به گزارش قدس آنلاین، «خسارت ۳۴میلیارد دلاری ایران از سوزاندن گاز همراه در یک دهه گذشته» خبری بود که به تازگی مرکز پژوهش‌های مجلس آن را اعلام کرد. بر اساس گزارش این مرکز عدم جمع‌آوری و استفاده از گازهای مشعل با فرض صادرات گاز طبیعی، ما را از کسب درآمد ۴.۶ میلیارد دلاری در سال گذشته بازداشت.
بر اساس آمار بانک جهانی در سال ۲۰۱۸، ۱۴۳ میلیارد مترمکعب گاز سرِ مشعل سوزانده شد که ایران در آن سال با سوزاندن ۱۷/۴ میلیارد مترمکعب (۱۲ درصد فلرینگ جهان) پس از روسیه و عراق؛ رتبه سوم جهان را از آن خود کرده بود. هر چند که این میزان در حال حاضر رشد کرده به گونه‌ای که سال ۲۰۲۱ در کل جهان ۱۵۲ میلیارد و ۷۰۰ میلیون متر مکعب گاز، مشعل شد که سهم ایران از این میزان سوزاندن ۱۸/۴۳۷ میلیارد مترمکعب بود و همین عامل سبب شد تا ما رتبه دوم پس از روسیه که ۲۶/۴ میلیارد مترمکعب گاز سوزانده بود را کسب کنیم.
بانک جهانی همچنین گفته است کل گاز مصرفی صنعت فولاد ایران ۹میلیارد مترمکعب است و این یعنی گازی که در مشعل‌ها سوزانده می‌شود تقریباً دو برابر کل گاز مصرفی صنعت فولاد است. نکته آنجا جالب‌تر و شاید دردناک‌تر می‌شود که بدانید گازهای سوزانده شده سهم ۷.۲ درصدی از کل تولید کشور را داشتند. همچنین براساس گزارش بانک مرکزی در سال‌های ۱۳۹۹ و ۱۴۰۰؛ سالانه حدود ۱۷ میلیارد مترمکعب صادرات گاز داشتیم و در سال‌های ۹۱ تا ۱۴۰۰ در مجموع افزون بر ۱۲۴ میلیارد مترمکعب گاز طبیعی به کشورهای مختلف صادر شده و این یعنی در سال گذشته حجم گاز هدررفته در مشعل‌ها بیش از حجم گاز صادراتی ایران بوده است!
به همه این موارد اضافه کنید ایران کشوری است که از ناترازی در بخش گاز رنج می‌برد و این درحالی است که با جمع کردن گاز مشعل می‌توان زمینه را برای سرمایه‌گذاری در میادین فراهم کرد.
سال گذشته بیش از ۶۰ میلیون مترمکعب گاز غنی سوزاندیم!
محمدصادق مهرجو، کارشناس ارشد انرژی در گفت‌وگو با خبرنگار قدس با بیان اینکه متأسفانه منابع خود را نه خوب مدیریت و نه خوب مصرف می‌کنیم، اظهار کرد: آنچه بسیار تأسف‌برانگیز است اینکه مقدار زیادی از گازها را پیش از رسیدن به پالایشگاه، مشعل می‌کنیم.
وی گاز را یک ثروت بین‌نسلی و مشعل شدن آن را از دست رفتن منابع و سرمایه ملی خواند و ابراز کرد: هم اینک اختلاف زیادی میان گاز تولیدی از چاه‌ها تا نقطه تحویل به پالایشگاه داریم. سال گذشته بیش از ۶۰ میلیون مترمکعب گاز غنی سوزاندیم که این میزان به اندازه بیش از دو فاز پارس جنوبی است؛ هر فاز پارس جنوبی ۲۸.۳ میلیون مترمکعب و مجموع دو فاز آن ۵۶.۶ میلیون مترمکعب است. از طرفی برای راه‌اندازی هر فاز پارس جنوبی حدود ۶ تا ۷ میلیارد دلار سرمایه‌گذاری نیاز است و سوزاندن گاز به شکل کنونی یعنی به صورت رایگان، گاز تولیدی را می‌سوزانیم.
