به گزارش قدس آنلاین به نقل از خبرگزاری فارس، موضوع حقوق بشر از جمله مباحثی است که در جهان پس از انقلاب کبیر فرانسه مطرح شد و به گفتمانی جهانی با تصویب اعلامیه حقوق بشر در آمد. به طوری که دولت‌ها پس از مدتی ملزم به رعایت آن و مسئولیت‌پذیری در قبال مردم خود در زمینه حقوق بشر شدند. در حال حاضر اسناد زیادی مبنی بر رعایت حقوق بشر در دنیا تنظیم و تدوین شده است اما موضوع حقوق بشر اسلامی مفهومی است که در دهه‌های اخیر با توجه به چالش‌ها و تضادهایی که در رعایت حقوق بشر جهانی دیده می‌شود، مطرح شده است.

حقوق بشر دارای دو لفظ «حق» و «بشر» است. بدین معنی که هر فردی در برابر حکومتی که در آن زندگی می‌کند و سایر افراد جامعه دارای حق و حقوقی است که نباید مورد تجاوز قرار بگیرد این حق می‌تواند مثبت یا منفی باشد. یعنی یک مجموعه اقداماتی را دولت ها باید به تحقق برسانند و مجموعه حقوقی هم وجود دارد که افراد در برابر حکومت‌ها دارند نظیر آزادی بیان، وجدان، اندیشه و ...

به همین مناسبت در تقویم رسمی جمهوری اسلامی ایران چهاردهم مرداد ماه به عنوان روز حقوق بشر اسلامی و کرامت انسانی نامگذاری شده است و به مناسبت قرار گرفتن در چنین روزی برخی تفاوت‌های بین حقوق بشر غربی و اسلامی را از نظر می‌گذرانیم:

*تأکید قرآن کریم بر مفاهیم حقوق بشر

آیات فراوانی از قرآن کریم به مسئله حقوق بشر اشاره دارد. قبل از آوردن نمونه‌ای از آیات، بیان این مطلب لازم است که حقوق بشر ـ به مفهوم قرآنی آن ـ با حقوق بشر غربی متفاوت است. در غرب، حقوق بشر، مبتنی بر اومانیسم (اصالت انسان و انسان‌محوری) مادیت و منافع مادی فردی و طبقاتی و... است؛ امّا قرآن، در تمامی زمینه‌ها و فضایل و کرامات و با در نظر گرفتن همه مصالح و جنبه‌های مادی و معنوی، از حقوق بشر سخن می‌راند.

از دیدگاه قرآن و بر اساس آیه 70 سوره مبارکه «اسراء» انسان، کرامت ذاتی دارد: «وَلَقَدْ کَرَّمْنَا بَنِی آدَمَ»؛ ما آدمی‌زادگان را گرامی داشتیم. برای به فعلیت رساندن این خصلت ذاتی، مقاماتی گران‌قیمت به او عطا شده که به هیچ یک از دیگر موجودات، داده نشده است و در هیچ مکتبی مانند اسلام، چنین حقوقی که لایق انسان باشد، به چشم نمی‌خورد. آنچه قرآن درباره حقوق بشر بیان کرده، نشانگر آن است که انسان، برترین مخلوق است و بالاترین حقوق، کرامت، فضیلت و شخصیت به او عطا شده است.

*چرا مفهوم حقوق بشر اسلامی مطرح شد؟

سیدعلی کاظمی رئیس اداره مطالعات حقوقی و قضایی قوه‌ قضاییه در این باره می‌گوید: در صورتی که حقوق بشر جهانی مورد رعایت همه قرار می‌گرفت، نیازی نبود که مفاهیمی مثل حقوق بشر اسلامی در ادیان مطرح شود، متأسفانه در زمینه رعایت حقوق بشر در دنیا صرف نظر از رنگ، نژاد، مذهب و ... مشاهده می‌کنیم که اغماض‌هایی در زمینه کشورهای جهان سوم، آفریقایی و آسیایی دیده می‌شود بسیاری از کشورها تلاش دارند که خواسته‌های خود را در قالب‌های حقوق بشری به دیگر کشورها تحمیل کنند حتی این امر درباره اموری نظیر همجنس‌گرایی نیز صدق می‌کند.

به همین دلائل بود که کشورهای اسلامی اسنادی نظیر میثاق حقوق کودک در اسلام یا اعلامیه اسلامی حقوق بشر را در قاهره به تصویب رساندند تا از این جهت براساس حقوق بشر اسلامی عمل کنند. کشورهای زیادی هستند که در برابر حقوق بشر غرب مقاومت می‌کنند اینها بیشتر جهان سومی بوده و  خواستار رسمیت بخشیدن به حقوقشان هستند به طور مثال ایران در این عرصه فعالانه حضور دارد.

متأسفانه کشور عربستان یکی از کشورهایی است که ناقض واقعی حقوق بشر محسوب می‌شود، همچنین رژیم صهیونیستی اما کمتر مورد انتقاد قرار می‌گیرند، با این حال ایران جزو کشورهایی است که همیشه از سوی مجامع غربی به نقض حقوق بشر متهم می‌شود.

*تفاوت‌های حقوق بشر اسلامی و غربی

بهزاد رضوی‌فرد استاد دانشگاه علامه طباطبایی درباره تفاوت‌های حقوق بشر اسلامی و غربی می‌گوید: مبانی حقوق بشر اسلامی سالیان سال پیش از حقوق بشر امروز به لحاظ قواعد، احکام و حوزه‌های حقوقی مطرح شده بود منتها به دلیل مذهبی بودن آن مورد تأیید مجامع غربی قرار نگرفته است چرا که حقوق بشر اسلامی نقطه مقابل اومانیست و انسان گرایی غرب است.

