هر چند در طول تاریخ اسلام جنگ‌ها و رخدادهای تلخ و مصیبت‌باری اتفاق افتاده و خاندان اهل‌بیت(ع) مصیبت‌هایی مانند رحلت پیامبر(ص)، شهادت امیرمؤمنان(ع) و... را تجربه کرده‌اند اما از مصیبت عاشورا به عنوان عظیم‌ترین آن‌ها یاد می‌شود. همچنان که امام باقر(ع) در فرازی از زیارت عاشورا می‌فرماید: «مُصیبَهً ما أعظَمَها وَ أعظَمَ رَزیَّتَها فِی الاِسلامِ وَ فِی جَمیعِ السَّماواتِ وَ الأرضِ». مصیبت عاشورا مصیبتی است که در آسمان و زمین بزرگ‌تر از آن وجود ندارد. این تأیید و تأکید از دیگر ائمه اطهار(ع) نیز ذکر شده و در سیره‌شان به آن پرداخته‌اند. با مرور آنچه بر این خاندان مبارک رفته و رخدادهایی که مسلمانان تجربه کرده‌اند، ممکن است این سؤال پیش بیایید که چرا مصیبت امام حسین(ع) بزرگ‌ترین مصیبت است و ائمه اطهار(ع) با کدام متر و معیار این میزان را تعیین کرده‌اند و از دیگر سو، تأمل در این نکته نیز ضروری است که چرا پس از هزارو400 سال هنوز برای امام حسین(ع) مجلس عزا بر پا می‌کنیم؟ در ادامه، حجت‌الاسلام عبدالکریم پاک‌نیا، استاد حوزه و پژوهشگر سیره اهل‌بیت(ع) به این پرسش‌ها پاسخ می‌دهد.
با تکبیر صاحب تکبیر را کشتند
حجت‌الاسلام پاک‌نیا با اشاره به اینکه معیار در بزرگی مصیبت، حقانیت است نه فجیع بودن، می‌گوید: از منظر فرهنگ اسلامی، معیار در بزرگی مصیبت، تعداد کشتگان یا فجیع‌تر بودن نیست، بلکه قیمت و ارزش انسان‌هایی است که مصیبت می‌بینند. در مصیبت عاشورا انسان‌های ارزشمندی شهید شدند که با هیچ کس قابل مقایسه نیستند. در آیات قرآن نیز بیان شده معیار بزرگی مصیبت، حق بودن آن است که گاهی حتی کشتن یک شتر موجب عذاب الهی شده و بسیاری از اهل باطل گرفتار قهر الهی می‌شوند و یا اذیت پیامبر(ص) سبب لعن ابدی و گرفتار شده در عذاب خوارکننده می‌شود. در واقعه عاشورا مردی با یارانش بسیار ناجوانمردانه کشته شد که حجت خدا روی زمین، امام عصر خویش و پاک‌ترین انسان بود و برای احیای حق و مبارزه با ظلم و ستم قیام کرده بود؛ پس مصیبت بزرگی برای عالم است. محتشم کاشانی در این خصوص گفته است: «ترسم جزای قاتل او چون رقم زنند/ یک باره بر جریده رحمت قلم زنند/ ترسم کزین گناه، شفیعان روز حشر/ دارند شرم، کز گنه خلق دم زنند».
وی ادامه می‌دهد: در مصیبت عاشورا مردمی که ادعای مسلمانی داشتند و به ظاهر نماز می‌خواندند و قرآن تلاوت می‌کردند، تکبیرگویان به جنگ با جگرگوشه پیغمبرشان برخاستند و این، قلب تمام خوبان عالم را به درد می‌آورد. به گفته شاعر عرب «وَ یُکَبِّرُونَ بِأَنْ قُتِلْتَ، وَ إِنَّما/قَتَلُوا بِکَ التَّکْبِیرَ وَ التَّهْلیلَا» هنگامی که تو را کشتند، تکبیر گفتند، ولی در حقیقت با کشتن تو تکبیر و تهلیل (لا إله إلّاالله) را کشتند». پس عظمت مصیبت و مظلومیت حضرت سیدالشهدا(ع) همیشه با گریه و سوگواری همراه خواهد بود.
شهادت تنها بازمانده اصحاب کسا
این استاد حوزه و دانشگاه یادآور می‌شود: وقتی حادثه عاشورای سال61 هجری رخ داد، شعله‌ای بر جان‌ها زد و سوگ و ماتم را قرین خود کرد؛ همراه با درس‌های بزرگ آزادگی و آرمان‌خواهی و دفاع از شرف و اعتقاد تا پای جان. عمق فاجعه به اندازه‌ای بود که از روز عاشورا مراسم سوگواری و اشک و ماتم بر آن حضرت و یاران پاکبازش آغاز شد و همچنان ادامه دارد و تا واپسین لحظات عمر دنیا ادامه خواهد داشت. چرا که به فرموده رسول خدا(ص) «به یقین شهادت حسین(ع) حرارتی در دل مؤمنان ایجاد خواهد کرد که هرگز خاموش نخواهد شد».
