و نقش راهبردی فرهنگ در آن بود. دوران ریاست جمهوری او شاهد تأکید بر این نکته بود که تنها از طریق تقویت هویت فرهنگی و ارائه آن به جهان می‌توان اطمینان حاصل کرد که ایران به عنوان یک کشور مستقل و با فرهنگ غنی، قادر به تأثیرگذاری مثبت بر تصورات جهانی باشد.
این سیاست‌های فرهنگی به منظور تقویت ادراکات مثبت نسبت به ایران، موجب گسترش فهم و درک متقابل بین ملت‌ها شده و به کاهش تنش‌ها و افزایش همکاری‌های بین‌المللی کمک کردند. به‌ویژه در مناطقی که تنش‌های سیاسی بالا بود، این تلاش‌ها برای معرفی دیدگاه‌های ایران و ایجاد یک فضای گفتمانی مثبت و سازنده، بسیار حیاتی تلقی می‌شدند.
ایجاد پل‌های دوستی و همکاری میان ایران و جامعه جهانی
علاوه بر آن، سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی، برنامه‌هایی را طراحی و اجرا کردند که نه تنها به ترویج فرهنگ و هنر ایرانی در خارج از کشور کمک کرد، بلکه با طرح‌ریزی برنامه تحول در پی آن هستند تا فضایی برای تبادل علمی و فرهنگی با سایر کشورها ایجاد کند. این اقدامات شامل تبادل استادان، دانشجویان، هنرمندان و فعالان فرهنگی بود که فرصت‌هایی برای درک بهتر و عمیق‌تر فرهنگ‌های یکدیگر فراهم می‌آورد و در نهایت به ایجاد پل‌های دوستی و همکاری میان ایران و جامعه جهانی منجر می‌شد.
این تلاش‌ها و سیاست‌های دیپلماسی فرهنگی، که در زمان ریاست جمهوری شهید رئیسی به عنوان طرح تحول با جدیت پیگیری شدند، نه تنها برای تقویت جایگاه بین‌المللی ایران از نظر فرهنگی و هنری مهم بودند، بلکه به عنوان یک ابزار مؤثر در تقویت دیپلماسی عمومی و نرم ایران عمل می‌کردند. این سیاست‌ها موجب شد تا ایران توانایی خود را در مواجهه با چالش‌های روزافزون جهانی به نمایش بگذارد و تأثیری دائمی بر روابط بین‌المللی خود بگذارد.
آیت‌الله رئیسی با تأکید بر نقش حیاتی رایزنان فرهنگی در ترویج ارزش‌ها و موضع‌گیری‌های جمهوری اسلامی ایران در سطح بین‌المللی، آنها را به انجام فعالیت‌های موثرتر و هدفمندتر فراخواند. او بر اهمیت برجسته‌سازی موضوعات کلیدی و دارای اولویت در افکار عمومی ایران در خارج از کشور تأکید کرد، تا تصویری روشن‌تر و مستدل‌تر از مواضع ایران به جامعه جهانی عرضه شود. به عنوان نمونه، شهید رئیسی موضوع دفاع از حقوق ملت فلسطین و نقد نقش آمریکا در حوادث غزه را به عنوان یکی از اصلی‌ترین محورهای دیپلماسی ایران معرفی کرد.
در همین راستا، رایزنان فرهنگی ایران در خارج از کشور مأموریت یافتند تا با برنامه‌ریزی دقیق و استفاده از پلتفرم‌های متنوع رسانه‌ای و فرهنگی، اطلاع‌رسانی گسترده‌ای درباره سیاست‌ها و دیدگاه‌های ایران در قبال فلسطین انجام دهند. این کار شامل برگزاری نشست‌های تخصصی، سمینارها، نمایشگاه‌های هنری و فیلم، و همچنین انتشار مقالات و کتاب‌هایی بود که به زبان‌های مختلف ترجمه و در دسترس عموم قرار گرفت تا توجه جهانیان را به این موضوع مهم جلب کند.
تعامل سازنده‌تر با جامعه جهانی
این تلاش‌ها، که با هدف تحکیم پایه‌های فهم متقابل و تقویت دیپلماسی عمومی ایران صورت گرفت، نه تنها به ارتقای وجهه بین‌المللی ایران در دفاع از مظلومان کمک کرد، بلکه امکان تعامل سازنده‌تر با جامعه جهانی را فراهم آورد. رایزنان فرهنگی با این رویکرد جدید، توانستند تأثیرات مثبتی در تغییر نگرش‌ها و ایجاد حمایت‌های بین‌المللی در قضایا مورد نظر ایران داشته باشند، که در نهایت به تقویت موقعیت استراتژیک ایران در مناسبات جهانی منجر شد.
می‌توان گفت که تأکید رئیس جمهوری فقید کشورمان بر اهمیت روایت‌گری صحیح، دقیق و هنرمندانه در عرصه‌های بین‌المللی به خوبی نشان‌دهنده درک او از پیچیدگی‌های جنگ روایت‌ها در دنیای مدرن بود. او معتقد بود که برنده شدن در این جنگ روایت‌ها، که اغلب تحت تاثیر قدرت‌های بزرگ رسانه‌ای شکل می‌گیرد، نیازمند تلاشی فرهنگی و رسانه‌ای هوشمندانه است. این تلاش برای ارائه روایتی صادقانه و جذاب از ایران، می‌تواند به شکل‌گیری افکار عمومی جهانی کمک کند و تصویری متفاوت از آنچه اغلب در رسانه‌های غربی منعکس می‌شود، به دست دهد.
در نتیجه، این راهبرد نه تنها موجب تقویت نفوذ فرهنگی ایران در سطح بین‌المللی شده است، بلکه به عنوان یک عنصر مهم در دیپلماسی عمومی کشور عمل کرده و امکان دفاع از منافع ملی در برابر چالش‌ها و تهدیدات خارجی را فراهم آورده است. به این ترتیب، روایت‌گری دقیق و موثر می‌تواند در عرصه‌های گوناگون، از سیاست گرفته تا فرهنگ، نقش بسزایی در معرفی هویت واقعی و غنای فرهنگی ایران داشته باشد.
از این رو، تلاش‌های انجام شده تحت مدیریت شهید آیت الله رئیسی در تقویت دیپلماسی فرهنگی و روایت‌گری هنرمندانه نمونه‌ای برجسته از چگونگی استفاده از فرهنگ و هنر به عنوان ابزارهای قدرتمند سیاست خارجی است که می‌تواند در عرصه‌های مختلف، تاثیرات گسترده و عمیقی بر جای گذارد.
نظر شما