محمدصادق علمی در گفت‌وگو با ایسنا اظهار کرد: نقش مردم در نظام دینی بر مفاهیم اسلامی مبتنی بوده و بسیار حائز اهمیت است. در زمان انبیاء و اوصیاء الهی هم نقش مردم در موفقیت یا عدم موفقیت انبیا موثر بوده است؛ هرچند انبیا از طرف خداوند منصوب شدند و برای هدایت مردم آمدند، اما این رسالت بی کمک مردم به سرانجام نمی‌رسد. لذا انبیاء زمانی موفق می‌شدند که حمایت‌های مردمی را به دنبال خود داشتند. بنابراین در زمان حال چنین امری در عملکرد جامعه و مسئولین صدق می‌کند و در مورد اول اسلامیت نظام و در مورد دوم جمهوریت نظام مطرح می‌شود.

وی تصریح کرد: اگر از موضع الهی به این مورد بپردازیم، متوجه خواهیم شد که حمایت از انبیاء الهی وظیفه مردم است، با توجه به این اوامر اگر انبیا مورد حمایت مردم زمان خودشان قرار نمی‌گرفتند، درگیر می‌شدند و باید خون‌دل می‌خوردند، حال در چنین شرایطی ممکن است معجزه خداوند مورد حال آن‌ها قرار می‌گرفت و پیامبر(ص) مانند حضرت نوح(ع) رستگار می‌شدند، اما از سوی دیگر نیز ممکن بود که معجزه‌ای رخ ندهد و پیامبران مانند آن ۷۰ پیامبری که مردم آن زمان اعدام کردند، نابود شوند.

علمی ادامه داد: بنابراین انبیا و اوصیا به دنبال هدایت و راهنمایی مردم زمان خود هستند، اما اگر مردم با آن‌ها همراهی نکنند، قطعا و یقینا وظیفه شرعی خود را زیر پا گذاشته‌اند و مواخذه خواهند شد. همچنین خداوند در خصوص این امر در آیه ۳ سوره انسان فرموده است «إِنَّا هَدَیۡنَٰهُ ٱلسَّبِیلَ إِمَّا شَاکِرٗا وَإِمَّا کَفُورًا؛ ‌به راستی ما راه راست را به او نشان دادیم، [پس او] یا سپاسگزار (هدایت شده) و یا ناسپاس (گمراه) خواهد بود».

۲ هدف انبیاء الهی کادرسازی و تحقق شایستگی اجتماعی است

وی عنوان کرد: انبیا دو هدف عمده را در هدایت خود دنبال می‌کرده‌اند که مورد اول تزکیه و مورد دوم عدالت اجتماعی است. به تعبیر برخی از بزرگان این دو بعد، دو ساحت فردی و اجتماعی دین را به نمایش می‌گذارد، تزکیه انسان‌ها بعد فردی هدف انبیا و عدالت اجتماعی همان تحقق امر اجتماعی دین است. اگر بخواهیم این امر را به تعابیر امروزی تعمیم دهیم، تزکیه همان کادرسازی و عدالت اجتماعی همان قرار گرفتن افراد شایسته در مسئولیت‌های اجتماعی است؛ البته باید توجه داشت که هیچکدام از این دو هدف مهم بر دیگری برتری ندارند.

علمی ادامه داد: خداوند در این باره هم در آیه ۲۵ سوره حدید فرموده است « لَقَدْ أَرْسَلْنَا رُسُلَنَا بِالْبَیِّنَاتِ وَأَنْزَلْنَا مَعَهُمُ الْکِتَابَ وَالْمِیزَانَ لِیَقُومَ النَّاسُ بِالْقِسْطِ ۖ وَأَنْزَلْنَا الْحَدِیدَ فِیهِ بَأْسٌ شَدِیدٌ وَمَنَافِعُ لِلنَّاسِ وَلِیَعْلَمَ اللَّهُ مَنْ یَنْصُرُهُ وَرُسُلَهُ بِالْغَیْبِ ۚ إِنَّ اللَّهَ قَوِیٌّ عَزِیزٌ؛ همانا ما پیمبران خود را با ادلّه و معجزات فرستادیم و با ایشان کتاب و میزان عدل نازل کردیم تا مردم به راستی و عدالت گرایند و آهن را که در آن هم سختی و هم منافع بسیار بر مردم است (نیز برای حفظ عدالت) آفریدیم، تا معلوم شود که خدا و رسلش را با ایمان قلبی که یاری خواهد کرد؟ که خدا بسیار قوی و مقتدر (و از یاری خلق بی‌نیاز) است».

