صالح قاسمی با بیان اینکه پدیده سقط جنین از متغیرهایی است که بیشترین تأثیر را بر روی شاخص های جمعیتی دارد در این خصوص توضیح می دهد: متغیرها بر اساس اختلاف سطح و میزان سهم اثرشان طبقه بندی می شوند. به طور مثال متغیر "ازدواج" با آمار تجرد مرتبط است و در کشور ما فرزندآوری درون نهاد خانواده اتفاق می افتد بنابراین ازدواج تأثیر محسوسی بر روی شاخص های جمعیتی دارد.

وی می افزاید: پس از ازدواج، "فاصله گذاری بین ازدواج و فرزند اول" نیز یکی دیگر از متغیرهاست. در واقع این فاصله گذاری به این دلیل مهم است که می تواند فرصت فرزندآوری را کم یا زیاد کند.

این نویسنده و پژوهشگر حوزه جمعیت ادامه می دهد: از طرفی یکی دیگر از متغیرها "تمایل به داشتن فرزند" است که جزو متغیرهای بسیار مهم است و اگرچه ممکن است زود بازده نباشد اما سهم اثرش بسیار بالا و پایدار است.

قاسمی به موضوع امکان یا عدم امکانِ داشتن فرزند اشاره می کند و می افزاید: درباره امکان یا عدم امکان داشتن فرزند متغیر "باروری یا ناباروری" مطرح می شود. متغیر باروری یعنی زوج هایی هستند که تمایل به فرزندآوری دارند اما توانایی آن را ندارند و اینجاست که موضوع درمان ناباروری یا پیشگیری از آن به میان می آید. چون ناباروری نوع دوم یعنی زوج هایی که بارور بودند اما فرصت باروری را از دست داده اند بنابراین هزینه ها و مراحل درمان آن ها می تواند یکی از متغیرهای جمعیتی باشد.

در سال ۱۴۰۲ حدود یک میلیون و ۶۰هزار تولد داشته ایم که از این تعداد بین ۳۵۰ تا ۵۳۰ هزار انواع سقط جنین اتفاق افتاده است که در مجموع این سهم در تعداد موالید رقم بسیار بالایی استدبیر مرکز مطالعات راهبردی جمعیت ایران می افزاید: زوج هایی نیز هستند که صاحب فرزند شده اما تمایلی به نگه داشتن او ندارند و به عبارتی مادرانی که دارای فرزند هستند اما متأسفانه به سقط جنین می اندیشند که این موضوع نیز تأثیر زیادی بر شاخص جمعیت دارد.

قاسمی عنوان می کند: پدیده سقط جنین دو ویژگی دارد؛ نخست این که بسیار زود بازده است و دیگر اینکه سهم بسیار زیادی در شاخص جمعیت دارد.

وی درباره چرایی و دلایل سقط جنین می گوید: گاهی زوج هایی که ازدواج می کنند توانایی و تمایل به داشتن فرزند نیز دارند اما تصمیم شان بر سر این است که جنین را حفظ کنند یا نه. در واقع تا تولد یک فرزند به اندازه یک تصمیم فاصله دارند بنابراین ضمن این که سهم اثر پدیده سقط زیاد است زودبازده نیز هست. 

یک سقط جنین در ازای هر ۴ بارداری

قاسمی درباره آمار سقط جنین در ایران تصریح می کند: در سال ۱۴۰۲ حدود یک میلیون و ۶۰هزار تولد داشته ایم که از این تعداد بین ۳۵۰ تا ۵۳۰ هزار انواع سقط جنین اتفاق افتاده است که در مجموع این سهم در تعداد موالید رقم بسیار بالایی است و به عبارتی می توان گفت در حال حاضر از هر ۴ بارداری که اتفاق می افتد، یک جنین از بین می رود که این رقم بسیار هولناک است.

سقط جنین به دلیل تصمیمات خاص زندگی

این پژوهشگر حوزه جمعیت می افزاید: در بررسی انگاره هایی که سبب تمایل خانواده ها به سقط می شود به دو باور مستحکم و ریشه دار می رسیم که در دنیا نیز رواج دارد. این باور با عنوان فرزند ناخواسته و برنامه ریزی نشده است. یعنی جنینی که پدر و مادرش او را به دلایل مختلف اصلاً نمی خواستند یا اینکه چون دو سه فرزند دارند دیگر هیچ تمایلی به داشتن فرزند بعدی ندارند.

قاسمی در تعریف فرزند ناخواسته می گوید: فرزند برنامه ریزی نشده یعنی زوجین اذعان می کنند فرزند می خواهند اما نه در شرایط فعلی و در واقع بر این باورند که فرزندآوری به دلایل مختلفی چون اشتغال، تحصیل و یا برخی تصمیمات خاص زندگی فعلا در برنامه ما نیست که این باور سهم بسیار زیادی در تمایل زوج ها به سقط جنین دارد.

خطاهای غربالگری

دبیر مرکز مطالعات راهبردی جمعیت ایران تصریح می کند: نبود اطلاعات پزشکی یعنی پیامدهای پزشکی سقط جنین، نداشتن اطلاعات روانشناختی یعنی پیامدهای روحی روانی و روانشناختی سقط، و نداشتن اطلاعات از فتاوای شرعی در این رابطه نیز سهم فراوانی در آمار بالای سقط دارد.

قاسمی فرآیند معیوب غربالگری را مورد نقد قرار می دهد و می گوید: فرآیند معیوب غربالگری با خطاهای بسیار زیادی همراه است و به عبارتی مثبت کاذب های بالایی دارد که موجب شده بسیاری از زوج های که حتی جنین سالم دارند به پدیده سقط سوق داده شده و تصمیم به سقط بگیرند که این مسئله نیز در بالا رفتن آمار سقط تأثیر به سزایی دارد.

وی ادامه می دهد: افزون بر این عوامل، در دسترس بودن داروهای سقط نیز تسهیل کننده تصمیم به سقط است و این موضوع نیز یکی دیگر از همان متغیرهای موجود و اثرگذار بر شاخص های جمعیتی است.

باور غلط فرزند ناخواسته

این پژوهشگر حوزه جمعیت می گوید: در مجموع بیشترین سهم سقط جنین مربوط به باورهای غلط فرزند ناخواسته و برنامه ریزی نشده است که به نظر می رسد تلاش فرهنگی، تبیینی و آموزشی گسترده را می طلبد آن چنان که در سراسر دنیا هم مداخله قانونی هم مداخله فرهنگی صورت می گیرد تا سقط جنین کمتری اتفاق بیفتد.

قاسمی تصریح می کند: بر خلاف باورهای موجود در جامعه در حال حاضر حداکثر ۴ تا ۵درصد سقط جنین های غیرقانونی محصول روابط نامشروع است و متأسفانه بیش از ۹۰درصد سقط جنین ها مربوط به جنین هایی است که سالم و مشروع هستند و به دلایل واهی از بین می روند که در این راستا فرهنگ سازی و روشنگری از طریق رسانه ها می تواند مؤثر باشد.