آزاده خلیلی:  به گفته کارشناسان، قدیمی‌ترین اسناد موجود مربوط به عید قربان متعلق به دوره شاه عباس اول صفوی و سال 1016 قمری است که در آن به دادن خلعت به خطیب آستان قدس رضوی و نیز به پیشنماز در این روز اشاره دارد. همچنین مراسم روز عرفه در حرم مطهر رضوی نیز از دیرباز برگزار می‌شده و قدیمی‌ترین سند به‌جا مانده در خصوص برگزاری این مراسم را مربوط به سال 1160 هجری قمری و دوره افشاریه می‌دانند. یکی از نکات قابل توجه در برگزاری مراسم و جشن‌های اعیاد قربان و غدیر در حرم مطهر رضوی، برگزاری باشکوه مراسم بوده است که دستورالعمل‌های خاصی را برای آن وضع می‌کردند. چندین سند مرتبط با برگزاری این مراسم از دوره صفویه به بعد موجود است که قدمتی بیش از 400 سال دارند. به گفته کارشناسان، این اسناد نشان‌دهنده اهتمام ویژه آستان قدس رضوی به برگزاری این مراسم در حرم مطهر رضوی بوده است. در دوره صفویه، افشاریه و قاجاریه در این روز مجلس جشنی برپا می‌کردند و غذا، شربت و شیرینی به حاضران می‌دادند. برای اینکه حال و هوای این اعیاد را در حرم مطهر رضوی در این دوره‌های زمانی بهتر تصور کنید، می‌توانید چشم‌هایتان را ببندید و سفری در زمان داشته باشید. تصور کنید شما زائری در دوره صفویه یا افشاریه هستید و عید قربان یا غدیر برای زیارت مشرف شده‌اید. آنچه در این روز به چشمتان می‌آید، روشنی بیشتر حرم و پخش شیرینی و شربت خواهد بود. اسناد موجود در این دوره، حکایت از مخارج روشنایی و نیز کارخانه زواری و خدامی آستان قدس و دلالت بر افزایش میزان شمع و پیه و موم و روغن منداب و سایر موارد مصرفی برای روشنایی دارد که برای چراغانی کردن حرم مطهر در شب‌های ولادت ائمه اطهار(ع) و اعیاد مذهبی و افزایش تعداد مجموعه‌های پذیرایی در این روزهاست. به‌راحتی می‌توان پی برد در چنین روزها و شب‌های مبارکی حرم مطهر چراغانی مفصل می‌شده و پذیرایی بسیار خوب به عمل می‌آمده است.

اگر سفرتان در زمان را تا دوره قاجار ادامه دهید، با برگزاری جشن «سلام» آشنا خواهید شد. جشنی که در اعیاد مذهبی و همچنین ولادت امام رضا(ع) در حرم مطهر رضوی برگزار می‌شده است. برای این مراسم طی مکاتبه و دستور نایب‌التولیه وقت، شب عید در ایوان طلا یا دارالسیاده و دو صحن مقدس چراغانی مفصل می‌شده و مخارج چراغانی آن شب و پذیرایی روز عید جدا از مخارج روزانه و مقدار و میزان آن مشخص بوده و طی سال‌ها تغییر خاصی در آن رخ نداده است. این مراسم معمولاً در ایوان طلا (نادری) برگزار می‌شده است. بر مبنای اسناد به‌جا مانده از برگزاری شیلان (میهمانی) و نحوه آن، هزینه‌های مرتبط و افزایش تعداد مجموعه‌های پذیرایی در ایام اعیاد، این جشن‌ها در حرم مطهر بسیار مفصل برپا می‌شده و برای برگزاری آن‌ها، نهایت سعی و تلاش به عمل می‌آمده است. نقش وقف و نذر و درآمدهای موقوفاتی در برپایی این اعیاد از دیگر نکاتی است که از متن این اسناد استخراج شده‌اند. در دوره پهلوی تغییراتی در تشریفات این مراسم بوجود آمده است و از دولتیان تا شاعران آستان به این مراسم دعوت می‌شدند.