بر اساس احادیث و روایاتی که از اهل‌بیت(ع) به دست ما رسیده، عید غدیر در میان اعیاد امت اسلامی از جایگاه ویژه‌ای برخوردار است. علت درخشندگی و والایی عید غدیر خم، بسیار روشن و واضح است؛ چرا که این روز، روز آغاز امامت و تعیین مصادیق آن است؛ امامتی که استمرار نبوت و خلافت الهی در زمین است. این روز بزرگ، روز تعیین امام و وصی پیامبر(ص) و نیز آغاز امامت است، بنابراین از اهمیت بسزایی برخوردار است. در میان روایات اهل بیت(ع)، امام رضا(ع) درخصوص این عید سفارش‌های بسیاری کرده و از آداب آن برای ما شیعیان فراوان فرموده‌اند.

۴۰ چهارشنبه را میهمان کلمات گهربار و حیات‌بخش حضرت علی بن موسی‌الرضا(ع) هستیم و همراه خوانندگان، شرح یک حدیث رضوی را در گفت‌وگو با علما و اساتید حوزه و دانشگاه بررسی خواهیم کرد. توفیق شد در ایام دهه امامت و ولایت، شرح حدیث این هفته را در محضر فقیه عالی‌قدر، حضرت آیت‌الله حاج شیخ محسن فقیهی، از علمای برجسته قم و عضو محترم جامعه مدرسین باشیم تا از جام معرفت کلمات رضوی، جان تشنه خویش را سیراب کنیم.

با تبریک دهه امامت و ولایت و فرارسیدن عید قربان و نیز نزدیک بودن عید بزرگ غدیر خم، از اهمیت عید بزرگ غدیر خم برای خوانندگان رواق بفرمایید تا با معرفت بیشتری از آن استقبال کنیم.

با عرض تبریک و تهنیت ایام مبارک ماه ذی‌الحجه که ماه امامت و ولایت است؛ براساس احادیث و روایاتی که از اهل بیت عصمت و طهارت(ع) به دست ما رسیده، در میان اعیاد اسلامی، عید غدیر از جایگاه ویژه و مهمی برخوردار است. علت این اهمیت و درخشندگی، بسیار روشن است، چرا که این روز، روز آغاز امامت و تعیین مصادیق آن است. امامت استمرار نبوت و خلافت الهی در زمین است و این روز بزرگ، روز تعیین امام و وصی پیامبر(ص) و نیز شروع امامت است. در این روز بود که تکلیف بشر از زمان ارتحال پیامبر(ص) تا روز قیامت معلوم شد و از اینکه در حیرت و سرگردانی بیفتد نجات پیدا کرد. در روایات اهل بیت(ع) درباره اهمیت این عید و نیز آداب آن، توصیه‌ و سفارش فراوانی شده است و آداب این روز بزرگ را برای ما شیعیان بیان کرده‌اند.

آیا در بیان اهمیت این عید از امام رضا(ع) روایتی نقل شده است؟

بله، ثامن‌الحجج(ع) نیز همانند سایر ائمه(ع) در بیان اهمیت این عید بزرگ و آداب آن، سفارش‌های فراوانی فرموده‌اند. ازجمله در روایتی که عالم جلیل‌القدر سید بن طاووس در کتاب شریف اقبال‌الاعمال از آن حضرت نقل کرده است، حضرت می‌فرماید: «إذَا کَانَ یَوْمُ الْقِیَامَةِ زُفَّتْ أَرْبَعَةُ أَیَّامٍ إِلَی اللَّهِ کَمَا تُزَفُّ الْعَرُوسُ إِلَی خِدْرِهَا» یعنی در روز قیامت چهار روز در قالبی بسیار زیبا به سوی خداوند متعال می‌روند که عبارت‌اند از عید قربان، عید فطر، روز جمعه و عید غدیر.

سپس حضرت ادامه می‌دهند: «وَ إِنَّ یَوْمَ الْغَدِیرِ بَیْنَ الْأَضْحَی وَ الْفِطْرِ وَ الْجُمُعَةِ کَالْقَمَرِ بَیْنَ الْکَوَاکِبِ» روز غید غدیر در میان روزهای دیگر، مانند ماه در میان ستارگان، درخشندگی و تلألو دارد. پس اهمیت این عید و جایگاهش نسبت به روزهای دیگر، کاملاً روشن و معلوم شد. آن حضرت در ادامه این روایت طولانی، به خصوصیات و ویژگی‌های این روز نیز اشاره و سپس برخی از اعمال و آدابی را که در این روز، نیکو و مستحسن شمرده شده، ذکر می‌فرمایند.

