ارزش بسیار پایین و حدود ۳۶۰ دلاری محصولات صادراتی کشور در هر تن و در مقابل رسیدن میزان سرانه واردات به ازای هر تن به بالای ۱۸۰۰ دلار نشان از وضعیت بسیار بد ارزش افزوده بالای واردات نسبت به خام فروشی اقلام صادراتی کشور دارد.

به زعم کارشناسان، تنها راه چاره برای برون رفت از شرایط فعلی کشور که گرفتار خام و نیمه خام فروشی هستیم، این است که صنایع را به سمت توسعه زنجیره ارزش محصولات شان سوق دهیم. این امر نیازمند تقویت جایگاه تحقیق و توسعه در کشور است.

در مجلس قانونی تحت عنوان اعتبار مالیاتی تحقیق و توسعه با هدف حمایت از صنایع در حوزه تحقیقاتی مصوب شده است. قرار است هزینه‌هایی که صنایع در زمینه تحقیق و توسعه انجام می‌ دهند، به عنوان اعتبار مالیاتی برایشان در نظر گرفته شود.

اخیراً مجلس به تقویت این قانون پرداخت، به طوری که قوانین موازی مانند قانون مالیات‌های مستقیم نیز نمی توانند آن را حذف کنند. همچنین مصوب شده است که عواید مالیات بر خام و نیمه خام فروشی در اختیار معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوی به منظور اجرای قانون اعتبار مالیاتی تحقیق و توسعه قرار بگیرد.

به نظر می‌ رسد، مجلسی‌ها ضرورت حمایت از صنایع در حوزه تحقیق و توسعه را به خوبی درک کرده اند. نظرات سیدمحمدرضا میرتاج الدینی، عضو کمیسیون برنامه و بودجه مجلس را در ارتباط با موضوعات بالا جویا شدیم که در ادامه می‌ خوانید.

میرتاج الدینی ضمن اشاره به این موضوع که اهتمام مجلس بر حمایت همه جانبه از صنایع در زمینه تحقیق و توسعه و بومی سازی فناوری و تجهیزات ذیل مدل تولید بار اول است و در همین راستا چاره اندیشی‌هایی در مجلس انجام داده ایم، تصریح کرد: تحقیق و توسعه یکی از ملزومات اساسی اقتصادی و صنعتی کشور است. تا زمانیکه پژوهش جایگاه اصلی خودش را در صنایع پیدا نکند، نمی توانیم انتظار پیشرفت چندانی را داشته باشیم.

وی در ادامه گفت: رشد اقتصادی و صنعتی کشور در گروی حمایت از صنایع در حوزه تحقیق و توسعه است. مجلس اقداماتی را در راستای تکمیل زنجیره ارزش محصولات انجام داده است. مثلاً، مصوب کرده ایم که عواید حاصل از مالیات خام و نیمه خام فروشی به اجرای قانون اعتبار مالیاتی تحقیق و توسعه تعلق بگیرد. همچنین باید صنایع کشور نیز نیازهای فناورانه خود را در جهت تولید بار اول تجهیزات راهبردی به اقتصاد دانش‌بنیان اعلام کنند.

این عضو کمیسیون برنامه و بودجه مجلس خاطرنشان کرد: اختصاص عواید ناشی از مالیات صادرات مواد خام و نیمه خام به اجرای قانون اعتبار مالیاتی تحقیق و توسعه مزیت‌های زیاد و چندجانبه ای برای کشور دارد. از یک طرف، به صنایع کمک می‌ کنیم که نگران هزینه‌های تحقیقاتی پروژه‌هایشان نباشند و به توسعه زنجیره ارزش محصولات شان بپردازند و از طرف دیگر، دولت هم به لحاظ مالی در مضیقه قرار نمی گیرد.

وی ادامه داد: اخذ مالیات از خام و نیمه خام فروشان، انگیزه ای برای آن‌ها به وجود می‌ آورد که به سمت تحقیق و توسعه بروند. به این ترتیب، با یک تیر چند نشان می‌زنیم؛ تجربه موفق بومی‌سازی تجهیزات راهبردی که به پالایشگاه‌داری فراسرزمینی در ونزوئلا رسید، نتیجه همکاری صنعت نفت با شرکت‌های دانش‌بنیان بوده است و به همین ترتیب تولید بار اول و اعتبار مالیاتی تحقیق و توسعه دانش‌بنیان شدن صنایع بزرگ کشور را به همراه خواهد داشت و از این رو در برنامه هفتم توسعه بر آن تاکید شده است.

میرتاج الدینی گفت: ما سابقه نتیجه گرفتن از تحقیق و توسعه و اتکا بر توان داخلی را در کشور داریم. مثلاً، در زمینه تجهیزات پالایشگاهی طی سال‌های گذشته به دستاوردهای خوبی دست یافتیم. به طوری که همین پیشرفت‌ها زمینه را برای صدور خدمات فنی و مهندسی برایمان مهیا کرد و توانستیم در کشورهایی مثل ونزوئلا به تجهیز و نوسازی پالایشگاه‌هایشان بپردازیم.

این عضو کمیسیون برنامه و بودجه مجلس خاطرنشان کرد: اتفاقی که در صنعت نفت و گاز در کشور افتاده است، می‌ تواند در دیگر صنایع نیز تکرار شود. حمایت از تحقیق و توسعه در صنایع یکی از وظایف دولت و مجلس است و به همین دلیل به تقویت قانون اعتبار مالیاتی پرداختیم و آن را جزو قوانین دائمی قرار دادیم. به نحوی که قوانین موازی مانند قانون مالیات مستقیم هم نمی توانند آن را حذف کنند.

میرتاج الدینی  تأکید کرد: طرح‌هایی مانند اعتبار مالیاتی تحقیق و توسعه که به گسترش پژوهش در صنایع منجر می‌ شود، در نهایت نوعی بازارسازی برای دانش‌بنیان‌هاست و ارتباط بین صنایع و دانش‌بنیان‌ها را تسهیل می‌ کند.