برخی دانشمندان وقتی احساس کردند حال و روز سیاره آبی خوب نیست و تلاش برای یافتن سیاره قابل سکونت دیگر به نتیجه نمی‌رسد به فکر این افتادند سیاره‌ای مثل زمین را بازآفرینی کنند.
ایکس۲۰۰۸
«تیلرسون» از دستیابی به اطلاعاتی سخن می‌گوید که نشان می‌دهند تیمی ۲۰ نفره متشکل از دانشمندان منتخب و برجسته جهان در پروژه‌ای فوق‌محرمانه که با مدیریت مشترک «ناسا» و چند شرکت امور فضایی اروپایی آغاز شده تلاش دارند به درون یک ابر غول‌پیکر از غبار و گاز به نام سحابی «ایکس ۲۰۰۸» که در اعماق کهکشان راه شیری و در نزدیک‌ترین منطقه ممکن به منظومه شمسی در حال گردش است نفوذ کرده و به کمک انفجارهای فوق‌هسته‌ای و گرانش بین سیاره‌ای که در آن ایجاد می‌کنند موجب شود درست مانند فرضیه شکل‌گیری منظومه شمسی و زمین در چند میلیارد سال قبل، منظومه و سیاره‌ای دیگر مثل زمین را خلق کنند!
شک ندارم خبر داغ و مثلاً علمی بالا را تا امروز در هیچ سایت یا کانال و گروه و کتابی نخوانده‌اید، چون همه این ۲۰۰ کلمه را من در مدت زمان ۱۰ دقیقه از خودم درآوردم و می‌توانستم نوشتن آن را با همین تیپ و تریپ کاملاً علمی تا چند هزار کلمه ادامه بدهم! این یک نمونه از اخبار و مطالبی است که مشابهش این روزها به وفور در اینترنت و سایت‌های رسمی یا غیررسمی پیدا می‌شود و به «شبه‌علم» معروف است. هرچند سن و سال قصه‌ای که من ساختم فقط ۱۰ یا ۱۵ دقیقه است، اما عمر پدیده شبه‌علم خیلی بیشتر از این‌هاست و تقریباً همسن و سال خود انسان و کره زمین است. قوه تخیل و علاقه آدم‌ها به مسائل علمی سال‌های سال است دست به دست هم داده‌اند و پا به پای حقایق و تئوری‌ها و فرضیه‌های علمی، افسانه‌سازی علمی کرده و شبه‌علم را پدید آورده‌اند.
شبه‌عمیق
آن‌هایی که خیلی تخصصی دنبال مسائل علمی‌اند، با دیدن همان دو سه خط اول یک خبر و فرضیه شبه‌علمی، جعلی بودنش را تشخیص می‌دهند. حساب من و شما و میلیون‌ها نفر مثل ما که مطالعه‌مان به فضای مجازی و سایت‌ها خلاصه می‌شود اما فرق می‌کند و هر تیتر جذاب شبه‌علمی ممکن است وادارمان کند چند مطلب جعلی علمی و چند هزار کلمه‌ای را تا آخرش بخوانیم. جالب اینکه بسیاری از شبه‌علمی‌های امروزی برخلاف داستانی که من ساختم، عمیق، فلسفی و جدی به نظر می‌رسند و حتی در ابتدا ممکن است متخصصان را هم فریب بدهند.
«تیلرسون» از دستیابی به اطلاعاتی سخن می‌گوید که نشان می‌دهند تیمی ۲۰ نفره متشکل از دانشمندان منتخب و برجسته جهان در پروژه‌ای فوق‌محرمانه که با مدیریت مشترک «ناسا» و چند شرکت امور فضایی اروپایی آغاز شده تلاش دارند به درون یک ابر غول‌پیکر از غبار و گاز به نام سحابی «ایکس ۲۰۰۸» که در اعماق کهکشان راه شیری و در نزدیک‌ترین منطقه ممکن به منظومه شمسی در حال گردش است نفوذ کرده و به کمک انفجارهای فوق‌هسته‌ای و گرانش بین سیاره‌ای که در آن ایجاد می‌کنند موجب شود درست مانند فرضیه شکل‌گیری منظومه شمسی و زمین در چند میلیارد سال قبل، منظومه و سیاره‌ای دیگر مثل زمین را خلق کنند!
شک ندارم خبر داغ و مثلاً علمی بالا را تا امروز در هیچ سایت یا کانال و گروه و کتابی نخوانده‌اید، چون همه این ۲۰۰ کلمه را من در مدت زمان ۱۰ دقیقه از خودم درآوردم و می‌توانستم نوشتن آن را با همین تیپ و تریپ کاملاً علمی تا چند هزار کلمه ادامه بدهم! این یک نمونه از اخبار و مطالبی است که مشابهش این روزها به وفور در اینترنت و سایت‌های رسمی یا غیررسمی پیدا می‌شود و به «شبه‌علم» معروف است. هرچند سن و سال قصه‌ای که من ساختم فقط ۱۰ یا ۱۵ دقیقه است، اما عمر پدیده شبه‌علم خیلی بیشتر از این‌هاست و تقریباً همسن و سال خود انسان و کره زمین است. قوه تخیل و علاقه آدم‌ها به مسائل علمی سال‌های سال است دست به دست هم داده‌اند و پا به پای حقایق و تئوری‌ها و فرضیه‌های علمی، افسانه‌سازی علمی کرده و شبه‌علم را پدید آورده‌اند.
