مساله بومی گزینی و علاقه بیشتر دانشجویان به تحصیل در محل زندگی خود، عامل دیگری برای افزایش مجوزهای صادر شده تاسیس دانشگاه است.

بحث فعال کردن دانشگاه ها و مراکز آموزشی نه تنها در مرکز کشور بلکه در همه مناطق از شمال گرفته تا جنوب و شرقی و غربی ترین قسمت ایران، گسترش یافته است. همین موضوع چند نکته مهم را هم به دنبال دارد.

نخست اینکه، دانشگاه های محروم هم با توجه به رشد جمعیت دانشجویی شان نیازمند یک دانشگاه نیستند. چرا که به طور عادی همه استان ها در مرکز خود یک دانشگاه مادر دارند که پذیرای همه دانشجویان است. اما به دلیل فزونی یافتن نیاز به تحصیل و دلایل دیگری که افراد برای ادامه تحصیل در سطوح آکادمیک را دارند، دانشگاه های مادر بر اساس استانداردها دیگر پاسخگوی این همه دانشجو نمی توانند باشند.

دانشگاه ها در نقاط محروم راه اندازی شدند و بر اساس پیگیری های خبرنگار ما، وزارت علوم به دلیل اشباع شدن استان ها، مجوز راه اندازی دانشگاه صادر نمی کند. با این حال، دانشگاه های محروم هم دارای نقایصی هستند.

رکن اصلی هر دانشگاه را استاد و دانشجو تشکیل می دهد و ضلع سوم آموزش را امکانات می سازد. اما استادان دانشگاه های محروم هم برای تدریس با مشکلات خاص خودشان دست و پنجه نرم می کنند. به گفته برخی استادان، نگاهی که به دانشگاه ها و استادان مناطق محروم وجود دارد اصولاً نگاهی شایسته نیست چرا که آن ها در استانی محروم تدریس می کنند و نسبت به مرکز از شرایط پایین تری برای تدریس و ارایه بهتر آموزش برخوردارند.

مسوولان به فکر استادان مناطق محروم باشند

برخی استادان که در دانشگاه های کم برخوردار یا نقاط محروم مشغول به تدریس هستند در گفت و گو با خبرنگار ما به مهمترین دغدغه و دلمشغولی شان در این شهرها اشاره کردند. اما چیزی که وجود دارد عشق آن ها به تدریس همچنان ادامه دارد و مانع رسالت بزرگشان نمی شود.

عزت ا... اسلامی استاد یکی از این دانشگاه های محروم در گفت و گو با خبرنگار ما با بیان اینکه مهمترین هدف استاد، تدریس و آموزش است، اظهار می دارد: والاترین هدفی که استاد و معلم پیگیری می کند بحث آموزش است. اما عواملی هم باید در ایجاد شرایط تدریس تاثیر گذار باشند. به عنوان مثال استادانی که خودشان در مناطق محروم زندگی می کنند بهتر از استادان اعزامی یا مدعو شرایط را درک می کنند. اما استادان اعزامی شرایطی را نیاز دارند که ممکن است در حد امکانات دانشگاه های مرکز نباشد. به عنوان مثال، تامین مسکن این استادان در شهرهای محروم سخت است و گاهی استادان مجبور می شوند صبح زود از شهر محل زندگی خود به سمت شهر محل کارشان حرکت کنند و آخر شب برگردند. یکی دیگر از مشکلات، بحث امکانات و تجهیزاتی است که دانشگاه های محروم کمتر می توانند در اختیار استادان بگذارند.

این استاد دانشگاه با تاکید بر اینکه امکانات در مرکز به اشباع رسیده و حالا وقت آن است که مسوولان به فکر دانشگاه های محروم باشند، بر این باور است که در شهرهای محروم دانشجویان و استادان مستعدی حضور دارند اما دیده نمی شوند چون امکانات ندارند و این منصفانه نیست.