غرب معتقد است که منشأ و مبدأ همه چیز خود انسان است بنابراین هیچ  کس و هیچ چیز جز حقوق دیگران نباید مانع آزادی انسان شود، حتی متولیان مذاهب و ادیان و انسان با عقل همه چیز را مدیریت می‌کند درحالیکه نقطه تعادل در حقوق بشر اسلامی تعیین شده است و همان رعایت کرامت انسانی است چیزی که این روزها در شرق و غرب عالم با این همه کشتارها و از بین بردن انسان‌های بیگانه دیده نمی‌شود.

*ضرورت تولید علم در حوزه حقوق بشر اسلامی

حجت‌الاسلام مسعود راعی، استاد حقوق دانشگاه می‌گوید: انسان در دین اسلام علاوه بر کرامت ذاتی باید به کرامت دیگری هم دست پیدا کند که ربطی به دولت و حکومت ندارد که این کرامت مؤمنانه محسوب می‌شود این مباحث در حقوق بین الملل تعریف نشده است چرا که انسان با این کرامت تبدیل به یک بنده موفق و خوب می‌شود. در نهایت مباحث حقوق بشر اسلامی آیینه دین ما است باید با حضور در مجامع علمی جهانی و ارائه این مباحث در اجلاس‌های مختلف گفتمانمان را ارائه کنیم جای این مباحث در حوزه‌های علمیه و دانشگاه‌ها خالی است تا بتوانیم به قرائت صحیحی از حقوق بشر برسیم و نیازمند تولید علم در این زمینه هستیم.

*داعش تصویر نادرستی از حقوق بشر اسلامی ارائه می‌دهد

حجت‌الاسلام سید سجاد ایزدهی، عضو هیئت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی درباره تفاوت‌های ماهوی حقوق بشر غربی و اسلامی می‌گوید: بحث انسان،‌ ماهیت و تکالیف حقوقی او از جمله اموری است که در همه مکاتب مورد توجه است، اگر مکتبی نتواند انسان شناسی مبتنی بر مبانی خود را ارائه دهد، طبیعتًا ناقص است اما چون حقوق بشر در غرب نمود بیشتری یافته و متناسب با فرهنگ خود بازتعریف شده غربی‌ها آن را برای صدور به فرهنگ‌های دیگر نیز تجویز کرده و ادعای جهان شمولی داشتند، اینجا یک مشکلی ایجاد شد که آیا جهان بینی غربی قابل تسری به افراد و ادیان دیگر هست؟

نخستین مسئله این است که غرب براساس جهان بینی غیر خدایی یا ضد خدایی انسان را به مثابه یک موجود خودبنیاد فارغ از قبل و بعد جهان تعریف کرده است، جدای درست یا غلط بودن این فرضیه، مهم این است که غرب متناسب انسان شناسی خود فرمول‌هایی را فرض کرده که البته خودش نیز براساس آن عمل نمی‌کند یعنی به رنگ و نژاد و قوم و قبیله ارزشی قائل نیست این دوگانگی خود یک بام و دوهوایی انسان به منطقه خاورمیانه به ناسازگاری غربی و شرق رسیده است.

اگر قرار بود انسان‌گرایی و حقوق بشر محترم باشد در سوریه نباید شاهد عدم رعایت حقوق اطفال و کشتارشان باشیم یک عده نوجوان یازده ساله‌ای را گردن می‌زنند و عکس سلفی نیز با آن می‌اندازند اما آب هم از آب تکان نمی‌خورد، در یمن این همه کودک کشتار می شوند اما عملا دبیرکل سازمان ملل می‌گوید ما مجبور هستیم اینها را نادیده بگیریم،‌ چرا که پشتیبان‌هایمان را از دست می‌دهیم، اینها نشان می دهد حقوق بشری که غرب از آن دفاع می‌کند فارغ از هیاهو و تبلیغات حقوق بشر ، حقوق بشر همه مردم دنیا نیست، بماند که خود آنها با این حربه از خاورمیانه می‌دزدند و بدان می‌تازند بنابراین عملا اینها داعیه‌دار جنگ و صحنه گردان جنگ های عمده در منطقه خاورمیانه هستند.

در نهایت باید نتیجه بگیریم که حقوق بشر غرب متناسب با فرهنگ خودشان مبتنی بر جوامع غیرالهی است و نکته دیگر اینکه ما نباید نسبت به این حقوق تمکین کنیم چرا که جوامعی دینمندار هستیم و نمی‌توانیم براساس قوانین غیر خدایی این جوامع عمل کنیم ما تکلیفمان مبتنی بر شناختی است که خداوند به ما داده است و این مسیر راهگشای دنیا و آخرت ما است.

گروهک‌های تروریستی مثل داعش نیز ولو برخی ظواهر اسلام را داشته باشند اما مغایر کرامت انسانی عمل می‌کنند و کارهایی می‌کنند که عملا در فقه اسلام ممنوع است و به اسلام هراسی دامن می‌زنند حقوق بشر اسلام متعالی است و اینها تلاش دارند اسلام هراسی به راه بیاندازند و نشان دهند که حقوق بشر اسلامی ناهنجار و ضدارزش است و این کار خطری بیش از جنگ نظامی برای ما در مبانی و اندیشه‌ها دارد لذا ما مسلمانان  اول باید آگاه بوده و برای کسانی که از دور نظاره‌گر هستند نشان دهیم داعش اسلام نیست و تصویر غرب از اسلام داعش، لباسی در لوای اسلام است.