بنزین به عنوان یک کالای استراتژیک در کشور مطرح است که طی سال­های اخیر با ناترازی در این زمینه روبرو هستیم. نوعی نابسامانی در ارتباط با این کالای مهم و اساسی در کشور وجود دارد. از یک طرف با قیمت گزاف به تولید و واردات این ماده می­پردازیم و از طرف دیگر آن را با قیمت بسیار پایین و یارانه­ای در اختیار مصرف­کننده قرار می­دهیم.

بر اساس برآوردها، تولید یک لیتر بنزین در داخل کشور حدود 18 هزار تومان هزینه دارد و واردات آن برایمان بالغ بر 40 هزار هزینه در بر دارد. با توجه به این که بنزین با قیمت سرکوب شده و دستوری به دست مصرف ­کننده می­رسد، افراد متوجه ارزش واقعی بنزین نیستند و همین امر مصرف بی رویه آن را در پی داشته است.

هر چقدر بر میزان تولید و واردات اضافه می­کنیم، به موازاتش مصرف بالا می­رود و از عرضه پیشی می­گیرد. به زعم بسیاری، ادامه این روند امکان­پذیر نیست و دولت باید چاره­ای اساسی برای حل و فصل مشکل بنزین در کشور بیندیشد.

مرکز پژوهش ­های مجلس طرح اختصاص سهمیه بنزین به نفر را مطرح کرده است. در این چارچوب، میزان مشخصی از بنزین یارانه ­ای به صورت سهمیه به هر شهروند ایرانی داده می­ شود. در این طرح، صرف نظر از این که افراد خودرو دارند یا نه، از سهمیه بنزین یارانه ­ای بهره می ­برند. کسانی که مصرف اضافه دارند باید آن را از بازار آزاد بخرند و کسانی که بنزین اضافه دارند، می­ توانند آن را به دیگران عرضه کنند.

بنزین یک منبع ملی است و باید همگان از آن سهم ببرند

در ادامه نظرات غلامرضا شریعتی، نماینده بهشهر، نکا و گلوگاه را در مجلس در خصوص مزیت­ های روش اختصاص سهمیه بنزین به نفر و لزوم چاره ­اندیشی برای حل و فصل مشکلات حوزه بنزین در کشور می­ خوانید.

شریعتی با اشاره به این موضوع که بنزین یک منبع ملی است و باید به تساوی همگان از آن سهم ببرند، تصریح کرد: اگر قرار است بنزین یارانه ­ای بدهیم، باید این سرمایه ملی به تساوی بین همه تقسیم شود و همگان از آن نفع ببرند.

وی ادامه داد: بی‌عدالتی در توزیع یارانه بنزین درست نیست و باید به سمت ایجاد عدالت در توزیع یارانه سوخت حرکت کنیم. این که افراد به هر دلیلی کمتر از دیگران از یارانه سوخت بهره ببرند، به دور از عدالت است. برخی صرفه‌جویی می‌کنند و کمتر از دیگران مصرف بنزین دارند و برخی وسیله نقلیه ندارند و نمی‌توانند از بنزین استفاده کنند. این دلایل نباید باعث شود که افراد از یارانه سوخت بهره نبرند.

این نماینده مجلس خاطرنشان کرد: بنزین باید به تناسب بین تمامی آحاد کشور تقسیم شود و همگان به نسبت مساوی از این سرمایه ملی بهره ببرند. افرادی که می‌خواهند بنزین بیشتری مصرف کنند باید هزینه آن را بپردازند. برخی چندین خودرو دارند و نیاز به بنزین چندبرابری نسبت به دیگران دارند، آن‌ها نباید از یارانه چند برابری هم برخوردار شوند. هر فرد سهمیه مشخصی از بنزین یارانه‌ای دارد و باید از همان میزان مشخص استفاده کند.

پیشنهاد مرکز پژوهش‌های مجلس اختصاص سهمیه بنزین به نفر

شریعتی گفت: اختصاص سهمیه بنزین به نفر موجب کنترل مصرف و حل معضل ناترازی بنزین می‌شود و عدالت در توزیع یارانه بنزین را نیز به همراه خواهد داشت. وقتی افراد بدانند میزان مشخصی بنزین یارانه‌ای در اختیار دارند و بیشتر از آن را باید با قیمت آزاد خریداری کنند، در مصرف‌شان دقت خواهند کرد و مصرف بهینه بنزین عواید اقتصادی برای مردم خواهد داشت.

وی ادامه داد: وقتی سقف بنزین یارانه‌ای یک جایی بسته شود و افراد نتوانند بیشتر از میزان مشخصی بنزین با قیمت پایین استفاده کنند، مدیریت مصرف صورت می‌گیرد. این که افراد میزان مصرف خود را در دامنه مشخصی تعیین کنند، در سطح ملی به نفع کشور است. در این چارچوب، کسانی که مصارف بالایی دارند، هزینه آن را می‌پردازند و کسانی که مصرف پایینی دارند، می‌توانند به فروش اضافه بنزین خود مبادرت کنند.

شریعتی گفت: پیشنهاد مرکز پژوهش‌های مجلس نیز مبنی بر اختصاص سهمیه بنزین به نفر است و مصارف بالاتر از سقف بهینه مصرف مشمول قیمت آزاد و غیریارانه‌ای می‌شود.

این نماینده مجلس خاطرنشان کرد: اختصاص سهمیه بنزین به نفر به عدالت نزدیک است و بستری فراهم می‌کند که اقشار ضعیف هزینه مصرف اقشار مرفه را ندهند. 

امکان ایجاد یک بازار ثانویه برای خرید و فروش بنزین وجود دارد

شریعتی گفت: امکان ایجاد یک بازار ثانویه برای خرید و فروش بنزین وجود دارد که می‌تواند در درازمدت در کشف قیمت بنزین موثر باشد و دست دولت را از قیمت‌گذاری دستوری و سرکوب­شده کوتاه کند. بنزین به نفر سبب اصلاح قیمت بنزین و انتقال کامل عواید حاصل از اصلاح قیمت بنزین به خود مردم خواهد شد و مسئله مصرف غیربهینه شخصی و تک سرنشین را حل خواهد کرد.

وی در خصوص لزوم اجرای طرح اختصاص سهمیه بنزین به نفر خاطرنشان کرد: واقعیت این است که طی یک دهه گذشته مصرف بنزین در کشور حدود دو برابر شده است و این روند صعودی همچنان ادامه دارد. با توجه به این واقعیات و این که به موازات افزایش تولید و واردات، مصرف نیز بالا می‌رود، دولت باید به سمت اجرای طرح‌هایی به منظور کنترل مصرف و عادلانه‌سازی توزیع یارانه سوخت حرکت کند و بنزین به نفر نیز یکی از بهترین راهکارهای موجود برای حل ناترازی بنزین است.