موافقان هدف از این طرح را، تمرکززدایی و کلید توسعه و بهبود کیفیت آموزشی در استان‌ها می‌دانند و از آن به‌عنوان راهی برای آزادسازی ظرفیت‌های مدیریتی محلی یاد می‌کنند، ضمن اینکه معتقدند تمرکز شدید وظایف در ستاد وزارتخانه فرصت سیاست‌گذاری کلان را از مدیران می‌گیرد. مخالفان نیز این طرح را شکست خورده و قدیمی دانسته و برخطر تشدید شکاف‌های آموزشی و بی‌نظمی در سیاست‌گذاری‌ها هشدار می‌دهند. آن ها معتقدند تمرکززدایی می‌تواند مشکلات آموزش و پرورش را دوچندان کند و موجب ناهماهنگی‌های آموزشی در سراسر کشور شود.

بابک نگاهداری، رئیس مرکز پژوهش‌های مجلس، در خصوص مهم‌ترین اهداف این طرح گفته است: تحقیقات این مرکز نشان می‌دهد تمرکز شدید اختیارات در ستاد وزارت آموزش‌ و پرورش موجب شده است که در تمامی ادوار، وزرای آموزش‌ و پرورش بیشتر وقت شان را صرف پرداختن به امور جاری کنند که پایان‌پذیر هم نیست و عملاً فرصتی برای آن ها باقی نمی‌گذارد که به مسئله تحول در نظام آموزش‌ و پرورش بپردازند.

وی می گوید در طرح جدید،تلاش شده که با ایجاد انعطاف‌پذیری در تقویم آموزشی و بازنگری در ساختار مدیریتی، استان‌ها بتوانند متناسب با شرایط جغرافیایی و فرهنگی خود برنامه‌ریزی کنند؛ همچنین، پیشنهاد شده است که تقسیم منابع آموزشی با توجه به نیاز استان‌ها و با استفاده از بسترهای اطلاعاتی صورت گیرد.

هنوز یک پیشنهاد است

این اظهارنظرها درحالی است که وزیر آموزش و پرورش طرح تشکیل سازمان آموزش ‌و پرورش در هر استان را صرفاً یک پیشنهاد می داند که از سوی کمیسیون آموزش مجلس شورای اسلامی مطرح شده است.

علیرضا کاظمی درخصوص طرح تجمیع واحدهای مرتبط با آموزش‌ و پرورش، اظهار می کند: موضوع تجمیع ادارات کل و سازمان‌های وابسته به آموزش‌ و پرورش یعنی «اداره کل آموزش ‌و پرورش، نوسازی، کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان و دانشگاه فرهنگیان» و تشکیل سازمان آموزش‌وپرورش در هر استان و سپس تفویض اختیارات مالی و اداری از ستاد به استان‌ها، صرفاً یک پیشنهاد است که از سوی کمیسیون آموزش مجلس مطرح شده است.

کاظمی تصریح می کند: نگاه دولت به آموزش و پرورش و مجموعه سازمان‌های وابسته به آن، بویژه کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان، سرمایه‌گذاری فرهنگی است.

طرحی قدیمی که دستاوردی نداشت

در همین حال منتقدان این طرح معتقدند که تمرکززدایی می‌تواند مشکلات آموزش و پرورش را دوچندان کند و موجب ناهماهنگی‌های آموزشی در سراسر کشور شود؛ حسن شربت دار، معاون سابق پرورشی وزارت آموزش و پرورش در این خصوص با انتقاد از مطرح شدن طرح تشکیل سازمان آموزش و پرورش به ما می گوید: طرح تشکیل سازمان آموزش و پرورش سال ها پیش از این بدون هیچ دستاوردی بسته شده و معلوم نیست چرا برخی باب آن را دوباره باز کرده اند؛سال های پیش هم سازمان آموزش و پرورش وجود داشته و ادارات کل تبدیل به سازمان شدند، اما باز دوباره برگشتند چراکه دیدند هیچ کارایی ندارد.

وی با اشاره به اینکه در این طرح ها غیر از اینکه وقت مردم و مجلس گرفته شود چیز تازه ای برای عرضه کردن وجود ندارد؛ ادامه می دهد: متأسفانه در آموزش و پرورش هرکس که جدید وارد می شود، بُقچه برنامه های قبلی و منسوخ شده را دوباره باز می کند و یک رنگ و لعاب تازه به آن می زند و اجرا می کند و بعد از چند سال دوباره باز به روال قبلی برمی گردد، بدون اینکه هیچ عایدی برای نظام تعلیم و تربیت داشته باشد.

