کلید کاربرد موثر تکنیک ترک موقعیت این است که قبل از این که خشم و عصبانیت از کنترل خارج شود و قبل از این که دعوا و جر و بحث به نقطه ای برسد که هر یک از طرفین به فکر زدن یکدیگر و انتقام بیفتند، از ترک موقعیت استفاده کنند.

تعیین علامت

افراد باید در مورد یک علامت که از آن هنگام نیاز به ترک موقعیت استفاده خواهند کرد، توافق نمایند. مثلاً برخی افراد صرفاً میگویند ترک موقعیت و برخی دیگر این عبارت را به کار میبرند: (ما داریم از کوره در می‌رویم، من میخواهم فاصله‌ای بدهیم و موقعیت را ترک کنیم). مزیت عبارت (ما داریم از کوره در می رویم) این است که سرزنش‌آمیز نیست و شما را به ترک موقعیت که به نفع هر دوی شما است دعوت میکند.

توافق در مورد اولین علائم هشداردهنده

در مورد اولین علائم هشداردهنده‌ای که معمولاً باعث تشدید خشم و برانگیختگی شما می‌شوند، توافق نمایید. هر عاملی که باعث افزایش خشم میشود میتواند هشداری برای ترک موقعیت باشد. بالا رفتن صدا، فحش دادن، حمله‌ی کلامی، اشاره کردن با انگشت، هل دادن یا هر شکلی از تهدید فیزیکی، ترک فوری موقعیت را الزامی میکند. موضوعات حسّاسی که یک دفعه در یک تعارض مطرح میشوند، می توانند به سرعت باعث تشدید برانگیختگی شوند. مثلا شما با همسرتان در حال بحث درباره‌ی تعمیر اتومبیل هستید که ناگهان بحث به ولخرجی یکی از زوج ها کشیده میشود. بحث درباره‌ی موضوعات حساس خوب است، اما وقتی این موضوعات در جریان یک کشمکش و تعارض مطرح میشوند، ناخواسته بحث به گناه ها و بی‌حرمتی های گذشته کشیده میشود.

علامت هشداردهنده‌ی دیگری که میتوانید از آن به عنوان هشدار استفاده کنید، اظهار کلمات حاکی از تعمیم افراطی است. وقتی جملات با کلماتی مانند (تو همیشه... ه. تو هرگز... هیچ کس در اینجا... هر وقت من...) شروع میشوند، به احتمال زیاد باعث تشدید خشم میشوند. عبارات حاکی از تعمیم افراطی، معمولاً رنگ و بوی اتهام دارند و واکنش های دفاعی نیرومندی را بر می انگیزند.

قواعد ترک موقعیت

پیروی از شش قاعده‌ی زیر برای اینکه تکنیک ترک موقعیت موثر واقع شود، بسیار ضروری است: ۱- ادامه دادن به گفت وگو  ممنوع است: وقتی کسی درخواست ترک موقعیت میکند، فرد مقابل او مختار است بگوید: (خیلی خوب، موقعیت را ترک میکنیم). تحت هیچ شرایطی، نباید هیچ گونه بحث دیگری مطرح شود. نه توضیحی، نه پاسخ متقابلی و نه کامل کردن یک فکر، هیچ کدام مجاز نیست. همه‌ی کارها باید متوقف شود.

۲- ترک فوری موقعیت: کسی که پیشنهاد ترک موقعیت را مطرح میکند، باید بلافاصله محل بحث و در حالت ایده آل خانه را ترک کند. اگر نمیتوانید موقعیت را ترک کنید (به علت این که مثلا در اتومبیل هستید)، باید صحبت کردن را برای یک دوره‌ی زمانی متوقف کنید. ترک موقعیت باید به مدت یک ساعت، یا پنج دقیقه کمتر یا بیشتر طول بکشد. اگر بیش از یک ساعت طول بکشد، افراد احساس طرد شدگی می کنند؛ و اگر زمان ترک موقعیت کوتاه تر باشد، وقت کافی برای آرام شدن وجود نخواهد داشت. در کل زمان ترک موقعیت، دور از چشم همدیگر بمانید و زودتر از موعد برنگردید.

