آیت الله علیرضا اعرافی صبح امروز در گردهمایی علمی «جهادی جهاد مالی از وجوب شرعی تا مشارکت مردمی» در مرکز فقهی ائمه اطهار(ع) قم گفت: امروزه در شرایطی قرار داریم که علی رغم مسائل سنگین و چالش های عظیم، شاهد گسترده تر شدن شبکه مقاومت هستیم، در این راستا هر گامی در جهت تبیین رویارویی حق و باطل یک اقدام مهم است که باید توسعه پیدا کند.

مدیر حوزه‌های علمیه کشور با تاکید بر این که جهاد علمی پایه و اساس پیشبرد اسلام و تجلی معارف الهی و اهل بیت در عالم است، بیان کرد: جهاد علمی و گفتمان سازی پیشبرد آرمان های بزرگ اسلام از مهمترین رویکردهایی است که باید داشته باشیم.

وی یادآور شد: در فقه، نیازمند تحفظ بر بنیادهای قویم گذشته و سنت سلف صالح هستیم. فقه ما برآمده از یک تجربه بیش از هزارساله است که نوابغ حوزه ما آن را عمق بخشیدند. این تحقیقات یک دستگاه متعالی تعمیق و کوشش و تحقیق در متون و عقلانی را شکل داده است. این دستگاه یک دستگاه تحلیل در متن و کاوش در مسائل از جمله مسائل حقوقی است. به همین دلیل اگر ادبیات متناسب دنیای جدید را بدانیم همین دستگاه در مقابل منابع حقوقی در جهان کارآمدی خود را ثابت کند.

آیت الله اعرافی تصریح کرد: حتی علم اصول ما نیز در بخش هایی مناهج عمیق کاوش در متن را نشان می دهد. به همین دلیل این سنت یک سنت ریشه دار و استوار و حاوی نه تنها حل مسائل بلکه حاوی یک دستگاه فکر و سبک اندیشه ورزی و تحقیق و مطالعه است.

وی افزود: اگر فرزند زمانه نباشیم و مسائل آینده توجه نکنیم این دستگاه از پاسخگویی به نیازهای روز باز می ماند. نباید در این دوگانه متوقف شویم. افرادی تلاش به نوگرایی کردند و از مناهج قدیم فاصله گرفتند و ناکام شدند و برعکس نیز افرادی در همان حوزه باقی ماندند. جمع درست این دو حوزه راهنمای ما خواهد بود. البته این جمع واقعا کار دشواری است که نیازمند دقت های عمیق است.

مدیر حوزه های علمیه کشور بیان کرد: در کتاب جهاد بیشتر به امر جهاد ابتدایی توجه شده است. در این حوزه بخش دفاع باید بیشتر از پیش مورد توجه واقع شود و یکی از نیازهای علمی این حوزه به شمار می رود.

وی یادآور شد: در فرمایشات رهبری معظم انقلاب آمده است که در جهاد دفاعی انواع دفاع ها مطرح شده است که ابواب مختلفی را پیش روی ما می گذارد. مفهوم جهاد یک مفهوم چند سطحی است که چند مفهوم خاص و عامی را در خود جای داده است. در خاص ترین مفهوم، بحث جهاد ابتدایی با همان رویکرد فقهای گذشته بخصوص صاحب جواهر مطرح است. البته این مفهوم توسعه یافته است. از این جهت که آیا جهاد تنها در حوزه نفس است یا جهاد مالی نیز در آن تسری دارد؟ بحث دوم اینکه کدام از آنها مقدمتر است.

مدیر حوزه های علمیه کشور بیان کرد: توسعه دیگر در حوزه جهاد دفاعی و ابتدایی است. توسعه دیگر در حوزه انواع رفتارهای جهادی است. جهاد اکبر نیز جایگاه دفاع در مقابل دشمن درونی است. حتی در یک حوزه امر به معروف و نهی از منکر نیز از ابواب دیگر جهاد به شمار رفته است. نخ مشترکی که در عام ترین استعمال جهاد وجود دارد، گاهی تلاش ویژه ای که مواجهه با مانع جدی است یک مفروض به شمار می رود.

وی با اشاره به مساله جهاد مالی یادآور شد: یکی از مهمترین کاربردهای مال، کاربرد در مواجهه با دشمنان خدا است. وقتی در بحث جهاد مال وارد می شویم، انفاق به یک انفاق خاص مبدل می شود. در اینجا بذل مال مصداق جهاد و انفاق به شمار می شود.

آیت الله اعرافی تصریح کرد: در اینجا انفاق مالی در مقام دفاع و جهاد ابتدایی رخ نمایی می کند. جهاد مالی یک بحث کاملاً مستقل است. اگر حتی پیشرفت علمی در مقام جهاد یا دفاع قرار بگیرد در یک حوزه دیگر توسعه یافته است. مسأله جهاد اقتصادی نیز همین رویکرد را دارد. جهاد فناوری، مالی و تبیین و گفتمان سازی و... انواعی از اقداماتی هستند که در مقام مواجهه با دشمن معنی پیدا کرده و عناوین دیگری بر آن وارد شده است.

وی افزود: نکته دیگر آنکه جهاد دفاعی که با مال و مسائل دیگر انجام می گیرد انواع و اقسامی دارد که گاهی برای دفاع از اقسام و انواع است. گاهی اندیشه اسلام در خطر است که در این عرصه باید فکر و مال بذل کرد. گاهی نوامیس و جامعه اسلامی در خطر است و گاهی مُلک اسلامی در خطر است. جهاد مال در دفاع از اصل اسلام و حکمرانی اسلامی و سرزمین های اسلامی در همه این امور معقول است و هر کدام باید مستقلاً مورد نظر قرار گیرد.

مدیر حوزه های علمیه کشور بیان کرد: در دفاع از سرزمین های اسلامی اطلاقاتی داریم که قیدهای مختلف سرزمینی و جغرافیایی وجود ندارد.

آیت الله اعرافی در پایان گفت: جهادی که در یک سال اخیر شاهد بودیم نمونه های عالی از رویکرد جهادی بخصوص جهاد مالی مسلمانان به ویژه هموطنان خود بودیم. به دلیل حضور دولتهای اسلامی ضعیف و ناتوان نتوانستیم به بازار اقتصادی مشترک اسلامی برسیم. باید تلاش کنیم که امت اسلامی به سمت یک بلوک و بازار فعال اقتصادی حرکت کند.