به گزارش قدس آنلاین، این روزها در ترکیه، بحث و جدل بر سر قانون جدیدی به راه افتاده که خلاف عادت تمام انتخابات ها و دموکراسی های جهان است.

این قانون به پیشنهاد خود رجب طیب اردوغان رئیس جمهور ترکیه و رهبر حزب عدالت و توسعه تدوین شده و می خواهد مکانیسم تعیین فرد برنده در انتخابات ریاست جمهوری را از بیخ و بن تغییر دهد. به عبارتی روشن، اردوغان سناریویی در دست دارد که هدف اصلی آن، تضمین پیروزی نامزد حزب عدالت و توسعه در انتخابات ریاست جمهوری در سال ۲۰۲۸ میلادی است.

نُرم و قاعده پذیرفته شده در همه کشورهای جهان برای انتخاب رئیس جمهور، این است که فرد برنده باید نصف به علاوه یک کل آرای ماخوذه را به دست آورد و در صورتی که در دور نخست چنین اتفاقی نیفتد، انتخابات به دور دوم می رود. اما حالا اردوغان چنین ایده ای طرح کرده است: این چه کاری است، هر کسی اکثریت آرای مردم را گرفت، رئیس جمهور شود و چیزی به نام دور دوم و قاعده ۱+۵۰ در میان نباشد.

چرا اردوغان به دنبال حذف روش ۱+۵۰ است؟

پیروزی در انتخابات ترکیه کار آسانی نیست. چرا که این کشور چندین حزب قدرتمند دارد که هر کدام از آنها ریشه های تاریخی و اجتماعی قدرتمندی دارند و شکست دادن آنها کار آسانی نیست.

از این گذشته، احزاب کوچک و نامزدهای کم اهمیت نیز در مقاطع ویژه و بزنگاه های تاریخی، دارای برگ برنده و کارت بازی اثرگذار و عجیبی می شوند که می توانند به راحتی آن را بفروشند و از نامزد قدرتمند، امتیازات کلان بگیرند.

نمونه بیاوریم؟ این دو مورد را با هم مرور کنیم:

الف) در انتخابات حساس و رقابت پیچیده ریاست جمهوری در سال ۲۰۱۸ میلادی، کسی نتوانست در دور نخست پیروز شود و چهار نفر به دور دوم رفتند که عبارت بودند از رجب طیب اردوغان رهبر حزب عدالت و توسعه، کمال کلیچدار اوغلو رهبر حزب جمهوری خلق، محرم اینجه رهبر حزب مملکت و سینان اوغان نامزد ملی گرا.

تعیین برنده این بازی آن قدر حساس بود که حتی یک درصد نیز می توانست کارساز باشد. این بود که اردوغان دو بار دو هیات را به سمت اوغان فرستاد تا از او بخواهند به ائتلاف جمهور بپیوندد و از بازی کنار بکشد. اوغان که تنها ۴ درصد رای داشت، این پیشنهاد را پذیرفت و کنار کشیدن او نقش مهمی در پیروزی اردوغان داشت. این که اردوغان چه امتیاز مالی عجیبی به اوغان داده تا او را راضی کند، موضوع محرمانه و غریبی است که احتمالاً تا سالیان طولانی ابعاد آن مشخص نخواهد شد.

ب) در همان انتخابات و در دور دوم، کمال کلیچدار اوغلو رهبر حزب جمهوری خلق، سراغ امید اوزداغ رهبر حزب ملی گرای ظفر رفت و از او خواست به ائتلاف ملت بپیوندد. اوزداغ که نهایتاً چیزی حدود دو درصد از آرای مردم ترکیه را در اختیار داشت، دو شرط سنگین تعیین کرد. او از کلیچدار اوغلو خواست به محض این که پیروز شد، ریاست سرویس اطلاعاتی میت را به او بسپارد و تعهد دهد که آوارگان سوری را از کشور بیرون کند! در کمال تعجب، کلیچدار اوغلو هر دو شرط را پذیرفت و سند تعهد امضا کرد!