۳- همیشه زمانی که وقت تمام شد، برگردید: اگر از برگشتن امتناع کنید، اوضاع بدتر میشود و طرف مقابل‌تان، احساس طرد شدگی میکند. برعکس، فردی که در خانه میماند، باید تا پایان ترک موقعیت در آنجا بماند؛ بنابراین، با ابراز تعجب از آنچه رخ داده، مقابله به مثل نکنید و فردی را که پیشنهاد ترک موقعیت را مطرح کرده است، طرد نکنید.

۴- در طول ترک موقعیت از مواد مخدر یا مشروبات الکلی استفاده نکنید: مواد و الکل باعث افزایش احساس خشم و کاهش قدرت کنترل میشود. استفاده از مواد و الکل، همه‌ی چیز هایی را که سعی میکنید از طریق ترک موقعیت درست کنید، خراب میکند.

۵- در طول دوره‌ی ترک موقعیت، آنچه را که خواهید گفت یا باید می‌گفتید، مرور نکنید: تمرکز بر گناه ها و اشتباهات فرد مقابل‌تان، فقط موجب شعله‌ور شدن خشم شما میشود. به همین دلیل، رفتن به دیدن دوستان در طول ترک موقعیت توصیه نمی‌شود؛ چون معمولاً تمایل پیدا میکنید که در حضور دوستان، از آن فرد شکایت کنید و اتهام هایی علیه او مطرح کنید. وقتی در طول ترک موقعیت، اتهامات مطرح شده در طول دعوا را مرور و پالایش میکنید، نه تنها ترک موقعیت نمیتواند شما را آرام کند، بلکه تجهیزات تازه‌ای برای ادامه‌ی بحث جمع آوری خواهید کرد. احتمالاً بهترین کار در طول ترک موقعیت، انجام برخی تمرین های جسمانی است؛ بنابراین، پیاده روی کنید، بدوید یا دوچرخه سواری کنید. با هدف تمرین جسمی، ظرف ها را بشویید، اتاق را جارو کنید یا شروع به مرتب کردن قفسه ها بکنید. تمرین جسمی توجه شما را از موضوع دور میکند و تنش ایجاد شده در طول عصبانیت را از بین میبرد.

۶- وقتی بر می‌گردید، وضعیت را بررسی کنید: از فرد مقابل بپرسید که آیا برای ادامه‌ی گفت‌وگو درباره‌ی تعارض پیش آمده، آمادگی دارد. اگر آمادگی نداشت، زمان دیگری را برای بررسی مجدد موضوع در نظر بگیرید. تأکید میشود که از ترک موقعیت برای پاک کردن صورت مسئله و پنهان کردن موضوع استفاده نکنید. اگر یک ساعت زمان برای کاملاً آرام شدن کافی نیست و یا اگر هنوز احساس ناراحتی میکنید، حتماً زمانی را که فکر میکنید در آن هنگام کمتر احساس آسیب پذیری خواهید کرد، برای بحث درباره ی موضوع در نظر بگیرید.

جینی دیشنر (روانشناس آمریکایی) راهبرد جالبی برای ارزیابی وضعیت هنگام برگشتن از ترک موقعیت پیشنهاد کرده است. او میگوید: گفت‌وگو را با جمله‌ی ۰من میدانم که تا حدی مقصر بودم و تا حدی حق با من بود۹ شروع کنید. سپس، اشتباه فنی را که مرتکب شدید، بپذیرید. منظور از اشتباه فنی، کارهایی است که در طول دعوا انجام دادید و چیزهایی است که گفتید پذیرفتن اشتباه فنی نقطه‌ی مقابل پذیرفتن غلط بودن کل موضع شما است. این راهبرد، شدت تعارض را کاهش داده و به شما کمک میکند تا بدون برخورد تدافعی مجدداً به بررسی موضوع بپردازید.

الهه ضمیری-خبرنگار تحریریه جوان قدس