ایجاد معاونت انرژی در دستور کار قرار گیرد
مهرجو ایجاد معاونت انرژی ذیل معاونت ریاست جمهوری را یکی از مهم‌ترین راهکارهای خاتمه دادن به وضع موجود دانست و تصریح کرد: در حال حاضر یکی از طرح‌هایی که به منظور فِلِر نشدن گاز استفاده می‌شود، بهره‌گیری از کمپرسور استیشن (ایستگاه‌های فشار افزا) برای رساندن فشار گاز غنی به حد مناسب به منظور برگرداندن به چرخه فراوری است اما با ایجاد معاونت انرژی می‌توانیم با استفاده از ژنراتورهای تولید برق حداقل نیاز برق در صنعت نفت و گاز را برطرف کنیم تا این گونه باری از شبکه برق سراسری برداشته شود.
این کارشناس انرژی در ادامه به مشکلات استفاده از کمپرسور استیشن (دستگاه‌های فشار افزا) اشاره و اضافه کرد: در مسیر سرمایه‌گذاری به منظور ساخت این کمپرسورها دو مشکل وجود دارد؛ نخست اینکه بسیار زمانبر است و مورد دوم اینکه کمپرسور استیشن‌هایی که در این باره استفاده می‌شوند در داخل کشور تولید نمی‌شوند و ما در این خصوص نیازمند خارج از کشور هستیم؛ همین عامل سبب می‌شود از زمان سپری شدن فرایند مناقصه تا عملیاتی شدن آن چندین سال را از دست بدهیم اما خوبی ژنراتورهای تولید برق این است که هم سریع‌تر خریداری می‌شوند و هم اینکه به وفور در کشورهایی چون روسیه وجود دارند و حتی خودمان هم می‌توانیم با خریداری آنان، اقدام به مهندسی معکوس کنیم. به گفته وی سوزاندن گاز به شکل کنونی علاوه بر اینکه افزایش آلایندگی‌های زیست محیطی را به دنبال دارد، برای کارکنان هم خطرآفرین است اما ما این گاز را می‌سوزانیم بدون اینکه برنامه خاصی برای آن داشته باشیم در حالی که سال گذشته تهران را به دلیل مصرف بالای گاز دو روز تعطیل کردیم و در نهایت در روز اول ۷ میلیون و در روز دوم ۵ میلیون مترمکعب در مصرف صرفه‌جویی شد.
مهرجو تأکید کرد: مأموریت وزارت نفت تولید برق نیست اما می‌توانیم با ایجاد معاونت به وزارت نیرو تکلیف کنیم در کنار واحدهای نفت‌خیز، شکل تولید برق را تغییر دهند و به جای اینکه نیروگاه بزرگ بزنند، تعدادی نیروگاه کوچک مقیاس ایجاد و از همین گازی که مشعل می‌شود، برق تولید کنیم و این گونه هم به وزارت نفت بدهیم و هم در پیک مصرف کمک‌حال مدیریت برق کشور باشیم.
این کارشناس انرژی در ارتباط با تأکید مسئولان دولتی درخصوص بسته شدن پرونده گاز مشعل تا انتهای دولت سیزدهم، ضمن اینکه این سخن را خوشبینانه دانست، ابراز کرد: متوسط اجرای پروژه‌ها در کشور ما در بخش بالادست بیش از پنج سال است، حال چگونه می‌خواهیم در یک‌ونیم سال آینده این گازها را جمع‌آوری کنیم.
وی با بیان اینکه احتمالاً منظور آقایان تعیین تکلیف این مسئله است، تصریح کرد: دست‌کم سه تا چهار سال آینده گازسوزی به شکل کنونی را خواهیم داشت.
میزان تولید گاز مشعل، به اندازه صادرات گاز کشور است
حبیب‌الله ظفریان، کارشناس انرژی در گفت‌وگو با خبرنگار ما ضمن بیان اینکه گازهای مشعل گازهایی هستند که در فرایند تولید نفت و گاز در خروجی پالایشگاه‌ها و واحدهای بهره‌برداری جمع‌آوری نمی‌شوند و برای اینکه آسیب زیست محیطی کمتری داشته باشند آنان را می‌سوزانند، ابراز کرد: ایران در حال حاضر با ۱۸ میلیارد مترمکعب در جایگاه دوم تولید گازهای مشعل در دنیا قرار دارد.