این روز چه ویژگی‌هایی در کلام امام رئوف، حضرت علی بن موسی‌الرضا(ع) دارد؟

آن حضرت در ادامه این روایت، به سابقه روز غدیر اشاره کرده و می‌فرمایند: روز غدیر، روزی است که آتش بر ابراهیم نبی گلستان شد و آن حضرت به شکرانه این لطف الهی، آن روز را روزه گرفتند. همچنین این روز، روز اکمال دین و روزی است که پیامبر(ص)، علی(ع) را به همگان معرفی فرمودند و وصایت ایشان را اعلام عمومی کردند و آن روز را روزه گرفتند. در ادامه می‌فرمایند: این روز، روزی است که بینی شیطان به خاک مالیده شده و روزی است که اعمال شیعیان و دوستداران آل‌محمد(ع) در درگاه الهی پذیرفته خواهد شد.

حضرت رضا(ع) درباره این روز می‌فرمایند: در این روز، جبرئیل منبری در بیت المعمور قرار داد و به بالای آن رفت، ملائکه الهی دور او جمع شدند و همه ذکر فضائل پیامبر(ص) را گفته و برای شیعه امیرالمؤمنین(رع) و اهل‌بیت(ع) و دوستداران آن‌ها استغفار ‌کردند.

به آداب و اعمال این روز از لسان امام رضا(ع) برای غدیریان اشاره‌ای بفرمایید.

حضرت ثامن‌الحجج علی بن موسی‌الرضا(ع) پس از اشاره به سابقه و ویژگی‌های این عید بزرگ، بعضی از آداب و اعمال این روز و آثار آن را بیان و شیعیان را به انجام آن تشویق کردند. ازجمله آن اعمال، صلوات فرستادن زیاد بر محمد و آل محمد(ع) است: «یوم إکثار الصّلاة علی محمّد و آل محمّد». از دیگر اعمال این روز، روزه گرفتن و نیز افطار دادن به روزه‌دار است. آن حضرت می‌فرمایند: هر فردی روزه‌دار مؤمنی را در غدیر افطاری دهد، مثل آن است یک میلیون نفر را افطاری داده است.

یکی دیگر از اعمال روز غدیر، تبریک و تهنیت گفتن به همدیگر است. حضرت رضا(ع) می‌فرماید: «هُوَ یَوْمُ التَّهْنِیَةِ یُهَنِّی بَعْضُکُمْ بَعْضاً فَإِذَا لَقِیَ الْمُؤْمِنُ أَخَاهُ یَقُولُ الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِی جَعَلَنَا مِنَ الْمُتَمَسِّکِینَ بِوَلَایَةِ أَمِیرِ الْمُؤْمِنِینَ وَ الْأَئِمَّةِ» یعنی در این روز، مؤمنان و شیعیان امیرالمؤمنین(ع) به همدیگر با این عبارت زیبا و پرمعنا تبریک بگویند. گر چه انسان مؤمن در همه احوال باید خوشرو باشد و تبسم از چهره او محو نشود اما در این روز، تبسم و خوشرویی با برادران مؤمن، از ثواب بسیار بالایی برخوردار است. حضرت رضا(ع) می‌فرمایند: در این روز، هر که به چهره برادر مؤمن خودش تبسم و خوشرویی کند، خداوند متعال روز قیامت با نظر رحمت به او نگاه کرده و هزار حاجت از حاجات او را برآورده می‌کند و صورتش را نورانی کرده و قصری از دُرهای سفید در بهشت به او هدیه می‌دهد. یکی دیگر از اعمال روز غدیر، زینت‌کردن و لباس نیکو پوشیدن است که حضرت(ع) فرمودند اگر کسی در این روز، لباس نیکو بپوشد، خداوند گناهان او را می‌بخشاید و فرشتگانی بر او می‌گمارد که در نامه او، حسنات ثبت کنند و برای او ترفیع درجه بنویسند.

اطعام در روز غدیر هم از دیگر اعمال این روز است که حضرت(ع) در بیان ثواب آن می‌فرمایند مانند کسی است که همه انبیا و صدیقین را طعام دهد.

همچنین زیارت برادران مؤمن در این روز، بسیار سفارش شده است. حضرت رضا(ع) می‌فرماید: هر شخصی برادر مؤمن خود را در عید غدیر زیارت کند، خداوند قبر او را وسیع و ۷۰نور در قبرش وارد می‌کند و هر روز، ۷۰هزار فرشته در قبر، او را زیارت می‌کنند و بشارت ورود به بهشت در روز قیامت را به او می‌دهند.

بنابراین، همه ما باید این روز را قدر بدانیم و مسرور و شادمان باشیم. در خدمت به مؤمنان و اطعام آن‌ها و زیارتشان اهتمام ویژه‌ای داشته باشیم و این واقعه بزرگ را نسل به نسل به آیندگان برسانیم.