با وجود اینکه سینمای کودک و نوجوان نقش کلیدی و موثری در سینمای ایران دارد، در سال های اخیر این نقش کم رنگ شده و مغفول مانده است. اگر به گذشته، حدودا دهه ۷۰، برگردیم حضور پرنگ و قوی فیلم های کودک را حس می کنیم. آثاری که بعد از گذشت بیش از ۲۰ سال هنوز هم ماندگار و موثر هستند. اما چه شد که فیلم های کودک در گیشه شکست خورد و سرمایه گذاران امید چندانی به ساخت فیلم هایی در این ژانر ندارند؟ قطعا عوامل متعددی از جمله تجهیزات، عدم اختصاص ساعت های مناسب اکران به فیلم های کودک، هزینه بالا و ... در این موضوع موثر است اما یکی از مهم ترین موارد نقش آموزش و پرورش در حمایت از سینمای کودک و گیشه آن است. چند سالی بود گیشه سینمای کودک با حضور دانش آموزان مدارس و تعامل خوب آموزش و پرورش و شورای سینما رونق گرفته بود. تا جایی که تهیه کنندگان این حوزه معتقدند بیشتر برگشت سرمایه شان از طریق حضور مدارس و دانش آموزان در سینما بوده است. با همه گیری کرونا و تعطیلی مدارس این نقش کمرنگ و تقریبا نابود شد. حال بعد از گذشت ۲ سال و بازگشایی سینماها گویی شرایط همکاری آموزش و پرورش و تهیه کنندگان به حالت عادی بازنگشته و گیشه سینمای کودک در حال ورشکستگی است. امروزه تعداد محدودی از مدارس دانش آموزان را برای دیدن فیلم به سینما می برند، آن هم به اصرار و تماس خود تهیه کنندگان با مدارس است و این حمایت به گستردگی قبل انجام نمی شود. در نهایت اینکه سینمای کودک و نوجوان ایران که روزی باعث رونق سینمای کشورمان بود امروز تنها مانده و آموزش و پرورش به عنوان یکی از ارکان تاثیرگذار در این امر باید همچون گذشته، هرچه زودتر به حمایت و همدلی با فیلمسازان بپردازد تا در پرورش نسل آینده غفلت و کوتاهی صورت نگیرد.
در گزارش زیر به بررسی نقش آموزش و پرورش در حمایت سینمای کودک و عملکرد شورای صدور پروانه نمایش فیلم ها توسط آموزش و پرورش با «حسام پور» معاونت ساماندهی منابع آموزشی سازمان پژوهش آموزش، «باقرزاده» معاون اداره کل فرهنگی هنری آموزش و پرورش، «عبادتی» قائم مقام سابق سازمان دانش آموزی و پرورش و «مفید» تهیه کننده سینما پرداختیم.
چرا آموزش و پرورش از فیلم های کودک سال های اخیر حمایت نکرد؟
حسام پور، معاونت ساماندهی منابع آموزشی و تربیتی سازمان پژوهش آموزش و پرورش درباره شورای صدور پروانه گفت: در این شورا تمام فیلم های حوزه کودک و نوجوان که روی پرده سینما هستند و تهیه کنندگان درخواست نمایش آن فیلم برای دانش آموزان از طریق مدارس را می دهند، بررسی و بازبینی می شود. در صورتی که قابلیت تماشا برای سن کودک را داشته باشد به آن پروانه معنوی حمایت می دهند و همکاری آغاز می شود. سپس تهیه کننده با آن مجوز می تواند از طریق مدارس، کانون ها و ... اقدام و دانش آموزان را به سالن های سینما ببرند. وی درباره عدم همکاری این شورا در چند ماه اخیر با تهیه کنندگان سینما عنوان کرد: در چند وقت اخیر با توجه به تغییرات مدیریتی در سازمان و شورا و همچنین شرایط خاصی که در کشور پیش آمد، فیلمی اکران نشد و عملا شورا نمی توانست کاری بکند. اما آثاری که آمده مثل لوپتو و بام بالا بررسی شده و برخی مجوز گرفتند. اگر از بعضی فیلم ها حمایت نشده به دلیل محتوای آن است که قابلیت پخش برای دانش آموزان را نداشته است.
