تالاب میقان، دومین تالاب مرتفع کشور محسوب می‌شود که طی سال‌های اخیر با احداث سدها و بندها بر سر راه آبی که از کوه‌های اطراف به آن وارد می‌شد رو به‌خشکی رفته است.

کارشناسان محیط زیستی مهمترین مشکل تالاب میقان را عدم پرداخت حقابه آن عنوان کرده و بر این عقیده هستند در صورتی که به مشکلات این تالاب رسیدگی نشود سرنوشت دریاچه ارومیه در انتظار ان خواهد بود. 

حق تالاب نادیده گرفته می شود

فعال محیط زیستی در همایش ملی بحران های زیست محیطی تالاب میقان با بیان اینکه میقان تبدیل به سرزمینی بی سامان شده است، می افزاید:  همچنان سند این منطقه در اختیار راه و شهرسازی است، جهادکشاورزی به دنبال کشت های غلط از جمله هندوانه کاری است، منابع طبیعی آتریپلکس می کارد، صنعت و معدن و تجارت به دنبال توسعه صنایع از جمله فولاد امیرکبیر است، میراث فرهنگی به دنبال توسعه گردشگری است، شرکت معدنی املاح ایران، ورود به تالاب را مسدود کرده  و میقان را تبدیل به منطقه رالی کامیون ها کرده است .

آقاخانی ادامه می دهد: امروز شاهد افت ۱۳ متری آب منطقه هستیم و یکی از کانون های ریزگرد کشور را ایجاد کرده ایم. قرار بود که حقابه طبیعی تالاب از ۱۰۰ سد بالادست تامین شود، اما امروز برخی از مسئولان برای اختصاص ۳۰۰ لیتر بر ثانیه آب پساب منت می گذارند.

وی با اشاره به وضعیت فعالیت کارخانه معدنی املاح ایران در تالاب میقان اراک بیان می کند: فعالین محیط زیست مخالف توسعه نیستند، اما در برنامه مدیریت زیست بومی تالاب میقان اراک، عدم تمدید پروانه بهره برداری معدنی شرکت و جلوگیری از هر گونه فعالیت طی ۵ سال پس از تصویب طرح را باید اجرایی می کردیم که تا امروز چنین نشده است.

حقابه مهمترین مشکل تالاب میقان

اما یوسفی، مدیرکل حفاظت محیط زیست استان مرکزی با بیان اینکه امید می‌رود اعتبار مورد نیاز برای حفظ تالاب میقان تامین شود، اظهار می‌کند: با تغییر کاربری و سدسازی‌ها در بالا دست تالاب میقان اراک سال‌ها است که آب پیش‌بینی شده وارد این تالاب نمی‌شود.

وی می‌افزاید: مهمترین مشکل تالاب میقان اراک حقابه طبیعی آن است که به میزانی که برای آن در نظر گرفته شده، وارد آن نمی‌شود.

مدیرکل حفاظت محیط زیست استان مرکزی تصریح می‌کند: بین ۲۷ تا ۴۲ میلیون متر مکعب حقابه طبیعی است که باید وارد تالاب میان شود تا این تالاب بتواند زنده و پویا باشد اما تاکنون این میزان حقابه را نداریم.

یوسفی اضافه می‌کند: در صورتی که پساب خروجی فاضلاب شهری که هزار لیتر بر ثانیه برآورد شده است به صورت کامل وارد تالاب میقان اراک شود، میزان آب آن به ۳۶ میلیون متر مکعب می‌رسد اما این میزان هم وارد این تالاب نمی‌شود.

سرمایه اکولوژیکی تالاب

رئیس کمیسیون نظارت و حقوقی شورای اسلامی شهر اراک نیز با اشاره به ظرفیت گردشگری و سرمایه اکولوژیکی تالاب میقان بیان می کند: دو هزار لیتر بر ثانیه از فاضلاب شهری وارد تصفیه‌خانه می‌شود که از این مقدار هزار لیتر تصفیه شده و باقی‌مانده آن به‌صورت تصفیه نشده وارد تالاب میقان می‌شود.

میرنظامی تصریح می‌کند: آنچه موجب رشد نیزارها در این منطقه شده، وجود فسفر و نیتروژنی است که از فاضلاب تصفیه نشده ایجاد می‌شود و همچون کود عمل می‌کند. نی‌های به‌وجود آمده، آلودگی‌های زیست‌محیطی به‌همراه دارد.

وی خاطرنشان می‌کند: در گذشته ۱۱ رودخانه وارد این تالاب می‌شده که به‌دلیل بندها و سدهایی که در مناطق مختلف استان زده شده است، دیگر وارد این محدوده نمی‌شود و تنها ورودی آب تالاب، فاضلاب تصفیه نشده‌ای است که اکوسیستم این محدوده را تحت تأثیر قرار می‌دهد.

