همزمان با به گوش رسیدن صدای پای دونالد ترامپ در بازگشت به کاخ سفید، سران اروپایی که روزگاری با اغوای جوبایدن رئیس جمهور آمریکا از دنیای شرق روی برگرداندند، حال حساب کار دستشان آمده و در صدد تصحیح سیاست و راهبرد خود در قبال چین و روسیه هستند.

در این مسیر حاکمان رم که پیشتر زیر فشار واشنگتن عقب نشینی خود از طرح «یک کمربند یک جاده» چین را اعلام کرده بودند، اکنون با چرخش 180 درجه ای از افزایش همکاری اقتصادی با اژدهای زرد دم می زنند. ۲۰۱۹، ایتالیا تنها کشور گروه هفت شد که به طرح کلان اقتصادی چین پیوست، با این حال سال گذشته با سرانگشت اشاره ایالات متحده و به دلیل نگرانی از پیشرفت های اقتصادی پکن، از آن خارج شد. خانم نخست وزیر در آن زمان مدعی شد که این معامله هیچ سودی برای ایتالیا نداشته، زیرا تجارت در سال ۲۰۲۳ به ارزش ۶۶.۸ میلیارد یورو به سود پکن بوده است.

جورجیا ملونی، که حالا در نخستین سفر رسمی‌اش به چین از زمان روی کار آمدنش، راهی پکن شده است، متعهد شد تا همکاری با این پایتخت را از سر گیرد. وی که از سال ۲۰۲۲، دولت راست‌گرای ایتالیا را رهبری می‌کند، همچنین گفت که سفر پنج روزه‌اش به چین «نمایش تمایل رم برای آغاز مرحله‌ای جدید به منظور راه‌اندازی مجدد همکاری‌های دوجانبه» بوده است.

در گذشته ضرب المثل همه راه ها به رم ختم می شوند بیانگر اوج شکوفایی و قدرت اقتصادی و تعیین کنندگی سیاسی امپراتوری رم بود که مرکز آن در ایتالیا امروزی قرار داشت. امروز اما حضور نخست وزیر سرزمین چکمه در چین آن هم به رغم مخالفت آمریکا، انگار تعبیر یک رویای دیگر است؛ اینکه انگار همه راه ها در دنیای جدید به پکن ختم می شود.

به همین بهانه در گفت‌وگو با جواد منصوری، سفیر پیشین ایران در چین؛ دلایل اهمیت سفر ملونی به پکن و امضای توافق سه ساله میان دو کشور  را به بحث گذاشته ایم که در ادامه می خوانید.

ارزیابی شما از سفر نخست وزیر ایتالیا به چین چیست؟

با توجه به شرایط اروپا پس از جنگ روسیه و اوکراین و همچنین شرایط داخلی ایالات متحده آمریکا به دلیل برگزاری انتخابات ریاست جمهوری و حمایت های واشنگتن از تل آویو در جنگ غزه، کشورهای اروپایی به تدریج درصدد استقلال فکری و سیاسی از آمریکا هستند. لذا پس از پیروزی جریان راست گراها در اروپا میزان وابستگی آنها در مسائل منطقه ای و بین المللی و حتی شرکت در تصمیم گیری های آمریکا در مورد جنگ اوکراین کاهش یافته است.  در همین راستا کشوری مانند ایتالیا نسبت به دیگر کشورهای اروپایی سریع تر در برابر اقدامات آمریکا در مقابل چین موضع گیری کرد و سفر نخست وزیر ایتالیا به چین در راستای تعاملات گسترده سیاسی، اقتصادی، تجاری و حتی عرصه های بین المللی صورت گرفته است و به زودی نیز دیگر کشورهای اروپایی مسیر ایتالیا به سمت شرق را ادامه خواهند داد و این قطعأ تحول بزرگی را در اروپا ایجاد خواهد کرد.

