شناسایی انسولینوماها که تومورهایی خوش‌خیم هستند، با استفاده از روش‌های تصویربرداری کنونی دشوار است اما طبق گزارشی که محققان در شماره اکتبر مجله پزشکی هسته‌ای منتشر کرده‌اند، نوع جدیدی از اسکن PET توانسته است با استفاده از یک نوع پروتئین تغییریافته که در بزاق مارمولک جیلا یافت می‌شود، به‌عنوان ردیاب رادیواکتیو، این تومورها را در ۹۵درصد موارد تأییدشده شناسایی کند.

تیم تحقیق دریافت که اسکن‌های PET فعلی برای شناسایی چنین تومورهایی تنها ۶۵ درصد موفقیت داشته‌اند.

یکی از وظایف اصلی پانکراس، تولید انسولین است؛ هورمونی که سطح قند خون را کنترل می‌کند.

این وظیفه به‌عهده سلول‌های تخصصی به‌نام سلول‌های بتاست اما گاهی اوقات این سلول‌ها به‌درستی کار نمی‌کنند و انسولینوماها را تشکیل می‌دهند.

این تومورها نادر هستند و تنها ۱ تا ۴ نفر از هر یک‌میلیون نفر در سال به آن مبتلا می‌شوند اما این تومور برای کسانی که دچار آن هستند، بسیار ناتوان‌کننده است.

اگر پزشکان بتوانند تومورها را پیدا کنند، برداشتن آن ها به‌ وسیله جراحی بیماران را درمان می‌کند و به آن ها اجازه می‌دهد زندگی عادی داشته باشند اما پیدا کردن انسولینوماها دشوار است.

روش‌های کنونی برای شناسایی آنها شامل اسکن‌های CT و MRI و همچنین اسکن‌های PET است که برای یافتن تومورهای بدخیم پانکراس استفاده می‌شود اما همیشه نمی‌تواند انسولینوماهای بسیار کوچک را شناسایی کند.

اکنون به مارمولک جیلا می‌رسیم؛ موجودی که در بیابان‌های جنوب غربی ایالات متحده یافت می‌شود.

یکی از پروتئین‌های موجود در بزاق آن، به‌نام اگزندین‌ـ‌۴، در آزمایشگاه تولید و برای درمان دیابت استفاده می‌شود.

این پروتئین می‌تواند به گیرنده‌های پانکراس به‌نام GLP۱Rs متصل شود و آن ها را فعال کند و باعث تولید بیشتر انسولین شود.

اندکی پس از موفقیت آن در درمان دیابت، دانشمندان در اواسط دهه ۲۰۰۰ متوجه شدند که انسولینوماها، که معمولاً توده‌ای از سلول‌های بتا هستند، همچنین حاوی مقدار زیادی GLP۱Rs هستند و این امر اگزندین‌ـ‌۴ را به یک گزینه جذاب برای کمک به شناسایی این تومورهای مزاحم تبدیل کرده است.

مطالعات اولیه نشان داد که اگزندین‌ـ‌۴ همراه با یک مولکول رادیواکتیو می‌تواند در اسکن‌های PET برای تشخیص انسولینوما در افراد استفاده شود اما تزریق مقادیر زیاد آن باعث بروز برخی عوارض جانبی مانند تهوع، سردرد و حتی کاهش قند خون می‌شود.

در یک مطالعه جدید، مارتین گوتاردت، پژوهشگر پزشکی هسته‌ای و تیمش، مولکول دیگری را اضافه کردند تا به تثبیت بیشتر اگزندین‌ـ‌۴ رادیواکتیو کمک کند،
این کار باعث شد دانشمندان اطمینان پیدا کنند که حتی مقادیر کم از اگزندین‌ـ‌۴ اصلاح‌شده نیز فعالیت رادیو اکتیویته بالایی را نشان دهد؛ بنابراین پزشکان می‌توانستند مقدار کمتری از آن را به بیماران تزریق کنند و در نتیجه عوارض جانبی کمتری داشته باشند.

محققان در آزمایش جدیدی برای اثبات ادعای خود، ۶۹ نفر را که به‌عنوان مبتلا به قند خون پایین ناشی از انسولین اضافی تشخیص داده شده بودند، مورد بررسی قرار دادند.

هر یک از آن‌ها تحت تمام آزمایش‌های تصویربرداری استاندارد و همچنین اسکن PET اگزندین‌ـ‌۴ جدید قرار گرفتند که منجر به انجام عمل جراحی برای ۵۳ نفر به‌منظور حذف تومورهای مشکوک شد.

از میان این ۵۳ مورد تأیید شده، تومور در ۵۰ مورد از اسکن‌های PET اگزندین‌ـ‌۴ مشاهده شد در حالی که تنها در ۳۵ مورد از اسکن‌های PET استاندارد دیده شد. در هفت مورد، اسکن‌های اگزندین‌ـ‌۴ انسولینوماها را شناسایی کردند در حالی که تصویربرداری استاندارد PET ،CT و MRI هیچ چیزی را نشان نداد.

گوتاردت و تیمش اکنون به‌روی کمک به سایر آزمایشگاه‌ها و بیمارستان‌ها برای راه‌اندازی این تکنیک متمرکز شده‌اند. او می‌گوید: ما می‌خواهیم این فناوری را گسترش دهیم، همه باید بتوانند از آن استفاده کنند، زیرا واقعاً به بیماران کمک می‌کند.