گاهی پیش آمده که احساس می‌کنیم گم شده‌ایم یا فکر می‌کنیم چیزی در زندگی‌مان کم است. خیلی وقت‌ها پیش می‌آید که حالت خمودی و سستی برایمان به وجود می‌آید و نمی‌دانیم در چه مسیری قرارگرفته‌ایم و قرار است زندگی‌مان به کدام سمت‌وسو برود. گاهی فکر می‌کنیم کنترل کامل امور زندگی‌مان در دست خودمان نیست و هر طرفی باد بوزد، ما را با خود خواهد برد. این افکار، تنها گوشه ای از افکار ذهن های بی هدف است.

هدف چیست؟

تعاریف مختلفی از هدف وجود دارد. اما در یک تعریف ساده می‌توان گفت، هدف، ایده‌ای از آینده یا نتیجه‌ای مطلوب است که شخص یا گروهی از مردم، برای آن برنامه‌ریزی می‌کنند و متعهد می‌شوند آن را به دست آورند. اهداف، تصمیمات و تعهداتی است که افراد اتخاذ می‌کنند تا یک عادت بد را حذف کنند؛ یک عادت مفید را به چرخه زندگی خود اضافه کنند یا به‌طور کلی به موفقیت برسند.

ویژگی های هدف

۱- اهداف باید چالش‌برانگیز باشند: افراد باید اهدافی را انتخاب کنند که تا ۷۰ درصد مطمئن هستند، می‌توانند به آن برسند. اهداف باید بلندپروازانه باشند؛ چالشی و هیجان‌انگیز باشند و فرد را با ذوق و شوق از رخت‌خواب بیدار کنند. اهداف نباید به‌گونه‌ای باشند که فرد مطمئن باشد، حتماً به آن‌ها می‌رسد.

۲- اهداف نباید طاقت‌فرسا باشند: مجموعه اهدافی که در یک بازه زمانی انتخاب می‌کنید، نباید خیلی پیچیده و طاقت‌فرسا باشند. همچنین این اهداف باید متمرکز باشند. زمانی که تعداد اهداف زیاد می‌شود، افراد سردرگم شده، در اولویت‌بندی کارهای خود دچار مشکل می‌شوند و نمی‌توانند مطمئن باشند که در مرحله بعد، هدف چیست.

۳- اهداف باید مرتبط باشند: شما باید مدام اهداف خود را بازبینی کنید تا ببینید آیا با چیزی که اکنون برای رسیدن به آن تلاش می‌کنید، مرتبط است یا خیر؟ اهداف اگر با تصویر بزرگی که در ذهن دارید، مرتبط نباشند، تنها زمان شما را تلف می‌کنند.

۴- اهداف باید مثبت باشند: شما باید اهداف خود را به‌صورت مثبت بیان کنید. انسان‌ها در نزدیک‌شدن به آنچه می‌خواهند، عملکرد بهتری دارند تا زمانی که می‌خواهند از چیزی اجتناب کنند.

) هدف گذاری به روش اسمارت SMART(

S – خاص (یا قابل توجه)

M – قابل اندازه گیری (یا معنی دار)

A – قابل دستیابی (یا اقدام گرا)

R – مربوط (یا پاداش دهنده)

T – محدود به زمان (یا قابل پیگیری)

Specific

یعنی محدوده و موضوع آن کاملاً شفاف و مشخص است.

Measurable

یعنی می‌توان آن را به شکل کمّی و عددی سنجید و اندازه گیری کرد.

Assignable

یعنی باید مشخص باشد دقیقاً‌ چه کسی مسئول تحقق آن است.

Realistic

یعنی واقع‌بینانه است و با توجه به منابع در دسترس، قابل دستیابی به نظر می‌رسد.

Time-related

یعنی مشخص شده که این هدف باید در چه زمانی محقق شود.

اشتباهات رایج هدف گذاری

 موارد زیر شامل اشتباهات رایجی است که ممکن است هنگام هدف گذاری با آن مواجه شوید.

۱-  دوگانگی بین هویت و اهداف: اهداف شما باید با کسی که می‌خواهید باشید در تناسب باشند؛ یعنی ارزش ها و خدمتی که می‌خواهید به دنیا ارایه دهید. برای مثال اگر صادق بودن یکی از ارزش های شماست، هدفتان نباید در تناقض با صداقت باشد و شما را به آن سمت سوق دهد.

۲-  تعیین وظایف به جای اهداف: اهداف موثر، اهدافی هستند که شما را به چالش بکشند و مجبور به پیشرفت کنند. اگر بدون هیچ تلاش و همت خاصی به هدف خود برسید و رشد شخصیتی بخصوصی در شما ایجاد نشود، شما در واقع هدف انتخاب نکرده اید بلکه وظایفتان را نوشته اید.

۳-  تعیین اهداف غیر قابل کنترل: مسئولیت زندگی و اعمال شما چیزهایی است که در محدوده مسئولیت هایتان قرار می‌گیرد و تحت کنترل شماست. تعیین اهدافی که به دیگران وابسته باشند، موفقیت شما را در دستان دیگران قرار می‌دهد و اصلا توصیه نمی‌شود. اهداف شما باید در محدوده قابل کنترل خودتان باشد.

۴- تعیین اهداف برای دیگران: از دیگر اشتباهات رایج در روش‌های صحیح هدف گذاری این است که از دیگران انتظار تغییر داشته باشید. اینکه تغییر دیگران را هدف خود قرار دهید، از طرفی برای فرد یا افراد مورد نظر عادلانه نیست و همچنین کنترل شما را روی هدف با محدودیت مواجه می‌کند.

۵- تمرکز کردن روی آنچه نمی‌خواهید: حرف زدن در مورد چیزهایی که نمی‌خواهید کار ساده‌ای‌ست. مهم این است که بدانید چه کاری در قبال آن لازم است انجام دهید و برای دانستن آن لازم است بدانید هدفتان چیست. در عوض می‌توانید با تمرکز روی چیز هایی که می‌خواهید شروع کنید و کم‌کم وارد جزییاتش شوید.

۶- کلی گویی کردن: اهداف کلی چندان انگیزه ای در شما ایجاد نمی‌کنند. شاید فکر کنید که می‌خواهید پولدارتر، شادتر و سالم‌تر باشید، ولی این ها دقیقاً برای شما چه معنایی دارند؟ به همین دلیل است که باید با جزییات بیشتری در مورد اهداف خود صحبت کنید.

۷- کمال گرایی در هدف گذاری: این‌که بخواهید در همه چیز بی‌نقص باشید، فقط کار را برای خودتان سخت‌تر می‌کند. انسان موجودی خطاکار است. همه ممکن است انتخاب‌های اشتباهی در زندگی انجام دهند. اهدافی که با کمال‌گرایی تعیین شوند محکوم به شکست هستند.

۸- واقع گرا نبودن در هدف گذاری: اهداف باید قابل دست‌یابی باشند و به این منظور لازم است که واقع گرایانه انتخاب شوند. درست است که اگر بخواهید می‌توانید به هر هدفی برسید اما مطمئناً زمان زیادی هم می‌طلبد. باید با اهداف واقعی و کوچک شروع کرد و نهایتاً به اهداف بزرگتر رسید.

الهه ضمیری-خبرنگار تحریریه جوان قدس