چراغ برات آئینی سنتی خراسانی ها است که در شب های ۱۲،۱۳،۱۴ ماه شعبان برای گرامیداشت یاد و خاطره درگذشتگان برگزار می شود. مردم در این روزها بر سر مزار عزیزانشان می روند ، فاتحه می خوانند، دعا می کنند و خیرات می دهند. این سنت بیشتر در استان های خراسان رایج است.
این رسم قدیمی در بین تمام ایرانیان مورد توجه قرار نگرفته است و فقط در برخی مناطق خراسان برگزار می‌شود . مردم خراسان در آرامستان‌ها حاضر می‌شوند قرائت فاتحه و تا غروب آفتاب در آن‌جا می‌مانند و با خوراکی های مانند : حلوا ، میوه ، شربت، نان محلی ،و ... از کسانی که بر سر قبر عزیزنشان می‌آیند و فاتح می‌خوانند پذیرایی می‌کنند.
ریشه و فلسفه چراغ برات
یکی از قدیمی ترین اعتقاد خراسان ها این است که در ایام شعبانیه سرنوشت انسان ها تعیین می شود و این اعتقاد در برخی نقاط روستاها، به قدری شدید است که مردم در شب پانزدهم شعبان به پشت بام خانه های خود می روند و از خداوند سالی پر از خوشی را درخواست می کنند و اگر شب مهتابی باشد از روی سایه خود سرنوشت‌شان در آن سال را پیش بینی می کنند.
همچنین مردم خراسان بر این باور هستند که با حضور بر مزار مردگان خود در ایام شعبانیه می توانند علاوه بر اینکه یاد و خاطره عزیزان خود را زنده نگه دارند و برای آنها طلب آمرزش می‌کنند و رفتگان خود را در برکات میلاد منجی عالم بشریت هم شریک می‌سازند . مراسم چراغ برات نمونه ای واضح از اعتقاد به دنیای آخرت است و این مراسم در خراسان سه روز طول می کشد و در آن مردم به پخت انواع نان های سنتی مانند روغن جوشی، چلبکی، کماچ، ساچ و.. پخش آن ها می پردازند. مردم خراسان معتقدند پخت این خوراکی ها باید قبل از غروب آفتاب انجام شود.
آداب و رسوم چراغ برات
آداب و رسوم چراغ برات در مناطق مختلف ایران متفاوت است. اما به طور کلی، مردم در این شب ها به سر مزار عزیزانشان می روند، دعا می کنند و خیرات می دهند و همچنین، در برخی از مناطق، مردم نان چراغ برات می پزند و بین همسایگان و اقوام توزیع می کنند.
چراغ برات، فارغ از ریشه و فلسفه آن، نمادی از یاد و خاطره درگذشتگان است و این سنت فرصتی را برای مردم فراهم می کند تا یاد و خاطره عزیزانشان را گرامی بدارند و برای آنها طلب آمرزش کنند. این رسم و آئین قدیمی در مناطق مختلف از خراسان با نام های متفاوتی بیان می شود . از جمله این نام ها می‌توان برات اسرا، برات غریبان، برات مسافران، برات زنده ها و برات مرده ها اشاره کرد.
ناهید آذرنوش _خبرنگار تحریریه جوان قدس
نظر شما