این استادیار دانشگاه فردوسی بیان کرد: در اکثر روایات شیعی از افراد بزرگ دینی بیان شده است که فرد متدین اسلامی هیچکدام از این ۲ امر فردی و اجتماعی را فدای دیگری نمی‌کند و به اندازه کافی به هر دو موضوع اهمیت می‌دهد.

وی افزود: با توجه به اینکه خداوند در مورد مشارکت جمعی برای بهبود وضعیت جامعه آیه ۷۵ سوره نساء فرموده است «وَمَا لَکُمْ لَا تُقَاتِلُونَ فِی سَبِیلِ اللَّهِ وَالْمُسْتَضْعَفِینَ مِنَ الرِّجَالِ وَالنِّسَاءِ وَالْوِلْدَانِ الَّذِینَ یَقُولُونَ رَبَّنَا أَخْرِجْنَا مِنْ هَٰذِهِ الْقَرْیَةِ الظَّالِمِ أَهْلُهَا وَاجْعَلْ لَنَا مِنْ لَدُنْکَ وَلِیًّا وَاجْعَلْ لَنَا مِنْ لَدُنْکَ نَصِیرًا؛ چرا در راه خدا جهاد نمی‌کنید و در راه (آزادی) جمعی ناتوان از مرد و زن و کودک که (در مکه اسیر ظلم کفارند) دائم می‌گویند: بار خدایا، ما را از این شهری که مردمش ستمکارند بیرون آر و از جانب خود برای ما (بیچارگان) نگهدار و یاوری فرست». باید توجه داشته باشیم که این امر برای تمامی زمان‌های مختلف صدق می‌کند. هنگامی که خداوند در این آیه به مردم دستور می‌دهد که وارد جنگ شوند و مردم مکیان را آزاد کنند؛ به این منظور است مردم در خصوص مسائل روز جامعه مسئول هستند و باید مشارکت جمعی خود را برای آزادسازی حق از باطل به حداکثر برسانند.

علمی خاطرنشان کرد: آیات و روایات متعددی در این امر از سوی خداوند و ائمه اطهار بیان شده است که نشان دهنده اهمیت و تاثیر این امر بر زندگانی فرد و جامعه است، پیامبر اکرم(ص) در این باره فرموده است «مَنْ أَصْبَحَ لَا یَهْتَمُّ بِأُمُورِ الْمُسْلِمِینَ فَلَیْسَ مِنْهُمْ، وَ مَنْ سَمِعَ رَجُلًا یُنَادِی یَا لَلْمُسْلِمِینَ فَلَمْ یُجِبْهُ فَلَیْسَ بِمُسْلِم‏؛ کسی که صبح کند و اهمیتی به کارهای مسلمانان ندهد او از آنان نیست و کسی که صدای مردی بشنود که فریاد کمک خواهی از مسلمانان را سر دهد و پاسخش را ندهد مسلمان نیست»؛ البته باید توجه داشت که منظور از رجل همان فرد است که دین او حائز اهمیت نیست بلکه یاری کردن او توسط مسلمین در این حدیث مورد اهمیت واقع شده است.

امور فردی و اجتماعی در حوزه دین اسلام قابل تفکیک نیست

این استادیار دانشگاه فردوسی عنوان کرد: نگاه فردی و اجتماعی در دین اسلام قابل تفکیک نیست زیرا باتوجه در برخی از امور که در ذهن ما فردی تلقی می‌شود، متوجه می‌شویم که آن امر فردی نبوده است، بلکه خود امر اجتماعی دین اسلام را برعهده داشته است. به عنوان مثال در آیه ۵ سوره حمد می‌گوییم « إِیَّاکَ نَعۡبُدُ وَإِیَّاکَ نَسۡتَعِینُ؛ تنها تو را می‌پرستیم و تنها از تو یاری می‌جوییم». همچنین در سلام نماز هم از طرف تمامی مسلمین به خداوند سلام می‌دهیم.

وی گفت: با توجه به این امر که امور فردی و اجتماعی دین اسلام با یکدیگر همراه شده است، قطعا سیاست از دیانت جدا نیست و باهمدیگر ارتباطی جدا نشدنی دارد. آیت‌الله سیدحسن مدرس نیز در این باره فرموده است «دیانت ما عین سیاست ما و سیاست ما عین دیانت ماست». باتوجه به این اوامر انسان باید بکوشد تا برای انتخابات نمایندگان سیاست، شناخت کافی به دست آورد تا این امر مهم بر روی زمین نماند.