استادان جوان امکانات کافی در اختیار ندارند

دکتر علی اکبر شیخی رئیس دانشگاه هرمزگان در گفت و گو با خبرنگار ما ضمن تایید برخی مشکلات پیش روی استادان دانشگاه های محروم، گفت: ما هم موافق هستیم شان استادان به گونه ای است که باید امکانات بیشتری در اختیارشان گذاشته شود. بخصوص استادانی که به تازگی وارد دانشگاه می شوند امکانات کافی برای شروع یک زندگی در شهر محروم را ندارند. حقوق و مزایا که بر اساس مصوبات و قوانین حاکم پرداخت می شود و دانشگاه در آن دخالتی ندارد. اما برخی ضرایب وجود دارد که به دلیل بدی آب و هوا باید افزایش یابد.

هزینه های بالای سکونت

وی ادامه داد: ممکن است در برخی دیگر از نقاط کشور هم که دانشگاه های محروم دارند این نقایص و کاستی ها وجود داشته باشد. اما در خصوص، حقوق استادان در جنوب من هم فکر می کنم در استان هرمزگان که ما فعالیت داریم با توجه به گران بودن این شهر، هزینه های سکونت و مواد غذایی بالاتر است و معتقدیم حقوق ها باید افزایش یابد. برای استادان جوانتر، سعی کردیم در صورت امکان، خانه های سازمانی را برای مدتی در اختیارشان قرار دهیم و سرویس ایاب و ذهاب را به استادان اختصاص داده ایم هر چند می دانیم شان استادان ما خیلی بالاتر است. البته برخی تسهیلات مثل معرفی به بانک برای دریافت وام و خرید مسکن به استادان داده می شود.

کمبود امکانات؛ سنگ پیش پای استادان

مرتضی حسینی یک استاد دانشگاه که در دانشگاه جنوب کشور تدریس می کند به خبرنگار ما گفت: از کمبود امکانات می توان به عنوان بیشترین مشکلات اعضای هیات علمی بخصوص در دانشگاه های مناطق محروم یاد کرد. تمام امکانات و تجهیزات در اختیار دانشگاه های مرکز قرار دارد. دانشگاه هم برخی اوقات دانشجویان را به دانشگاه های دیگر برای اردوهای علمی اعزام می کند اما این راه، چاره کار نیست. وقتی دانشجویی با دیدن امکانات دانشگاه خود و مقایسه آن با دانشگاه های برخوردار، حتی غصه هم می خورد لازم است محرومیت زدایی از این دانشگاه ها توسط وزارت علوم صورت پذیرد.

دوری از خانواده

فاطمه اسکویی استاد دانشگاهی که در استان خوزستان مشغول به تدریس است و از یک شهرستان دیگر به این استان آمده است، دلتنگی استادان مدعو در شهرهای دیگر را مهمترین معضل می داند و تاکید می کند: دلتنگی برای خانواده و دوری از فرزند کار مشکلی هست. فرزندی دارم که امسال وارد دبیرستان می شود و من تنها می توانم در ماه یک یا دو بار او را ببینم. چرا که در شهرهای محروم، امکانات کافی برای داشتن یک زندگی متوسط وجود ندارد و البته توقعی هم نیست. دانشگاه های استان ها در جنوب کشور هر چه در توان دارند برای استادان پروازی و مدعو می گذارند تا آن ها راحت باشند. اما جای ناراحتی هم دارد که تمام پیشرفت های لازم برای یک دانشگاه در شهرهای مرکز قرار دارد. دانشجویان مستعد زیادی در دانشگاه های جنوبی و شرقی و حتی غربی کشورمان تحصیل می کنند که استادان با سواد و صبوری بالای سرشان بوده است، بدیهی است که باید این شایستگی را هم داشته باشند که بتوانند از بهترین امکانات بهره ببرند.

زندگی در شرایط بد آب و هوا

داوود صناعی استاد دانشگاهی که در استان کردستان تدریس می کند، می گوید: وضعیت امکانات دانشگاه ها برای استادان نسبت به سال های گذشته دچار تغییرات مطلوبی شده اما  مشکلات اعضای هیات علمی غیربومی در دانشگاه های استان های دارای شرایط آب و هوایی سخت یکی از آن مسایلی است که نمی توان انتظار تغییرات مطلوب داشت. نبود ماندگاری اعضای هیات علمی معضلی است که وزارت علوم باید به آن در این استان ها توجه کند، زیرا باید با توجه به حکمفرما بودن شرایط سخت آب و هوایی برای آنان امکانات ویژه در نظر بگیرد.