خطر تحلیل تالاب ها

مدیر ملی طرح حفاظت از تالاب‌های ایران نیز  بر این عقیده است که مسئولیت حفظ تالاب بر عهده همه ما قرار دارد  و تا این موضوع را درک نکنیم نمی‌توانیم از این مشکل و بحران تالاب رهایی پیدا کنیم.

اثنی عشری ادامه می دهد:  براساس گزارش چشم‌انداز جهانی تالاب‌های ایران که در سال ۲۰۲۱ توسط دبیرخانه کنوانسیون رامسر اعلام شد در ۵۰ سال اخیر ۳۵ درصد تالاب‌های دنیا تخریب شدند و از بین رفتند، چرا که هر بخشی تنها مسئولیت خود را می‌بیند و با اهداف بخشی کارهای خود را پیش می‌برند این در حالی است که اگر هر بخشی در مقابل بهره برداری که انجام می‌دهد مسئولیت خود را انجام دهد به شرایط بحرانی نخواهیم رسید. 

چالش آفرینی ۴۰۰برابری تالاب میقان در مقایسه با دریچه ارومیه

عضو هیئت علمی دانشگاه اراک نیز با بیان اینکه تالاب میقان اراک یک چهلم دریاچه ارومیه است، اما ۴۰۰ برابر آن می‌تواند چالش آفرین باشد تصریح می کند:  زیرا این تالاب در مرکز کشور واقع شده است و حتی می‌تواند پایتخت کشور را تحت تاثیر چالش‌های خود قرار دهد،

انصاری  ادامه می دهد: امروز زمان احیای تالاب میقان اراک فرارسیده چراکه تالاب در شرایط اضطرار قرار دارد و باید فعالیت‌هایی که به تخریب تالاب می‌انجامد کاملا متوقف شود.

وی اظهار می کند: یک هکتار از اراضی تالابی ۱۰ برابر جنگل ارزش طبیعی دارد و با توجه به این ارزش اکولوژیکی باید این منطقه حفظ و  امکان سنجی احیا و بازسازی و هوشمند تالاب میقان اراک با جدیت دنبال شود. 

انصاری می افزاید: اکوسیستم تالاب میقان نمونه‌ای از یک اکوسیستم تغییریافته توسط انسان است، تابستان ۶۹ در واقع یکی از دوران طلایی تالاب است که  جاده‌ و معدنی  در منطقه وجود نداشت و آب به شکل طبیعی وارد تالاب می‌شود، اما در سال ۱۴۰۰ این منطقه کاملا تغییر کرد و جاده‌ای عریض ایجاد  و پساب به حجم بالا وارد می‌شود و معدن با ظرفیت بالا در حال فعالیت است.

وی با بیان اینکه قطعا با بازسازی، نمی‌توان تالاب را به سال ۶۹ بازگرداند، اما می‌توان بحران‌ها را قدری کاهش داد، ادامه می دهد: تهیه طرح جامع احیا و اصلاح و بهسازی و مدیریت محیطی تالاب میقان، تخصیص حقابه میقان، ارتقای سطح حفاظتی تالاب میقان از منطقه شکار ممنوع به پناهگاه حیات وحش و تالاب بین المللی می تواند برای بهبود وضعیت تالاب اجرایی شود.

سرنوشت میقان

عضو مجمع نمایندگان استان مرکزی در مجلس شورای اسلامی نیز تنها راه نجات تالاب میقان را پرداخت حقابه قانونی آن و جلوگیری از ورود پساب فاضلاب عنوان کرده و ادامه می دهد: پیگیری‌هایی در این خصوص از طرف سازمان محیط زیست صورت گرفته است، امیدوارم این تالاب به سرنوشت دریاچه ارومیه و شادگان خوزستان دچار نشود.

 کریمی در مورد آخرین وضعیت تالاب میقان می گوید: تالاب میقان، جزو یکی از تالاب‌های فصلی کشور به شمار می‌رود که طی سال‌های اخیر با احداث سدها و بندها بر سر راه آبی که از کوه‌های اطراف به آن وارد می‌شد رو به‌ خشکی رفته است. 

نماینده مردم اراک، خنداب و کمیجان در مجلس شورای اسلامی با بیان اینکه برداشت‌های غیر مجاز بلای جان تالاب شده، یادآور می شود: با پیگیری‌های صورت گرفته برداشت‌های غیرقانونی از بالادست مدیریت شده است و تلاش شده حقابه قانونی آن تامین شود از طرفی ورود پساب فاضلاب شهر اراک به این تالاب از معضلات دیگری است که منجر به تغییر اکوسیستم طبیعی آن شده است

عضو کمیسیون اصل نود قانون اساسی مجلس ادامه می دهد: حیات این تالاب می‌تواند در تلطیف شهر اراک نقش داشته باشد و مانع از رشد ریزگردها و تثبیت آن شود، بی تردید خشک شدن این تالاب تبعات گرانی به دنبال خواهد داشت.