حسام پور افزود: در بازه تغییر مدیران شورای هنری، که یکی از کار هایش صدور پروانه نمایش فیلم برای دانش آموزان است، کار صدور پروانه کمی به تعویق افتاد. الان به همه ۱۳ عضو این شورا که هم از معاونت های آموزش پرورش هستند و هم از وزارت ارشاد، از قبیل نمایندگان از قبیل وزارت ارشاد، بنیاد فارابی، نماینده کارگردانان و ... خواسته شده تا نمایندگان جدید خود را برای از سرگیری کار شورا معرفی کنند.
معاون ساماندهی منابع آموزشی تربیتی آموزش و پرورش فیلم را منبع غنی فرهنگی تربیتی برای دانش آموزان دانست و بیان کرد: تاثیر پذیری دانش آموزان از فیلم نسبت به محصولات فرهنگی دیگر مانند کتاب، پادکست و .. بیشتر است. آموزش و پرورش هم روی فیلم های کودک به عنوان یک منبع تربیتی آموزشی که کار انتقال مفاهیم را انجام می دهد، حساب زیادی باز می کند و تمام سعی مان بر حمایت آثار کودک است. مثلا جشنواره فیلم رشد توسط آموزش و پرورش برگزار می شود چون برای این حوزه ارزش قائل است. البته با توجه به اینکه هر دانش آموزی از راهی تاثیر می پذیرد ما در حوزه های مختلف فرهنگی مثل کتاب، صوت، فیلم و ... به حمایت تولید کنندگان می پردازیم.
سینما مهر خلا فرهنگی برای کودکان را پر می کند؟
باقرزاده، معاون اداره کل فرهنگی هنری آموزش و پرورش درباره شورای صدور پروانه نمایش آموزش و پروش گفت: ما در آموزش و پرورش شورای پروانه صدور پروانه نمایش داریم که در سازمان پژوهش مستقر است. این شورا متولی صدور هرگونه محصولات فرهنگی که در مدارس برای دانش آموزان عرضه می شود، هست.
وی با اشاره به همکاری آموزش و پرورش با تهیه کنندگان سینما و حمایت از سینمای کودک عنوان کرد: در حال حاضر به طور ویژه بر روی انیمیشن «لوپتو» کار می کنیم. با همکاری حوزه هنری بلیط های تخفیف به مدارس می دهیم تا دانش آموزان بتوانند از تماشای این انیمیشن لذت ببرند. البته لازم به ذکر است این کار را بعد از چند ماه وقفه و تازه شروع کرده ایم. سعی داریم از تمام محصولات فرهنگی داخلی حمایت کنیم. ما فقط می توانیم دانش آموزان را به اکران فیلم های تایید شده ببریم و در زمینه تولید فیلم کودک فعالیتی نداریم. آن بخش کار با حمایت کانون پرورش فکری کودکان انجام می شود.
باقرزاده از آغاز طرح سینما مهر خبر داد و افزود: بسیاری از مدارس ما مجهز نیستند و شرایط اکران فیلم را ندارند اما در هر منطقه ای حداقل یک کانون داریم که ظرفیت حداقلی پخش فیلم را داراست. در حال اجرای طرحی به نام سینما مهر هستیم، به وسیله این طرح در کانون های هر منطقه فیلم های کودک تایید شده، روی پرده سینما را با تاخیر چند هفته ای از اکران سینما با شرایط ویژه و مناسب برای بچه ها اکران می کنیم. به طور رسمی هفته آینده در هرمزگان از این طرح رونمایی می شود.
بهتر است سینما را به مدرسه بیاوریم
حسین عبادتی، قائم مقام سابق سازمان دانش آموزی کشور در گفت و گو با قدس آنلاین گفت: در یک سال گذشته بنده دعوت به شورا سینما نشدم و تصمیمی گرفته نشد؛ تنها جلساتی با حوزه هنری کودک داشتیم و فضای تبلیغی_ ترویجی را برای برخی فیلم های کودک مانند لوپتو آماده کردیم. از همه مهم تر در یک سال گذشته مدارس به علت همه گیری کرونا تعطیل و امکان بردن دانش آموزان به سینما فراهم نبود. تقریبا مدارس بعد از ماه مبارک رمضان یعنی اردیبهشت ۱۴۰۱ بازگشایی شد و فرصتی نبود تا برای این تصمیم محل اعرابی پیدا کنیم. ما حتی شاهد حضور دانش آموزان در مدارس هم نبودیم چه برسد به سینما! امسال هم با بازگشایی مدارس شرایط ویژه ای در کشور حاکم شد. بنابراین خیلی به آموزش و پرورش برای نبردن دانش آموزان به سینما خرده ای وارد نیست اما اگر این رویه ادامه دار باشد باید نگران شویم.
