به گزارش قدس خراسان به نقل از آستان نیوز، موزه‌های آستان قدس رضوی به عنوان یکی از مجموعه‌های بزرگ موزه‌ای در ایران است. آثار تاریخی ساخته شده یا وقف شده برای حرم مطهر پس از استفاده، طی سده‏های گذشته در خزانه آن نگه‏داری می‏شده است که مکان این مجموعه میراث فرهنگی و تمدنی اسلام پس از انقلاب تحولات گسترده‌ای را شاهد بوده است.

۸۶ سال قدمت موزه رضوی

در بازه زمانی سال‌های ۱۳۰۴ـ ۱۳۱۴ش با ایجاد نظم در همه امور آستان قدس رضوی از جمله اموال فرهنگی و تاریخی، دفتری جدید برای ثبت و ضبط اشیاء تهیه شد و در همین زمان ایدة تأسیس موزه‌‏ای برای حفظ، نگهداری و نمایش آثار به جا مانده از دوره‌های تاریخی گذشته درآستان قدس رضوی مطرح شد.

در سال‌های ۱۳۱۴ ـ ۱۳۲۰ش ضمن تصمیم‏گیری برای ساخت بنایی برای موزه تعدادی از اشیا انتخاب ‏شد و در سال ۱۳۱۵ شمسی اتاق‏های فوقانی شمال غربی صحن نو (آزادی) و جنوب شرقی صحن کهنه (انقلاب اسلامی) که به یکدیگر متصل بوده به خزانه و محل نگهداری اشیاء اختصاص یافت.

دفتر یادداشت مراجعان نشان می‏دهد که این مجموعه از سال ۱۳۱۶ تا ۱۳۲۱ شمسی مورد بازدید بسیاری از فرهیختگان و مقامات ایرانی و مستشرقین خارجی قرار گرفته است.

افتتاح اولین ساختمان موزه با یک هزار متر زیربنا قبل از انقلاب

ساختمان موزه در قطعه زمینی به مساحت ۵۷۰۰ مترمربع در محل پشت دیوار جنوبی مدرسة علینقی میرزا و صحن نو (آزادی) در مشرق مسجد گوهرشاد، کنار مقبره شیخ بهاءالدین محمد (شیخ بهایی)، در سه طبقه به زیربنای ۱۰۳۴ مترمربع ساخته شد.

زیر زمین برای مخزن و طبقات همکف و اول به موزه اختصاص یافت. پس از پایان عملیات ساختمانی سرانجام در ۲۲ دی ۱۳۲۴ اولین بنای موزه آستان قدس رضوی افتتاح شد.

همزمان با ساخت بنای موزه اقدامات گسترده‌ای برای انتخاب و مستندسازی اشیایی که قرار بود به معرض نمایش درآید انجام گرفت. ابتدا تعداد ۱۸۹ شیء از خزانه و آثار حرم مطهر رضوی انتخاب شد و به ترتیب دوره تاریخی به نمایش درآمدند.

ساختمان موزه تا حدود سال ۱۳۵۰ شمسی در همین مکان قرار داشت، اما از این سال به بعد به علت تغییر فضاهای وابسته به حرم مطهر رضوی و تخریب این ساختمان اشیاء به محل جدید، واقع در ضلع جنوب شرقی صحن موزه منتقل شد تا ساختمان موزه مرکزی ساخته و آماده بهره‌برداری شود.

عملیات ساخت و تجهیز ساختمان موزه و کتابخانه و خزانه در سال ۱۳۵۶ خاتمه یافت که به علت وجود مشکلات فنی و عدم رفع نقائص آماده بازدید عموم نشد.

توسعه فضای موزه ها به ۱۸ هزار متر مربع بعد از انقلاب

پس از انقلاب شکوهمند اسلامی با رویکرد توسعه امور فرهنگی در آستان قدس رضوی و با هدف تکریم واقفان و گسترش سنت حسنه وقف، موزه آستان قدس رضوی توسعه چشمگیری پیدا می کند.

در حال حاضر موزه‏های آستان قدس در ۵ساختمان جداگانه با ۱۶ گنجینه تخصصی شامل آثار تاریخی حرم مطهر و میراث آستان قدس رضوی، اشیای وقف و اهدا شده، همچنین اشیای خریداری شده برای تکمیل مجموعه‌ها در فضایی به مساحت حدود ۱۸ هزار متر مربع، حدود ۹ هزار شیء در معرض دید علاقمندان به آثار تاریخی و فرهنگی و زائران و مجاوران حضرت رضا علیه السلام قرار داده است و با بیش از یک میلیون بازدید کننده در شمار پر بازدیدکننده ترین موزه کشور با فاصله زیاد قرار گرفته است.

ساختمان شماره یک شامل موزه قرآن، موزه هدایای مقام معظم رهبری و تالار آثار استاد فرشچیان، ساختمان شماره دو شامل موزه مرکزی با ۱۰ گنجینه، ساختمان سوم در بردارنده موزه فرش، ساختمان چهارم موزه مردم شناسی یا حمام مهدی قلی بیگ و ساختمان پنجم بنای تاریخی مقبره امیر شاه ملک یا مسجد ۷۲ تن مجموعه ساختمان های موزه های آستان قدس رضوی را شامل می شود.

اختصاص ۷۷ هزار متر مربع فضا به ساختمان جدید موزه

توسعه موقوفات و مطالبات واقفان و مخاطبان از یک طرف و تحول در دیدگاه های موزه داری در هزاره جدید از طرف دیگر موجب شده است که مدیران عالیِ آستان قدس رضوی هریک به نحو مقتضی بر توسعه موزه‏ها و تحول بنیادین در ارائه این آثار به جامعه مخاطبان تأکید کنند.

در همین راستا موضوع توسعه موزه های آستان قدس رضوی به عنوان امری ضروری و متناسب با نیاز جامعه در دستورکار قرار گرفته است.

پس از مطالعات لازم فضایی در بین باب الرضا و باب الکاظم علیهم السلام برای ساخت موزه جامع آستان قدس رضوی در نظر گرفته شد. این موزه در فضایی به مساحت ۶۳ هزار متر مربع در پنج طبقه در دست ساخت است.