حجت‌الاسلام پاک‌نیا تصریح می‌کند: با شهادت امام حسین(ع) آخرین شخص اصحاب کسا یعنی خامس آل‌عبا از این دنیا پر کشید و آن نعمت عظما از دسترس مردم خارج شد. امام صادق(ع) در این مورد فرمود: «روز شهادت امام حسین(ع) از تمام ایام مصیبتش بزرگ‌تر است، زیرا اصحاب کسا که کریمترین مخلوقات و شریفترین آن‌ها نزد خدا بوده پنج‌تن هستند. رفتن امام حسین(ع) از دنیا به‌مثابه این بود تمام اصحاب کسا از دنیا رفتهاند؛ چنان‌که بقای آن حضرت همچون بقای جمیع آن‌ها بود. بنابراین روز شهادت آن حضرت ازنظر مصیبت، از تمام ایام بزرگ‌تر است. ضمن اینکه افرادی که همراه سیدالشهدا(ع) بودند مانند حضرت عباس(ع)، جناب علی اکبر(ع)، حبیب و... با اینکه جمعیت اندکی داشتند ولی افرادی مؤمن، وفادار و پاکباخته بودند که در دنیا نظیر نداشتند و در پیروی از امام خویش ذره‌ای کوتاهی نکردند. گواه روشن این حقیقت، سخن امام حسین(ع) در شب عاشورا در وصف یاران خود است که فرمود: «من یارانی بهتر از اصحاب خود سراغ ندارم و اهلبیتی نیکوکارتر و پایبندتر به وظیفه خویشاوندی از اهل بیتم نمیشناسم».
مصیبت امام حسین(ع) عظیم‌ترین مصیبت‌های عالم
این پژوهشگر دینی با بیان اینکه در عاشورا حرمت خاندان پیامبر(ص) شکسته شد، توضیح می‌دهد: تا زمان حماسه عاشورا به هیچ زنی از خاندان پیامبر(ص) بی‌احترامی نشده بود. برای همین زینب کبری(س) در خطبه تاریخی‌اش خطاب به کوفیان فرمود: «چگونه می‌توانید این لکه ننگ را پاک کنید؟ وای بر شما آیا می‌دانید چه جگری را از محمد(ص) شکافتید؟ چه پیمانی را گسستید؟» علاوه بر آن در مصیبت امام حسین(ع) اتفاقاتی در جهان رخ داد که در هیچ مصیبتی دیده نشده بود.
ظهور این‌گونه حوادث خارق‌العاده در چنان حادثه مهمی، تعجب‌آور نیست، زیرا ممکن است خداوند برای نشان دادن عظمت این حوادث، چنین دستوراتی را به عالم تکوین بدهد. همان‌گونه که در تاریخ پیامبران الهی، نمونه‌هایی از آن دیده می‌شود. ابن عساکر، دانشمند نامدار مسلمان تاریخش می‌نویسد: «ابوقبیل می‌گوید هنگامی که امام حسین(ع) شهید شد خورشید چنان گرفت که ستارگان نیمه روز ظاهر شدند، به‌گونه‌ای که گمان کردیم قیامت بر پا شده است». ذهبی، دانشمند معروف اهل سنت هم می‌نویسد: «چون حسین(ع) به شهادت رسید تا هفت روز نور خورشید بر دیوارها به صورت زرد می‌تابید و بعضی از ستارگان با بعضی دیگر برخورد کردند... و آفاق آسمان تا 6ماه سرخ گونه بود».
گستردگی ابعاد مظلومیت امام حسین(ع) و یارانش
حجت‌الاسلام پاک‌نیا با بیان اینکه مصیبت امام حسین(ع) عظیم‌ترین مصیبت‌های عالم است، می‌گوید: گستردگی ابعاد مظلومیت امام حسین(ع) و یارانش با آن همه عظمت در زمین و آسمان، مصیبت را خیلی عمیق‌تر می‌کند، زیرا مظلومیت در یک بعد نبود بلکه ابعاد گوناگونی از مظلومیت در حادثه کربلا دیده می‌شود. دعوت کردن امام و بیوفایی به آن حضرت، کشتن میهمان، بستن آب به روی آن حضرت و یاران و زنان و کودکان اهل‌بیت او، جنگ نابرابر 30هزار نیروی مجهز در برابر 72تن، کشتن کودک شیرخوار، حمله به کودکان و زنان، آتش زدن خیمهها، تاختن اسب بر پیکر شهدا، سرها را بالای نیزه بردن، جلوگیری از دفن پیکر شهیدان، اسارت زنان و کودکان آل‌پیغمبر(ص) و گرداندن آن‌ها در شهرهای مختلف و جهات دیگر مظلومیت، همه از ویژگیهای این حادثه است که آن را از حوادث مشابه دیگر جدا می‌کند. پس ما هم با عاشوراییان همنوا می‌شویم و در فرازی از زیارت عاشورا می‌خوانیم «یا اباعَبْدِاللهِ لَقَدْ عَظُمَتِ الرَّزِیَّةُ، وَجَلَّتْ وَعَظُمَتِ الْمُصیبَةُ بِکَ عَلَیْنا وَعَلی جَمیعِ اهْلِ الْإِسْلامِ، وَجَلَّتْ وَعَظُمَتْ مُصیبَتُکَ فِی السَّمواتِ، عَلی جَمیعِ اهْلِ السَّموات» ای اباعبدالله(ع) به‌راستی بزرگ شد سوگواری تو و گران و عظیم شد مصیبت تو بر ما و بر همه اهل اسلام و گران و عظیم شد مصیبت تو در آسمان‌ها بر همه اهل آسمان‌ها.
نظر شما