وی ادامه داد: این میزان تولید گاز مشعل، به اندازه صادرات گاز کشور است، یعنی سالانه بیش از ۵میلیارد دلار گاز را به صورت مشعل هدر می‌دهیم و این خسارت اقتصادی جدی محسوب می‌شود.
به گفته این کارشناس انرژی میزان گاز سوزانده شده به این شکل، بیش از مصرف گاز در صنعت فولاد است که در صورت جمع‌آوری شدن، معادل ۱/۵ فاز پارس جنوبی به تولید گاز کشور اضافه می‌شود.
ظفریان ضمن اشاره به اینکه البته در برخی نقاط به دلیل اینکه پالایشگاه به کار خود ادامه دهد و یا در مواردی که گازهای مشعل در دریا پراکنده هستند، جمع‌آوریشان به لحاظ فنی و اقتصادی توجیه ندارد، خاطرنشان کرد: اما گازهای مشعل پالایشگاه‌های پارس جنوبی و گازهای همراه نفت، قابل جمع‌آوری است و جمع‌آوری نکردن آنان هم به لحاظ اقتصادی و هم زیست محیطی پیامدهای خطرناکی دارد.وی اضافه کرد: دلیل اصلی عدم جمع‌آوری گازهای مشعل این است که به دلیل قیمت یارانه‌ای و پایین گاز در کشور، جمع‌آوری گازهای مشعل برای شرکت‌های تابعه وزارت نفت جذاب نیست و از طرفی دیگر این شرکت‌ها برای جمع‌آوری نکردن هیچ هزینه‌ای را تحمل نمی‌کنند؛ به همین جهت شرکت‌های تابعه وزارت نفت به راحتی ثروت ملی را می‌سوزانند و در مقابل منابع خود را در پروژه‌هایی مانند توسعه میادین هزینه می‌کنند که درآمد بیشتری داشته باشند.
این کارشناس انرژی افزود: این در حالی است که در عمده کشورهای دنیا که تجربه موفقی در جمع‌آوری گازهای مشعل داشته‌اند دو اقدام را مد نظر دارند؛ نخست اینکه در پروژه‌های توسعه میدان‌های جدید اجازه تولید هیچ گاز مشعلی را نمی‌دهند و دوم اینکه در مورد گازهای مشعل قبلی با اعمال جریمه به تولیدکنندگان، گازهای مشعل آن‌ها را به سمت جمع‌آوری این گازها سوق می‌دهند.
ظفریان افزود: در کشور ما نیز با وجود تأکید بر جمع‌آوری گازهای مشعل در بودجه‌های سنواتی برنامه‌های توسعه، به دلیل نبود این رویکرد تشویقی- تنبیهی جمع‌آوری گازهای مشعل عملکرد خوبی نداشته است، بنابراین قانون‌گذار در بودجه ۱۴۰۲ برای نخستین بار جریمه‌ای را برای سوزاندن گازهای مشعل از محل منابع داخلی شرکت‌های تابع وزارت نفت در نظر گرفت تا این شرکت‌ها برای سرمایه‌گذاری در این ارتباط انگیزه پیدا کنند و یا آن را به بخش خصوصی واگذار کنند.
ظفریان بیان کرد: همچنین در برنامه هفتم توسعه هم این جریمه برای عدم جمع‌آوری اعمال شد، البته علاوه بر جریمه، مشوق‌هایی به منظور جمع‌آوری مشعل‌ها در نظر گرفته‌اند از جمله اینکه چنانچه شرکت‌های تابعه، گازهای مشعل را جمع‌آوری و صادر کنند درآمد حاصل شده تا زمان بازگشت سرمایه‌گذاری انجام شده آنان، به شرکت‌های تابع وزارت نفت بازگردد تا پروژه‌های جمع‌آوری مشعل سودآورتر شود، همچنین به بخش خصوصی و صنایع عمده اجازه داده شد در حوزه جمع‌آوری گازها ورود کنند و وزارت نفت هم به آنان اولویت دهد تا این صنایع به سمت خودتأمینی گاز خوراک و سوخت خود بروند.
نظر شما