پدر گرامیشان امام صادق(ع) و نام مادر بزرگوارشان حمیده نام داشت، کنیه امام موسی کاظم(ع)، ابوالحسن است که در کتب روایی با عبارت "ابوالحسن اول" شناخته میشوند و مهمترین القاب ایشان، پس از کاظم، باب الحوائج، عبدصالح و سید است.
امام کاظم(ع) 35 سال منصب امامت را در اختیار داشتند و سرانجام در سال 183 هجری قمری در حالی که 55 سال از سن شریفشان میگذشت، به شهادت رسیدند و حرم مطهرشان هم اکنون در شهر کاظمین، در نزدیکی بغداد قرار دارد.
درباره امام موسی بن جعفر(ع) در منابع اسلامی مباحث بسیاری زیادی وجود دارد و در مورد بزرگی ایشان روایات متعددی از معصومان(ع) آمده است.
امام رضا(ع) نیز در مورد پدر بزرگوارشان احادیث گرانبهایی را فرمودهاند که ویژگیهای ایشان را تبیین نمودهاند: در روایتی زکریا بن آدم نقل میکند که از امام رضا(ع) شنیدم که ایشان فرمودند: "کَانَ أَبِی مِمَّنْ تَکَلَّمَ فِی الْمَهْدِ" پدرم از کسانی بود که در گهواره سخن گفت.
عالم آل محمد(ع) در روایاتی دیگر به جنبههای شگفتانگیزِ علمی امام موسی بن جعفر(ع) اشاره کرده اند، چنانکه در تاریخ آمده است که هیچ کسی در مباحث علمی توان برابری با امام کاظم(ع) را نداشت و در این زمینه سرآمد تمامی عصر و روزگار بودند، آن حضرت داناترین مردم به دین و کتاب خدا بوده و در دانش و علم به معنای واقعی کلمه وارث رئیس مکتب جعفری یعنی پدرشان امام جعفر صادق علیه السلام بودند.
این موضوع آنقدر برای اهل علم واضح و مبرهن است که در علوم حدیث به امام کاظم (علیه السلام) دو لقب "عالم" و "فقیه" دادهاند. در همین زمینه علی بن اسباط از اصحاب و یاران امام رضا(ع) میگوید که خدمت امام رضا(ع) بودیم که صحبت از پدر ایشان به میان آمد، آن حضرت در مورد پدر گرامیشان فرمودند:
"کَانَ عَقْلُهُ لَا یُوَازِنُ بِهِ الْعُقُولُ" هیچ کدام از عقول هم سطح و هم وزن با عقل امام کاظم(ع) نیست.
در روایتی دیگر، امام رضا(ع) می فرمایند: روزی موسی بن جعفر (علیه السلام) مشغول صحبت با پدرشان بودند، آنقدر زیبا سخن گفتند که امام صادق علیه السلام فرمودند: یَا بُنَیَّ الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِی جَعَلَکَ خَلَفاً مِنَ الْآبَاءِ وَ سُرُوراً مِنَ الْأَبْنَاءِ وَ عِوَضاً عَنِ الْأَصْدِقَاءِ.
امام رضا(ع) دربارۀ سیرۀ عملی امام کاظم(ع) درمورد اهمیت مشورت و همفکری، تأکید دارند و میفرمایند: ایشان به موضوع مشاوره بسیار توجه داشتند، حتی از نظرات بردگانِ سیاه پوست نیز استفاده می کردند وَ رُبَّمَا شَاوَرَ الْأَسْوَدَ مِنْ سُودَانِهِ فَقِیلَ لَهُ تُشَاوِرُ مِثْلَ هَذَا قَالَ إِنَّ اللَّهَ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی رُبَّمَا فَتَحَ لِسَانَهُ و در همین زمینه به نظرات کارشناسی بردگان عمل میکردند و در برخی مواقع، در باغبانی و زراعت به مشاوره آنها توجه میکردند: رُبَّمَا أَشَارُوا عَلَیْهِ بِالشَّیْءِ فَیَعْمَلُ بِهِ مِنَ الضَّیْعَةِ وَ الْبُسْتَانِ. امام موسی کاظم(ع) در مورد امتداد خط نبوت و امامت نیز با معرفی فرزندشان امام رضا(ع) به عنوان امام و پیشوای مسلمانان، مسیر هدایت را مشخص و فرمودند: اِبْنِی عَلِیِّ بْنِ مُوسَی فَهُوَ وَصِیِّی وَ صَاحِبُ الْأَمْرِ بَعْدِیآن حضرت در کاظمین و در زمینی که خود آن حضرت خریده بودند دفن شدند و هم اینک حرم مطهرشان سالانه پذیرای میلیونها زائر مشتاق از سراسر جهان است.
نظر شما