مقاله "موسیقی و مغز" دانشگاه فلوریدای مرکزی، به بررسی چگونگی عملکرد و تاثیر موسیقی بر مغز و رفتار انسان می‌پردازد. طبق این متن، موسیقی می‌تواند بر روان و جسم افراد بسیار اثرگذار باشد؛ در همین راستا اثرات روحی مثل کاهش درد و استرس، درمان افسردگی و تاثیرات جسمانی همچون بهبود مهارت‌های شناختی_حرکتی و نوروژنز (توانایی مغز برای تولید نورون‌ها) اثبات شده‌اند.
نویسندگان این مقاله (سوگایا و یونتانی) طبق شواهد ذکر کرده‌اند که موسیقی حتی بر درمان و بهبود بیماری‌هایی مثل آلزایمر و پارکینگسون موثر بوده است.
سوگایا می‌گوید: معمولا در مراحل پایانی درمان، بیمار مبتلا به آلزایمر واکنش قابل توجهی نشان نمی‌دهد اما هنگامی که موسیقی به گوشش می‌رسد، چشمانش می‌درخشد و با موزیک همراه می‌شود. قدرت موسیقی به حدی است که حتی وقتی صدا را قطع کنید، ممکن است تا ۱۰ دقیقه بعد شاهد اثرات آن در شخص باشید. او همچنین در این راستا معتقد است: تاثیر موزیک را می‌توان در عکس‌های MRI دید که چطور با موسیقی تمام اجزای مغز را درگیر و فعال می‌کند.
واکنش نواحی مختلف مغز به موسیقی
۱_ لوب پیشانی
این بخش از مغز در تفکر، تصمیم‌گیری و برنامه‌ریزی نقش دارد. لوب پیشانی مهم‌ترین قسمت مغز هر انسان است که او را از حیوانات متمایز می‌کند چرا که قدرت تفکر و به انسان می‌بخشد. طبق تحقیقات، هنگام گوش دادن به موسیقی، عملکرد این قسمت افزایش پیدا می‌کند.
۲_ لوب گیجگاهی
این بخش، پردازشگر حس شنوایی است. ما معمولا هنگامی که به موسیقی گوش می‌دهیم، با کلام آن را همراهی می‌کنیم که این کار باعث می‌شود هر دو نیمکره مغز فعالیت کنند؛ به این شکل که زمزمه کردن موزیک، نیمکره چپ و گوش دادن به متن موسیقی، نیمکره راست را درگیر می‌کند.
۳_ ناحیه بروکا
این قسمت که بخش کوچکی از لوب پیشانی است، به افراد در سنخوری کمک می‌کند. افراد از این بخش برای بازخوانی متن موسیقی استفاده می‌کنند. طبق گفته یونتانی، نواختن یک ساز می‌تواند توانایی افراد را در ارتباط با دیگران افزایش دهد؛ چرا که این کار بر گفتار آنها نیز تاثیرگذار خواهد بود.
۴_ ناحیه ورنیکه
این قسمت نیز مانند بروکا جزئی از لوب پیشانی محسوب می‌شود و در توانایی نوشتن و صحبت کردن موثر است. افراد از این قسمت برای تحلیل موسیقی استفاده می‌کنند.
۵_ لوب پس سری
وظیفه این بخش از مغز، تحلیل آنچه می‌بینیم است. نوازندگان حرفه‌ای هنگام گوش دادن به موسیقی از این لوب استفاده می‌کنند درحالی که افراد عادی با قسمت لوب گیجگاهی موزیک را گوش می‌دهند. نتیجه این تفاوت زمانی پررنگ می‌شود که موزیسین‌ها و نوازندگان، توانایی تجسم موسیقی را پیدا می‌کنند.
۶_ مخچه
حفظ تعادل حرکتی و مدیریت حافظه فیزیکی، از وظایف این قسمت از مغز است. عملکرد اعجاب‌آور مخچه را زمانی متوجه می‌شوید که بدانید به عنوان مثال فردی که همسر خود را به دلیل آلزایمر به خاطر نمی‌آورد، توانایی‌های فیزیکی‌اش مثلا نواختن پیانو را که در نوجوانی آموخته است، از یاد نبرده و همچنان قادر به نواختن آن است. طبق عقیده سوگایا خاطرات ثبت شده در مخچه هیچ‌وقت پاک نمی‌شوند.
