یک سوم زندگی هر فردی به خواب اختصاص دارد به همین علت خواب و سلامت خواب اهمیت بسیاری دارد. کمبود خواب یکی از دلایل ناراحتی و ایجاد بسیاری از انواع بیماری‌ها است. کمبود خواب یا بدخوابی ممکن است به دلایل گوناگونی به وجود بیاید، ولی چیزی که مسلم است، این است که عوارض بی خوابی بر مغز، به علت کمبود خواب مربوط نیست و تاثیر خود را اعمال می‌کند. طبق تحقیقات مختلفی که انجام شده است، بی خوابی باعث پیری زودرس مغز می‌شود. کمبود خواب باعث می‌شود تا مغز برای ترمیم و جبران آسیب‌های ناشی از بی‌ خوابی بعضی از سیناپس‌های خود را نابود کند. مطالعات نشان می‌دهد کم‌خوابی مستمر، باعث پیری زودرس مغز در بخش‌های جلویی، گیجگاهی و جداری می‌شود. به همین علت به صورت مداوم تحقیقات زیادی روی این پدیده می‌شود تا اثرات منفی آن روز به روز کمتر و کیفیت زندگی مردم بالاتر برود.

به گزارش گروه ترجمه قدس آنلاین و بر اساس تحقیقات اخیری که انجمن قلب و عروق اروپا(ESC)در این هفته ارائه داده است، جبران کمبود خواب در آخر هفته می‌تواند خطر بیماری های قلبی را تا یک پنجم کاهش دهد. این در حالیست که تحقیقات صورت گرفته قبلی به یک برنامه خواب منظم تاکید کرده اند که مانع از خوابیدن و دراز کشیدن های نامنظم و طولانی در آخر هفته می‌شود.

اگرچه تحقیقات جدیدی که بر روی ۹۰.۹۰۳ هزار نمونه در پروژه بیوبانک انگلستان صورت گرفته است، نتایج کاملا معکوسی را نشان می‌دهد. یانجون سانگ یکی از نویسندگان این مطالعه از مرکز ملی بیماری های قلبی عروقی چین در بیانیه‌ای گفت:«جبران بی‌خوابی به مقدار مناسب،با کاهش بیماری های قلبی مرتبط است.»

این ارتباط در بین افرادی که در طول هفته به صورت منظم و همیشگی خواب کافی ندارند، آشکارتر می‌شود. ۲۱.۸ درصد از آزمودنی ها خود را به عنوان فردی کم خواب گزارش کرده و گفتند در طول شبانه روز بیش از ۷ ساعت می‌خوابند. محققان آزمودنی ها با میانگین ۱۴ سال را به ۴ گروه مساوی تقسیم بندی کردند، متشکل از کسانی که بیشتر طول هفته را می‌خوابیدند و بالعکس کسانی که کمترین خواب را درطول هفته داشتند.

با مقایسه همه افرادی که در این مطالعه شرکت داشتند،دانشمندان متوجه شدند که گروهی که بیشترین خواب را در آخر هفته ها داشتند،۱۹ درصد کمتر در معرض خطر بیماری های قلبی در سال های بعد قرار داشتند. این نتایج نشان می‌دهد که حتی اگر در طول هفته قادر به ۸ ساعت خواب کامل نیستیم،میتوانیم با جبران این کم خوابی در اخر هفته اثرات سوء را کاهش دهیم. آکادمی پزشکی خواب آمریکا توصیه می‌کند که بزرگسالان حداقل ۷ ساعت در شب بخوابند و یک روال منظم خواب را حفظ بکنند.

شیوع بی خوابی در سنین بالا، در زنان، در کسانی که شرایط کار در شب دارند و افرادی که از بیماری‌های تنفسی، چون آسم و آلرژی رنج می‌برند، بیشتر است. در ایران نیز بی خوابی شایع‌ترین اختلال خواب در کشور است و ۱۰ درصد مردم به صورت مداوم دچار بی خوابی هستند.

برای بررسی بیشتر نتایج این مقاله به گفت‌وگو با لحیا افشاری صالح ،متخصص طب کار و فلوشیپ پزشکی خواب می‌پردازیم.