این طرح مشکلات را بیشتر خواهد کرد

معاون سابق وزارت آموزش و پرورش هم در این خصوص با اشاره به اینکه این طرح پیش از این هم آزموده شده و الان هیچ دستاوردی نخواهد داشت و مشکلات را بیشتر خواهد کرد، به ما می گوید: در دوره وزارت آقای فرشیدی هم استان ها به صورت سازمان و سازمان آموزش و پرورش اداره می شدند، اما دوباره به روال قبلی خود بازگشت.

ابراهیم سحرخیز ادامه می دهد: اعتبارات در آن زمان هم استانی بود و مشکلی که به وجود آمد این بود که بسیاری از استان ها به دلیل اینکه کم برخوردار بودند توان پرداخت حقوق و دستمزد را نداشتند؛ این موضوع موجب شده بود سر و کار استان ها برای پرداخت حقوق به استانداران و خزانه و تنظیم لیست حقوق و دستمزد و... بیفتد.

این تفویض اختیارات موجب شده بود استان هایی که درآمد اختصاصی بالایی داشتند مثل تهران، اصفهان و... می توانستند هم مطالباتشان را به موقع پرداخت کنند و هم اینکه علاوه بر حقوق و مزایا یک سری موارد دیگر به عنوان رفاهیات به کارکنانشان پرداخت کنند، از طرفی سبب شده بود استان هایی که محروم بودند و درآمد اختصاصی خوبی نداشتند و در حقیقت دستشان بسته بود به دلیل اعتبارات استانی ناچیزی که برای آن ها دیده شده بود و همچنین به دلیل نبود درآمدهای اختصاصی نمی توانستند این مزایا را برای معلمان خود پرداخت کنند و همین موضوع موجبات نارضایتی های گسترده ای را پدید آورده بود.

این کارشناس آموزشی به تنش و درگیری هایی که در پی این قانون در بسیاری از استان ها ایجاد شده بود اشاره می کند و می گوید: دعواها و دادخواست های معلمان همیشه به استان ها منتقل می شد و معلمان و تشکل های صنفی آن ها همیشه مقابل درِ ادارات آموزش و پرورش تجمع و اعتراض می کردند؛چراکه مثلاً معلم کرمانشاهی می دید معلم اصفهانی این ماه علاوه برحقوق معمول اش، چند میلیون تومان هم به عنوان رفاهیات دریافت کرده است و یا اینکه حقوق آن ها بیست و پنجم ماه پرداخت شده و اضافه تدریس هم به موقع پرداخت شده، اما معلم این استان همجوار هنوز حقوق دریافت نکرده و اضافه تدریس ها هم ۶ ماه است پرداخت نشده و علاوه بر این هیچ خبری هم از رفاهیات در فیش های حقوقی آن ها نیست.

در همان زمان وزیر وقت آموزش و پرورش و دوستان به این نتیجه رسیدند که اگر وزارتخانه بتواند از بالا مدیریت کند و اگر قرار است رفاهیات و یا کمک های مناسبتی پرداخت شود، باید در تمام کشور یکنواخت باشد که بوی تبعیض از آن بلند نشود. این موضوع موجب می شد معلمان احساس نکنند که یک مدیر در فلان استان کم برخوردار بی کفایت است و آن مدیرکل در استان برخوردار بهتر از این مدیریت می کند؛چرا که آن معلم نمی داند ریشه این تبعیض کجاست، چرا درآمد اختصاصی و درآمد شهرداری در آن استان پایین است و یا اینکه استاندار در این استان چندان همتی برای پرداخت بودجه به آموزش و پرورش ندارد،ولی فلان استاندار این همت را برای پرداخت سهم خود به آموزش و پرورش از خود نشان می دهد.

سحرخیز می افزاید:در زمان ما استانداری بود که اصلاً اعتقادی به اضافه تدریس نداشت و می گفت چرا آموزش و پرورش باید اینقدر اضافه کار بپردازد، استاندار خودش آموزش و پرورش را نمی فهمید؛ حالا چطور باید بودجه آموزش و پرورش را در اختیار این فرد قرار داد؛ از سوی دیگر استاندار دیگری هم بود که اصلاً به این موضوع ورود پیدا نمی کرد.