۷_ هسته اکامبنس
این قسمت صرفا در پی لذت است و تاثیر به سزایی در اعتیاد دارد چرا که دوپامین آزاد می‌کند. سوگایا می‌گوید: موسیقی می‌تواند یک ماده مخدر باید و مثل مواد اعتیادآور دیگر بر این بخش مغز اثر بگذارد و باعث ترشح دوپامین شود.
۸_ هیپوکامپ
ایجاد خاطره، بازتولید آن و تنظیم واکنش‌های عاطفی، از فعالیت‌های این بخش به شمار می‌رود. این قسمت که واحد پردازش مرکزی مغز محسوب می‌شود، از اولین بخش‌هایی است که تحت تاثیر آلزایمر قرار می‌گیرد و باعث از دست دادن حافظه می‌شود. یونتانی معتقد است: موسیقی می‌تواند نوروژنز را در هیپوکامپ افزایش دهد و قدرت حافظه را بهبود ببخشد.
۹_ هیپوتالاموس
این قسمت، حفظ بدن در شرایط ثابت و پایدار، تنظیم غدد درون‌ریز و عصبی و تعدیل میزان تشنگی، اشتها، خواب، خلق و خو، رشد و میل جنسی را برعهده دارد. تاثیر موسیقی بر این بخش به این شکل تعبیر می‌شود: موزیک ضربان قلب و فشار خون شما را تنظیم می‌کند.
۱۰_ جسم پینه‌ای
این بخش، ۲ نیمکره مغز را به یکدیگر متصل و ارتباط آنها را با هم ممکن کرده و به دنبال این ارتباط، هماهنگی در اعضای بدن فراهم می‌شود. یادگیری یک ساز، به تقویت این هماهنگی می‌تواند بسیار کمک کننده باشد.
چه نوع موسیقی اثرگذارتر است؟
در گذشته دانشمندان گمان می‌کردند فقط موسیقی سنتی بر مغز شنوندگان تاثیرات مثبت دارد اما با گذشت زمان متوجه شدند این اثرگذاری کاملا به شخصیت افراد بستگی دارد. طی یک آزمایش انجام شده، افراد به موسیقی‌هایی که با آنها بزرگ شده‌اند بیشتر واکنش نشان می‌دهند. طبق گفته سوگایا، اگر موسیقی مورد علاقه‌تان را پخش کنید، بخش‌های مختلف مغزتان درگیر می‌شوند و این به معنای آن است که خاطرات موسیقیایی، محو نشدنی هستند حتی برای افراد درگیر با آلزایمر.
قدرت‌های موسیقی
موسیقی با توجه به تاثیرات ذهنی ذکر شده، می‌تواند:
شجاعت و جسارت شما را بیشتر کند
استرس و اضطراب را کاهش دهد
سیستم ایمنی بدن را تقویت کند
ارتباطات اجتماعی را بهبود ببخشد
به ترمیم آسیب‌های مغزی کمک کند
باعث افزایش هوش و حافظه شود
خاطرات را زنده کند
به درمان بیماری پارکینسون کمک کند
هشدار...
همه انسان‌ها هنگامی که متولد می‌شوند، بسیار بیشتر از آن تعدادی که مورد نیاز هر فردی باشد، نورون مغزی دارند. معمولا در ۸ سالگی، مغر یک تخلیه نورونی انجام می‌دهد و آن‌هایی که لازم ندارد و تا آن زمان به کار گرفته نشده‌اند را حذف می‌کند. به همین دلیل یادگیری زبان و موسیقی در سنین پایین‌تر ساده‌تر و موثرتر است. به همین سبب بهتر است افراد از حداکثر ظرفیت ذهنی و نورونی خود و در اولین فرصت در راستای بهبود توانایی‌هایشان استفاده کنند.
منبع: دانشگاه فلوریدای مرکزی
ترجمه:تکتم شریفی نژاد-خبرنگار تحریریه جوان قدس
نظر شما