شبه‌عمیق
آن‌هایی که خیلی تخصصی دنبال مسائل علمی‌اند، با دیدن همان دو سه خط اول یک خبر و فرضیه شبه‌علمی، جعلی بودنش را تشخیص می‌دهند. حساب من و شما و میلیون‌ها نفر مثل ما که مطالعه‌مان به فضای مجازی و سایت‌ها خلاصه می‌شود اما فرق می‌کند و هر تیتر جذاب شبه‌علمی ممکن است وادارمان کند چند مطلب جعلی علمی و چند هزار کلمه‌ای را تا آخرش بخوانیم. جالب اینکه بسیاری از شبه‌علمی‌های امروزی برخلاف داستانی که من ساختم، عمیق، فلسفی و جدی به نظر می‌رسند و حتی در ابتدا ممکن است متخصصان را هم فریب بدهند.
یعنی برخلاف مثلاً ۵۰ یا ۱۰۰ سال پیش که مسائل «شبه‌علم» بیشتر به خرافه و افسانه علمی و تخیلی شبیه بودند، داستان‌سرایی‌ها و فرضیه‌سازی‌های امروزی حوزه شبه‌علم، در نگاه اول بیش از حد علمی می‌زنند، جوری که گاهی حتی خود دانشمندنماها و تولیدکنندگان شبه‌علم زیر تشخیص آن می‌مانند.
پدیده شبه‌علم امروزی بخش زیادی از جذابیت، محبوبیت و شهرتش را مدیون امکاناتی است که فضای مجازی برای انسان فراهم کرده است. برای دانشمندنماها، فضای مجازی بهترین فرصت است تا با کمترین هزینه بتوانند فرضیه‌های شبه‌علمی و خرافه‌های مدرنشان را با مخاطبان میلیونی به اشتراک بگذارند و من و شما را به خرافه‌خواری وادارند!
چند ویژگی تابلو
دانشمندنماها اغلب مسئولیت اثبات نظریه خودشان را به دوش دیگران می‌اندازند. یعنی اگر شما با فرضیه و ادعای آن‌ها مخالفت کنید و بگویید ساختن سیاره‌ای مثل زمین ممکن نیست، می‌گویند ثابت کن ممکن نیست!
مدعیان این نوع علم روی نظر خودشان بسیار متعصب هستند و محال است قبول کنند درباره موضوع مورد ادعایشان ممکن است فرضیه و نظریه علمی درست دیگری هم وجود داشته باشد. دلایل و شواهدشان مستند نیست و بیشتر بر شنیده‌ها و ادعاها تکیه می‌کنند نه دلایلی که در یک فرایند علمی جمع‌آوری شده باشند. به انتقادها واکنش خصمانه نشان می‌دهند و با هر دانشمندی که مخالف نظرشان باشد دشمن هستند و مسخره‌اش می کنند. دانشمندنماها عاشق استفاده از اصطلاحات مبهم و پیچیده علمی هستند تا مخاطبشان را حیرت‌زده کنند. ساده‌ترین این اصطلاحات همین «انفجار فوق‌هسته‌ای و گرانش بین سیاره‌ای» است که من در مقدمه مطلب استفاده کردم.
پدیده شبه‌علم امروزی بخش زیادی از جذابیت، محبوبیت و شهرتش را مدیون امکاناتی است که فضای مجازی برای انسان فراهم کرده است. برای دانشمندنماها، فضای مجازی بهترین فرصت است تا با کمترین هزینه بتوانند فرضیه‌های شبه‌علمی و خرافه‌های مدرنشان را با مخاطبان میلیونی به اشتراک بگذارند و من و شما را به خرافه‌خواری وادارند!
چند ویژگی تابلو
دانشمندنماها اغلب مسئولیت اثبات نظریه خودشان را به دوش دیگران می‌اندازند. یعنی اگر شما با فرضیه و ادعای آن‌ها مخالفت کنید و بگویید ساختن سیاره‌ای مثل زمین ممکن نیست، می‌گویند ثابت کن ممکن نیست!
مدعیان این نوع علم روی نظر خودشان بسیار متعصب هستند و محال است قبول کنند درباره موضوع مورد ادعایشان ممکن است فرضیه و نظریه علمی درست دیگری هم وجود داشته باشد. دلایل و شواهدشان مستند نیست و بیشتر بر شنیده‌ها و ادعاها تکیه می‌کنند نه دلایلی که در یک فرایند علمی جمع‌آوری شده باشند. به انتقادها واکنش خصمانه نشان می‌دهند و با هر دانشمندی که مخالف نظرشان باشد دشمن هستند و مسخره‌اش می کنند. دانشمندنماها عاشق استفاده از اصطلاحات مبهم و پیچیده علمی هستند تا مخاطبشان را حیرت‌زده کنند. ساده‌ترین این اصطلاحات همین «انفجار فوق‌هسته‌ای و گرانش بین سیاره‌ای» است که من در مقدمه مطلب استفاده کردم.
اگر با این توضیحات، «شبه‌علم» و دانشمندنماهایش برایتان جذابیت پیدا کرده، در اولین فرصت نام افرادی مثل: «لوید پای، نیل آدامز و دی دی پالمر» و اصطلاحاتی مثل: ایریدولوژی و انرژی حیات را در اینترنت جست‌وجو کنید. بی‌شک به نتایج جالبی می‌رسید اما وقتتان را برای «رابرت تیلرسون» که در مقدمه مطلب گفتم هدر ندهید چون اصولاً چنین دانشمندنمایی وجود ندارد و مثل قصه علمی «همزاد سیاره زمین» ساخته ذهن من است.
خبرنگار: مجید تربت‌زاده
خبرنگار: مجید تربت‌زاده
نظر شما