اینکه دیگر دول اروپایی به چنین مسیری کشیده شوند چقدر محتمل هست؟

امروز کشورهای اروپایی در شرایط اقتصادی ناپایداری قرار گرفته اند و این مسئله به دلیل عدم پایان یافتن جنگ در اوکراین، سیاست های منفعت طلبانه آمریکا در اروپا و کاهش تبادلات تجاری غرب با شرق صورت گرفته است، با توجه به موارد مذکور کشورهای اروپایی ناچار هستند روابط تجاری خود را با چین در زمینه های مختلف تجاری، صنعتی و اقتصادی گسترش دهند و پکن را بعنوان مهمترین شریک راهبردی خود در جهان بدانند. همین مسئله به مراتب باعث فاصله گرفتن دولت های اروپایی از آمریکا خواهد شد.

دولت های اروپایی به خصوص راستگرایان به این موضوع رسیده اند که باید برای حل بحران های اقتصادی و داخلی خود زمینه همکاری بین اروپا و چین را گسترش دهند هرچند که این حرکت مورد پسند آمریکا نباشد. امروز کشورهای اروپایی تا حدود زیادی در سیستم های کلان منطقه ای و بین المللی خود تحت تأثیر فرانسه، آلمان و ایتالیا هستند به نظر می رسد سفر نخست وزیر ایتالیا به چین راهبردی برای دیگر کشورهای دیگر اروپایی شود و برای تعامل و همکاری های بیشتر  به سمت چین و حتی روسیه گرایش پیدا کنند.

اینکه ملونی یکسال پس از خروج جنجالی از طرح کمربند و جاده، دوباره به سوی پکن برگشت چه معنایی دارد؟

این اقدام و خروج ایتالیا از پیمان با چین تنها مربوط به این کشور نیست بلکه در طی سال های اخیر بسیاری از کشورهای اروپایی به دلیل اشتباهات محاسباتی خود درباره آمریکا قراردادهای تجاری خوبی را با چین و حتی روسیه فصل کردند. در نهایت هم تنها دولت هایی که از این اقدام ضرر دیدیدند کشورهای اروپایی بودند چراکه آنها اسب بازنده در بازی از پیش تعیین شده آمریکا در زمین کشورهای شرقی ( چین و روسیه) بودند.

امروز نیز شرایط آمریکا به گونه ای است که هر شخصی بعنوان رئیس جمهور منصوب شود باید ابتدا مشکلات داخلی  از جمله فقر، بیکاری، اقتصاد را از بین ببرد و سپس به مسائل پیچیده ای از قبیل جنگ اسرائیل در غزه، بحران اوکراین و.. را ساماندهی نماید از این رو مدت ها مستأجرین جدید کاخ سفید درگیر اوضاع داخلی و سروسامان دادند به آن هستند و همین امر بر روند تجاری و اقتصادی کشورهای اروپایی تأثیری شگرف خواهد گذاشت.

عاملی که جورجیا ملونی را  متعهد ساخت تا همکاری با پکن را دوباره آغاز نماید فرار از رویای آمریکای ورشکسته در اروپا و تصویری دویست ساله این کشور در بین مردم اروپا بود. انعقاد برنامه اقدام سه ساله چین و ایتالیا نشان از  ذهنیت برد- برد ملونی و شی جین‌پینگ، رئیس جمهور چین است و این مسئله در ابعاد جدیدی از همکاری های دو جانبه در زمینه های بخش‌های صنعتی استراتژیک و انرژی‌های تجدیدپذیر بصورت همکاری های پویاتر و پایدارتر در طی سال های آینده ادامه دار خواهد بود.

تعامل ایتالیا و چین در موضوع جنگ اوکراین چه تاثیراتی خواهد داشت؟

دولت های اروپایی حدود سه سال درگیر بحران اوکراین هستند و در طی این مدت بیشترین آسیب ها نصیب آنها شده است، در حال حاضر کشورهایی نظیر ایتالیا، آلمان و حتی فرانسه تمایل دارند جنگ اوکراین بدون حضور آمریکا حل و فصل شود و به نظر می رسد سفر ملونی به چین نیز در همین راستا باشد و در ماه های آینده شاهد مذاکراتی با وساطت پکن میان کی یف و مسکو باشیم. در حال حاضر هدف دولت های اروپایی در بحران اوکراین دست یابی به یک آتش بس با عنوان نه به جنگ و نه به صلح است. کشورهای اروپایی تنها مسیر رسیدن به صلح را از پکن می دانند و معتقد هستند آمریکا تمایلی به پایانه جنگ در اروپا ندارند.