پیشرفت و علم و فناوری در تمامی حوزه‌های زیستی بشر باعث شده است تا دانشمندان و محققان راه کارهایی را جهت کاهش آسیب‌های آن ارائه و فراهم کنند. پژوهشگران کشورمان نیز همگام با سایر محققان خارجی اقدامات مهمی را برای کاهش آلودگی‌های زیست محیطی که در حاشیه صنایعی همچون خودروسازی و نفت وگاز می‌باشد و رفاه حال بیماران را انجام داده‌اند.

فناوران یک شرکت دارویی داخلی، داروی حل لخته‌های خونی را بومی سازی کردند. شرکت دارویی" آرنا حیات دانش" یک داروی اوژانسی بایوتک به نام "آلتاپلاز" که فقط در انحصار تولید تنها یک شرکت آمریکایی بود را در طی مدت ۲ سال بومی سازی و به تعداد محدودی به وارد بازارهای داخلی کردند. به گفته مدیر فنی این شرکت دانش بنیان، محققان ایرانی این شرکت توانسته‌اند به دانش فنی آن دست پیدا کنند؛ تولید اولیه این دارو پس از مطالعات بالینی و بعد از تاییدیه نهایی برای تجاری سازی انجام شد.

وی افزود : شرکت ما که شرایط اولیه تولید انبوه را نداشت به مقدار محدود تولید کرد ولی در حال حاضر به دلیل درخواست‌های متعدد از کشورهای روسیه، هند، ونزوئلا، امارات متحده عربی، عراق و سوریه قصد دارد وارد فاز تولید انبوه شود. با بومی سازی این محصول واردات نمونه مشابه خارجی آن کاهش داشته اشت؛ همچنین ثبت سفارش این دارو و دریافت آن توسط کشورهای خارجی به سختی انجام می‌شود. در یکسال اخیر حدود ۱۰ هزار ویال از این دارو را تولید و در اختیار سازمان غذا و دارو قرار داده‌ایم. ناگفته نماند که این دارو به دلیل اورژانسی بودن توسط خود سازمان مذکور خریداری شده و به مراکز درمانی (بیمارستان‌ها و یا پارا کلینیک‌ها) کشور اعم از دولتی و یا خصوصی توزیع می‌کند.

این داروی اورژانسی برای افرادی که سکته قلبی و سکته مغزی کرده‌اند و یا حتی آمبولی ریه شده‌اند مورد استفاده قرار می‌گیرد؛ عملکرد این دارو به این شکل می‌باشد که لخته خون در مویرگ و یا رگ از بین می‌رود و باعث باز شدن مسیر گردش خون در بافت‌ها و اندام‌های بدن می‌شوند. ناگفته نماند که قیمت هر ویال نمونه خارجی این دارو ۴ هزار و ۵۰۰ دلار می‌باشد ولی نمونه داخلی این دارو ۸-۷ میلیون تومان است.  

همچنین تولید داروی دیگری به نام "آکسابین" در این شرکت و تولید شده که جزء داروهای ضد انعقادی (خوراکی) می‌باشد. داروهای ضد انعقاد خوراکی با کنترل و مهار برخی فاکتورهای انعقادی در خون میزان انعقاد پذیری آن را کاهش می‌دهد و توانایی از بین بردن تدریجی لخته‌های تشکیل شده را دارد؛ از بین بردن لخته و یا پیشگیری از به وجود آمدن آنها از بروز آمبولی ریوی و سکته‌های مغزی که به دلیل حرکت لخته‌های خونی کنده شده از عروق به سمت ریه و قلب مغز و سایر اندام‌ها جلوگیری می‌کند. همچنین در بیماران فیبریلاسیون دهلیزی که تنگی دریچه میترال دارند نیز می‌تواند از تشکیل لخته جلوگیری کند.

بازیافت کاتالیزورهای مستعمل صنعت خودرو

محققان سازمان پژوهش‌های علمی و صنعتی ایران توانستند فلزات گرانبهای پالادیوم، پلاتین و رودیم که از (مبدل های) کاتالیست‌های مستعمل خودرو را به شیوه نوین بازیافت و دانش آن را تدوین و ارائه دهند. کاتالیست‌ها، مبدل‌های به‌کار رفته در اگزوز خودرو هستند که توانایی تصفیه گازهای خروجی موتور اتومبیل را دارند و می‌توانند آن‌هارا به گازهای بی‌ضرر تبدیل کنند؛ همچنین محققان کشورمان توانستند در مقیاس نیمه صنعتی این کاتالیزورها را بومی سازی کننده و آماده واگذاری به صنایع کشور خصوصا صنعت خودروسازی کشور نمایند.

این کاتالیزورها شامل یک پایه‌ای از جنس سرامیک بوده که فلزات پالادیوم، پلاتین و رودیم را بر روی آن پخش می‌کند و به طور معمول عمر مفیدی در حدود ۴۰ تا ۸۰ هزار کیلومتر را برای کارکرد خودرو دارند؛ ضمن اینکه یکی از منابع اصلی و مهم برای بازیافت فلزات، گروه پلاتین به شمار می‌رود. همچنین تدوین دانش فنی  بازیافت فلزات گرانبها در صنعت پالایشگاهی (نفت و گاز) نیز در دست اجرا می‌باشد.

از آنجایی که تاکنون به دلیل عدم دسترسی به دانش فنی بازیافت این فلزات از کاتالیست‌های مستعمل خودرو در داخل کشورمان امکان پذیر نبوده و باید آن را به خارج کشور ارسال می‌شده، دستیابی به دانش فنی بازیافت این عناصر در داخل کشور اقدام مهمی در جهت نیل به اهداف خودکفایی در حوزه صنعت پتروشیمی و  خودروسازی شده است. ناگفته نماند از جمله مزایای این موضوع عدم تولید پساب و سازگاری با محیط زیست، کاهش هزینه بازیافت داخلی در هرکیلو گرم و فروش سالانه مقادیری زیادی آلومینیوم، منیزیوم و سریم تحت عنوان محصولات جانبی آن امکان پذیر خواهد شد؛ چرا که خلوص و کیفیت عناصر استخراجی این نوع از کاتالیزورهای مستعمل با نمونه‌های مشابه شرکت‌های مطرح جهان برابری می‌کند.

حمید اسدی-خبرنگار تحریریه جوان قدس