وی با ارائه پیشنهادی مبنی بر طرح سینما_مدرسه بیان کرد: به نظرم بهتر است سینما را به مدرسه بیاوریم. تعداد قابل توجهی از مدارس ما مجهز هستند و قابلیت نمایش فیلم را دارند. امکان تبدیل بخشی از فضای مدارس به سینما مدرسه هست. در حال حاضر احداث هر سینما حداقل ۱۰ میلیارد تومان هزینه نیاز دارد که این رقم کمی نیست. در مقابل اگر در مدارس سینما ایجاد کنیم به مبلغی کمتر از ۵۰ میلیون در هر مدرسه نیاز داریم. منظورم این نیست هر مدرسه ای یک سینما داشته باشد، یک مدرسه که آمادگی بیشتری دارد را مجهز می کنیم و دانش آموزان آن مدرسه به عنوان مخاطب اول و دانش آموزان مدارس اطراف به عنوان مخاطبان بعدی به تماشای فیلم ها می نشینند. عبادتی با تاکید بر اهمیت آشنایی دانش آموزان با محصولات فرهنگی افزود: دانش آموز ما باید با محصولات فرهنگی مانند فیلم، کتاب، تئاتر و رمان ارتباط بگیرد. نیاز مبرمی به همکاری آموزش و پرورش با سینما حس می شود وگرنه کار تربیت مخدوش می شود. حداقل کاری که باید انجام دهیم بردن دانش آموزان به سینماها است.
بی تفاوتی آموزش و پرورش به سینمای کودک
در مقابل صحبت های مسئولین آموزش و پرورش، بهروز مفید تهیه کننده فیلم بام بالا که این روزها بر پرده سینماها اکران می شود، درباره حمایت آموزش و پرورش از سینمای کودک گفت: بسیار بدیهی است که باید به سینمای کودک توجهی کنیم. قشر پر جمعیتی را در فضای کودک و نوجوان داریم، قشری که در حال شکل گیری و در تهاجم محصولات کشورهای دیگر هستند. خالی کردن این بخش و اجازه نمود محصولات خارجی خطرناک است. متاسفانه بیشتر اوقات فراغت بچه های ما را فیلم های سینمایی غرب پر می کند و این به فضای فرهنگی ما ضربه می زند. متولیان فرهنگی باید بیش از اینکه به سینمای بزرگسال توجه کنند به سینمای کودک و نوجوان بپردازند. هرچند که فیلم کودک گیشه پرکن و پردآمد نیست اما ضرورت دارد به این نکته توجه کنیم. وی افزود: در سال های اخیر در ژانر کودک نسبت به دهه شصت و هفتاد سیر نزولی طی کردیم. سینمای کودک نیاز به توجه ویژه دارد. توجه فقط برگزاری جشنواره و مصاحبه متولیان سینمایی نیست. توجه باید سیستماتیک، با بودجه ویژه، حمایت بزرگان سینما و از همه مهم تر حمایت آموزش و پروش باشد. سینماها سانس های مناسبی به فیلم های کودک نمی دهند. دیرترین سانس فیلم های کودک ۶ بعد از ظهر است. در صورتی که باید زمانی باشد که کودک همراه خانواده به سینما بیاید، سینمای کودک ظرفیت جذب کل خانواده را دارد. نکته بعدی که بسیار حائز اهمیت است عدم همکاری آموزش و پروش است. آموزش و پروش ما در این حوزه بسیار ضعیف عمل می کند و گویی فیلم کودک را نوعی تهاجم فرهنگی می پندارد! در شرایط فعلی هیچ همکاری با فیلم های کودک ندارد، ما خودمان تک تک با مدارس تماس می گیریم و از آنها می خواهیم دانش آموزان را به سینماها برای تماشای فیلم بیاورند. در صورتی که این وظیفه شورای سینما آموزش و پروش است؛ البته امسال بدون هیچ علتی این شورا تشکیل نشده است، در هر صورت بخش عظیمی از برگشت سرمایه فیلم کودک توسط آموزش و پرورش انجام می شود. با وجود این بی تفاوتی و سردی آنها، قطعا فیلم کودک به مشکل می خورد.
خبرنگار: لیلا نوعی
نظر شما