به گفته این استاد دانشگاه، در توان برخی دانشگاه ها نیست که بتوانند حداقل امکانات را برای اعضای هیات علمی غیربومی فراهم کنند. ممکن است یک عضو هیات علمی غیر بومی در تهران با حقوقی پایین بتواند زندگی کند اما این وضعیت در دانشگاه های شهرستان ها کاملاً متفاوت است.

شرط پیشرفت استاد و دانشجو

رضا دیندار یک استاد دانشگاه به خبرنگار ما می گوید: اگر فضای خوبی در مناطق محروم برای تحصیل فراهم شود، دانشجو و استاد از این شرایط به خوبی استقبال می ‌کنند. وزیر علوم باید در تمامی حوزه ‌های دانشگاهی برای شهرستان‌ های محروم کاری در راستای پیشرفت این مناطق انجام دهد، چرا که ایجاد واحدهای دانشگاهی در رفع محرومیت آن مکان تاثیر ویژه دارد.

مشکلات ارتباط با صنعت در دانشگاه های محروم

روسای دانشگاه ها اما به خوبی از مشکلات موجود در زندگی استادان مناطق محروم مطلع هستند و تلاش می کنند بیشتر امکانات را با توجه به شرایط در اختیار این استادان قرار دهند. با این حال رئیس یک دانشگاه از مشکل دیگری میان استادان خبر می دهد.

دکتر شایان شامحمدی رئیس دانشگاه شهرکرد در گفت و گو با خبرنگار ما در این باره، اظهار می دارد: معمولاً در دانشگاه هایی که خارج از مرکز و محروم باشند، در شهرستان های کوچک آن صنعت توسعه یافته وجود ندارد که استادان دانشگاه بتوانند راحت در آن شرکت ها و صنایع بحث ارتباط با صنعت را پیگیری کنند. در واقع مهمترین مساله استادان، امکانات ناکافی برای تکمیل پروژه های صنعتی و تحقیقات کاربردی است. با وجود فراهم کردن شرایط برای ارتباط با صنعت و تکمیل پروژه ها اما باید گفت که این تلاش ها کافی نیست.

به گفته رئیس دانشگاه شهرکرد، فضاهای رفاهی مناسبی باید در شهرستان های کوچک باشد که وجود ندارد. بنابراین استادان بیشتر به شهرستان های بزرگتر عزیمت می کنند و استادان باسابقه تر، منازل خود را به این شهرها انتقال می دهند و اصرار دارند میان دو شهر رفت و آمد داشته باشند که نه تنها به دانشگاه آسیب های زیادی وارد می سازد، بلکه خودشان هم خسته شده و لطمه می بینند.

وی در پاسخ به این پرسش که در مناطق محروم استعدادها دیده نمی شوند، تاکید کرد: این نگاه در دانشگاه ها برداشته شده چرا که تعداد استادان در دانشگاه های مرکز اشباع شده اند و حتی در دانشگاه های کوچکتر هم استادان زیادی هستند و برخی از آن ها با معدل 19 از بهترین دانشگاه ها به شهرکرد می آیند که مجبور می شویم دست رد به سینه آن ها بزنیم.

دانشگاه های محروم در اولویت قرار گیرند

این نکات تنها بخش بسیار کوچکی از مشکلات استادان در مناطق محروم است که به آن اشاره شد. به طور قطع، استادان ما که در شهری به جز محل زندگی خود آن هم با شرایط سخت حاضر به تدریس می شوند جای تقدیر دارند. منصفانه تر این است که وزارت علوم به راستی ارایه امکانات و تجهیزات به دانشگاه های محروم را بیشتر از گذشته در اولویت برنامه های مهم خود قرار دهد چرا که استعدادهای نهفته زیادی در این مناطق وجود دارند و باید بالفعل شوند.