علمی ادامه داد: با تمامی ملاحظات تعهد، تخصص و فسادستیزی در انتخاب نمایندگان مجلس باید توجه داشته باشیم که ایران دائما در حال جنگ فرهنگی است و مردم باید بدانند که دشمن برای فروپاشی جمهوری اسلامی دائما در تلاش است. باتوجه به این نکات سوالی که مطرح می‌شود این است که در چنین شرایطی مردم باید چه کاری انجام دهند؟ پاسخ این سوال را خداوند در آیه ۳۰ سوره فصلت بیان کرده است « إِنَّ ٱلَّذِینَ قَالُواْ رَبُّنَا ٱللَّهُ ثُمَّ ٱسۡتَقَٰمُواْ تَتَنَزَّلُ عَلَیۡهِمُ ٱلۡمَلَـٰٓئِکَةُ أَلَّا تَخَافُواْ وَلَا تَحۡزَنُواْ وَأَبۡشِرُواْ بِٱلۡجَنَّةِ ٱلَّتِی کُنتُمۡ تُوعَدُونَ؛ آنانی که می گویند: پروردگار ما خداست و در این راه استقامت می‌کنند، فرشتگان الهی بر آنان نازل می‌شوند و می‌گویند که نترسید و محزون نشوید که بهشت وعده داده شده بر شما بشارت باد».

وی اضافه کرد: با توجه به آیه فوق این نکته حائز اهمیت است که بهشت را به بها می‌دهند و بهانه جایگاهی در اینجا ندارد. وقتی فردی خود را انقلابی می‌پندارد باید بها هم بدهد و استقامت پیشه کند، فردی در جنگ پیروز می‌شود که استقامت بیشتری داشته باشد. باتوجه به آیات قرآن متوجه خواهیم شد که جنگ بین حق و باطل همیشه ادامه دارد و هیچگاه از میان نمی‌رود، زیرا تاهنگامی که حق وجود دارد، باطل هم خودنمایی می‌کند.

اقتصادی که فرهنگی نباشد، اقتصاد نیست

این پژوهشگر دینی اظهار کرد: باتوجه به اینکه مسائل اقتصادی و مسائل فرهنگی مهمترین مشکلات روز جامعه محسوب می‌شود، باید توجه داشت که اقتصادی که فرهنگی نباشد، اقتصاد محسوب نمی‌شود. اقتصادی فرهنگی است که بر پایه مبانی فرهنگی پایه‌گذاری شده باشد، البته برخی از افراد معتقد هستند که فرهنگ نیز باید اقتصادی باشد، اما بر این عقیده ایرادات بسیار وارد است. انتظارات فرهنگی مجموعه‌ عظیمی است که قابل شمارش نیست، زیرا در عرصه فرهنگی انتظارات و مولفه‌های بسیاری وجود دارد.

علمی ابراز کرد: اگر بخواهیم بیان کنیم که در عرصه فرهنگی رویش وجود دارد یا ریزش حاکم شده است، باید بگوییم رویش فرهنگی بر جامعه حاکم شده است. در بیانات مقام معظم رهبری نیز به صراحت بیان شده است که امروزه رویش فرهنگی را در جامعه ملاحظه می‌کنیم. باید توجه داشت که به مقداری که مخالفان و دشمنان جمهوری اسلامی ایران برنامه‌ریزی می‌کنند، موفق نیستند و برخی از برنامه‌هایشان به صورت مطلوب نتیجه نمی‌دهند؛ اما بازهم آن‌ها ناامید نشده و برنامه‌های خود را اجرا می‌کنند. دشمنان تمامی برنامه‌های خود را از سال‌ها قبل طرح ریزی می‌کنند و به صورت حداکثری در ایران اعمال می‌کنند.

وی باتوجه به اینکه در تمامی انتخابات شرکت کرده است، بیان کرد: لازم به ذکر است که تمامی آدمها نسبت به آگاهی و علم خود مسئولیت دارند و بازخواست می‌شوند، لذا اگر با آگاهی حداکثری و علم مناسب در انتخابات شرکت کنیم، قطعا انتخاب صحیح و مطلوبی را ارائه خواهیم کرد.

شرکت در انتخابات طبق نظر خداوند عمل به وظیفه است

علمی اضافه کرد: باتوجه به آیه ۱۲۰ سوره توبه، هر اقدامی که باعث خشم دشمنان شما شود، عمل صالح است. لذا امروزه که دشمنان ما در حال طرح‌ریزی برای مایوس‌سازی و تحریم انتخابات هستند، باید در انتخابات شرکت کنیم تا طبق نظر خداوند وظیفه خود را انجام دهیم. همچنین باید توجه داشت که مسائل کشور ما، مسائل خانوادگی است و باید تلاش کنیم که این مشکلات را در درون خود حل کنیم و عوامل خارجی را دخالت ندهیم.