بگویند رئیس سازمان یا مدیرکل هیچ تفاوتی ندارد

وی معتقد است: این گونه طرح های بدون کارشناسی چیزی جز دردسر و افزودن مشکلات دستاورد دیگری برای آموزش و پرورش ندارد؛ اینکه بگویند رئیس سازمان و یا بگویند مدیرکل هیچ تفاوتی ندارد، وقتی اختیارات وجود نداشته باشد، منابع نباشد، وقتی کاری از دست آقای مدیر برنیاید این اعتراضات به پایین کشیده می شود.

این کارشناس آموزشی تأکید می کند:اینکه ما بگوییم با سازمان شدن آموزش و پرورش، آموزش و پرورش می رود تا درآمد بیشتری کسب کند هیچ تضمینی وجود ندارد، چراکه محل درآمدی وجود ندارد.

معاون سابق وزارت آموزش و پرورش به مولدسازی دارایی های آموزش و پرورش که از زمان دولت آقای رئیسی قانون شد و قرار بود اجرایی شود، اشاره می کند و می گوید: اینکه مدرسه ها را بفروشیم و خرج حقوق و مزایای معلمان کنیم با وجود اینکه چندین سال از این قانون گذشته هنوز به سرانجامی نرسیده است و آموزش و پرورش نتوانسته درآمدی در این خصوص کسب کند، در گذشته هم این موضوع اتفاق افتاد و قرار بود املاک آموزش و پرورش را به فروش برسانند،اما کسی حاضر به خرید این املاک نبود.

سحرخیز با اشاره به اینکه براساس این قانون یکی از منابع کسب بودجه در آموزش و پرورش شهرداری ها هستند،بیان می کند: در کلانشهری مثل تهران که ساخت و ساز و اماکن تجاری در آن بیشتر است، شهردار حرف شنوی بیشتری دارد و قانون را بیشتر اجرا می کند و آموزش و پرورش هم ممکن است از محل عوارضی که باید به حسابش واریز شود درآمد خوبی داشته باشد، اما در شهری کوچکی مثل سنندج که شهردار حقوق و دستمزد کارکنان خود را نمی تواند پرداخت کند، چه قدر پول و یا درآمد اختصاصی دارد که به حساب آموزش و پرورش واریز کند.

وی با تأکید براینکه شهرداری ها در بسیاری مواقع از پرداخت سهم خود به آموزش و پرورش استنکاف می کنند، ادامه می دهد:براساس قانون قرار بود به ازای هر ۲۰۰ واحد مسکونی که ساخته می شود،یک مدرسه ساخته شود؛ اگر کل کشور را بررسی کنید، هیچ کدام از این شهرک سازان و انبوه سازان زیر بار این قانون نرفته اند؛ چه کسی از این افراد حمایت کرده،آیا کسی غیر از استاندار است؟ نتیجه این می شود که جمعیت در اثر این انبوه سازی ها افزوده می شود، اما هیچ مدرسه ای وجود ندارد که پاسخگوی نیاز خانواده ها باشد.

انداختن توپ در زمین استان ها

سحرخیز با اشاره به اینکه قانونگذاران و دست اندرکاران در طرح تشکیل سازمان آموزش و پرورش به دنبال این هستند که توپ را به زمین استان ها بیندازند، می گوید:آقای وزیر و معاونان ایشان اگر به دنبال مدرسه محوری هستند پس وزارتخانه را تعطیل کنند؛ می خواهند در وزارتخانه چه سیاستگذاری انجام دهند، این سیاستگذاری ها تا چه حد موفق بوده است.

وی طرح تقویت را با توجه به تنگناهای مالی آموزش‌ و پرورش و لزوم تنوع‌ بخشی به روش‌های تأمین مالی در آموزش‌ و پرورش یکی از اهداف تشکیل سازمان آموزش و پرورش می داند و اظهار می کند: مطابق این طرح مشوق‌هایی برای افزایش درآمدهای اختصاصی و تشویق مدیران واحدهای درآمدآفرین در آموزش‌ و پرورش مشخص شده،اما مگر آموزش و پرورش جای درآمدزایی است، مگر روش های پیشین مثلاً اجاره قسمتی از مدرسه به بحث های تجاری و درآمدزایی موفق بوده که در این طرح بخواهد موفق شود. 

وی اظهار می دارد:آقایان به دنبال درآمد زایی هستند؛ می گویند به این وسیله توپ کمبود بودجه را به زمین هر استان بیندازیم تا از شهرداری ها و استانداری ها و شوراها و ... تأمین بودجه کنند و آن استان هایی هم که محروم هستند، معلمان به جای اینکه جلوی وزارتخانه تجمع کنند و شعار بدهند،جمع شوند جلوی ادارات کل و آنجا به دنبال حق و حقوق خود باشند.