کمبود خواب تجمعی است
این متخصص با اشاره به نتایج مقاله فوق گفت: در این مقاله تعداد زیادی از افراد که خود را کم خواب معرفی کرده بودند مورد بررسی قرار گرفتند. براساس نتایج این مطالعه شما اگر بتوانید کم خوابی را در آخر هفته جبران کنید و از مزمن شدن آن جلوگیری نمایید، می‌توانید عوارض قلبی عروقی ناشی از کم خوابی را تاحدودی کاهش دهید و از آن طرف اگر فرد حتی خوابش نمی‌برد و در حالت لمیده و نیمه خواب و بیدار هم باشد باز هم به کاهش ریسک بیماری های قلبی ناشی از آن کمک می‌کند.

افشاری صالح با تاکید بر اینکه افراد در شبانه روز باید بین ۷ تا ۹ساعت بخوابند گفت: توصیه می‌شود این خواب را در ساعت مناسب یعنی بین ۱۱ شب تا ۷ صبح داشته باشند که به آن ریتم خواب و بیداری گفته می‌شود و این دو در کنارهم بسیار حائز اهمیت می‌باشند. طبق مطالعات مشخص شده که کمبود خواب تجمعی است، به طور مثال اگر نیاز بدن شما ۸ ساعت در روز باشد ولی شما ۶ ساعت خوابیده باشید ، اینطور نیست که فردا کمبود خواب شما صفر شود بلکه منفی ۲ است و این تجمع ها در دراز مدت به ارگان‌های مختلف بدن آسیب می‌زنند.

وی در ادامه افزود: این آسیب ها می تواند شامل عوارض قلبی عروقی،آلزایمر و فراموشی، مشکلات گوارشی، مشکلات شناختی، کاهش عملکرد شغلی و کاهش تمرکز رانندگی باشد. مادامی که شما در طول هفته کم می‌خوابید ریسک‌های فوق را با خود حمل می کنید! حالا اگر در آخر هفته هم بیشتر بخوابید عوارض درون هفته به طور کامل جبران نمی شود.

خواب آخرهفته مناسب همه کم خواب‌ها

عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی مشهد با تاکید بر اهمیت پژوهش‌های علمی عنوان کرد: معمولا در علم با یک مقاله به نتیجه نمی‌رسیم. از طرف دیگر ۷۵ درصد افرادی که در این مقاله شرکت داشتند،اصلا کمبود خواب زیر۷ساعت در شب را نداشتند و خودشان احساس کمبود خواب داشتند. این مطالعه مناسب کسانی که کمبود خوابی حدود ۴ الی ۵ساعت در شب دارند،نیست. البته که جبران کم خوابی در آخر هفته برای همه این افراد لازم و خوب است.

او درباره تاثیر ژنتیک در خواب نیز گفت: ما یک بازه خواب نرمال داریم، با این حال بعضی افراد خواب کمتر حدود ۶ الی ۷ ساعت برایشان کافی است و ممکن است بعضی افراد به ۹ الی ۱۰ ساعت خواب نیاز داشته باشند. پیشنهاد می کنم اگر افراد می‌خواهند از مقدار خواب مناسب خود مطمئن شوند حتما با متخصص خواب صحبت کنند تا مطمئن شوند دچار بیماری‌های پرخوابی و یا کم‌خوابی نیستند.

مدیر برنامه آموزشی پزشکی خواب دانشگاه علوم پزشکی مشهد در مورد اختلالات خواب در پایان بیان کرد: به طور کلی معمولا افراد در طول زندگی خود متوجه ساعت بهینه خواب خود می‌شوند. فردی که باید با صدای ساعت و اصطلاحا به زور از خواب بیدار بشود،یعنی کمبود خواب دارد و به طور کلی می‌گوییم کسی خوابش کامل شده، خودش از خواب بیدار می شود؛ البته مشروط به اینکه دچار بیماری های افسردگی و اضطراب و.. نباشد. 

*مقاله ابتدای گزارش از سایت newsweek ترجمه شده است.

یکتا امیری _ خبرنگار تحریریه جوان قدس