همچنان که در این دو مثال دیدیم، حتی احزاب بسیار کوچک و نامزدهای کم اهمیت نیز می توانند در بزنگاه های حساس، رهبر حزب قدرتمند و رهبر حزب اصلی اپوزیسیون را در منگنه قرار دهند و با آنها وارد چانه زنی و معامله شوند. این است که اردوغان می خواهد از این بازار عجیب فرار کند و جایگزین آتی او، بدون نیاز به چنین باج دادن هایی، مستقیماً در همان دور اول پیروز شود.

حتی یک چوب رختی برنده می شود!

سوال مهم در مورد پیشنهاد اردوغان این است؟ چرا او تصور می کند که حزب او همچنان بر جایگاه اولین، پرطرفدارترین و قدرتمندترین حزب ترکیه خواهد ایستاد؟

پاسخ چنین است: حزب عدالت و توسعه که در سال ۲۰۰۱ میلادی تاسیس شده و در ۲۰۰۲ قدرت را به دست گرفته، همواره با کاهش آرا روبرو شده، اما هیچگاه تبدیل به حزب دوم نشده است.

این حزب از ۵۱ و ۵۲ درصد به رده ۴۴ درصد، ۳۸ درصد و ۳۴ درصد تنزل پیدا کرده، اما بر اساس شواهد اجتماعی و محاسبات دقیق، بسیار بعید و دور از ذهن است که به رده زیر ۲۵ درصد سقوط کند. چرا که اساساً جمعیت محافظه کاران هوادار اردوغان، در هر حالتی، بیش از هواداران حزب کمالیست و لاییک اپوزیسیون است.

یعنی حزب جمهوری خلق، در ۳ دهه اخیر، هیچگاه نتوانسته به رای بالای ۲۵ درصد دست پیدا کند. پس اگر قاعده ضرورت کسب ۱+۵۰ تغییر کند، در انتخابات سال ۲۰۲۸ میلادی، حتی یک چوب رختی هم می تواند به عنوان نامزد حزب اردوغان، به راحتی برنده و رئیس جمهور شود!

بزرگترین حزب مخالف چه می گوید؟

دنیز یوجل سخنگوی حزب جمهوری خلق یا ج.ه.پ درباره تصمیم جدید اردوغان گفته است: «تنها دغدغه اردوغان این است که تا زنده است روی آن صندلی بنشیند! خدا به او عمر دهد اما به راحتی می توان گفت که عمر سیاسی اش به پایان رسیده است. او هم این واقعیت را می بیند و با تصمیم جدید خود، به دنبال آن است که حتماً یکی از رفقایش به قدرت برسد. رئیس جمهور فراموش کرده که خودش در سال ۲۰۱۷ با یک رای ناپلئونی ۱+۵۰ به قدرت رسید!»

سخنگوی ج.ه.پ در ادامه افزود: «دغدغه آقای اردوغان حل مشکلات مردم نیست. او متوجه افلاس و  ورشکستگی نظام ریاستی شده است. البته مردم ما نیز به خاطر این سیستم عملاً ورشکسته شده اند. همچنان که همه ما به وضوح دیدیم، یک سیستم حکومتی ریاست جمهوری بدون سازوکار تعادل و کنترل، هیچ سودی برای کشور ما ندارد. ما فعلاً نمی دانیم نظر باغچلی چیست. او به هر حال شریک اردوغان در ائتلاف جمهور است و حالا می توانیم بگوییم که در این ائتلاف، یک بحران بسیار جدی در اتحاد مردمی وجود دارد».

باغچلی چه می گوید؟ 

یکی از ابعاد مهم هدف گذاری جدید اردوغان، این است که او با چنین اقدامی، فقط احزاب کوچک مزاحم را بی اثر نمی کند. بلکه از کشیدن ناز شرکای کوچک نیز بی نیاز می شود!

او در انتخابات اخیر مجبور شد، علاوه بر دولت باغچلی، برای جذب حزب حداپار، حزب فاتح اربکان فرزند مرحوم اربکان و جذب سینان اوغان، مایه بگذارد. اما در صورتی که قانون جدید به تصویب برسد، به همراهی این افراد هم نیازی نخواهد داشت.

در پایان باید گفت، در صورتی که اردوغان بتواند حرف خود را بر کرسی بنشاند و کاری کند که قاعده حد نصاب نصف به علاوه یک از میان برداشته شود؛ سیستم سیاسی ترکیه به سوی تمامیت خواهی کامل پیش خواهد رفت.