قدس آنلاین، دخل و خرج بیمارستان‌های دولتی با هم همخوانی ندارد. البته این موضوع تازه‌ای نیست و این مراکز از چند دهه پیش با این مشکل روبه رو بوده‌اند، اما آنچه که این روزها آن را بیشتر حاد جلوه داده، اختلال یا کاهش یکی از منابع درآمدی آن هاست.

 در واقع پس از اجرای طرح تحول نظام سلامت جبران کاهش پرداختی هزینه‌های سلامت از جیب مردم به عنوان یکی از منابع درآمدی مراکز بهداشتی و درمانی به عهده سازمان‌های بیمه گر و دولت گذاشته شد و از آنجا که بیمه‌ها و وزارت بهداشت و درمان نیز دچار مسائل مالی هستند و نمی‌توانند به تعهداتشان عمل کنند در نتیجه بیمارستان‌های دولتی هر روز بیش از پیش با کاهش منابع درآمدی و به تبع آن با کاهش بهره وری روبه رو می‌شوند.

بین ۴۰ تا ۴۳ درصد کل هزینه‌های سلامت کشور در داخل بیمارستان‌ها اتفاق می‌افتد؛ مثلاً تنها در مجتمع بیمارستانی امام خمینی تهران بیش از ۷۰۰ میلیارد تومان در سال هزینه می‌شود.   شاید بر همین اساس است که پس از نزدیک به یک دهه از مسکوت ماندن طرح هیئت امنایی کردن بیمارستان‌های دولتی به عنوان راهکار حل مشکل یاد شده بتازگی وزیر بهداشت بر اجرای آن تأکید می‌کند و بصراحت می‌گوید، برای کنترل و کاهش هزینه‌های بیمارستانی چاره‌ای جز این نداریم.

با این همه، پرسش این است که واگذاری مسئولیت اداره بیمارستان‌ها به گروهی متشکل از نمایندگان بخش‌های مختلف بیمارستان و حامیان منافع مردم که تحت عنوان واگذاری تصدی بیمارستان‌ها نیز در قانون برنامه پنجم آمده است تا چه اندازه الزامی است؟ اصلاً هزینه‌های بیمارستان‌های دولتی چه مقدار است که اصلاح ساختار مدیریتی‌اش ضرورت دارد؟ آیا واقعاً اجرا کردن این مدل که از آن به عنوان خودگردانی بیمارستان‌ها تعبیر می‌شود، نتیجه بخش خواهد بود؟ نکته دیگر اینکه طرح مورد نظر با چه چالش‌هایی روبه‌روست و مهم‌تر از همه اینکه وزارت بهداشت تاکنون برای اجرای مدل یاد شده، چه اقدام‌هایی انجام داده است؟

• استقلال بیمارستان‌ها یک ضرورت است

قائم مقام وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی در پاسخ به قدس می‌گوید: از آنجا که اداره بیمارستان‌های دولتی در حال حاضر به بودجه دولت و بیمه‌ها وابسته است، نمی‌توان آن گونه که شایسته است بر آن‌ها کنترل و نظارت کرد، اما با هیئت امنایی شدن بیمارستان‌ها هر کدام از آن‌ها می‌توانند، درآمدها و هزینه‌های خود را کنترل کنند و مکانیزم کاهش یا افزایش پرسنل، خریدها و پرداختی‌ها را به صورت مستقل پیش ببرند.

دکتر ایرج حریرچی با اشاره به اینکه با تفویض اختیار مدیریت به بیمارستان‌ها، آن‌ها به عنوان یک واحد مستقل و خود گردان عمل می‌کنند، می‌افزاید: البته از اول سال یک سقف اعتباری برای بیمارستان‌ها مشخص می‌شود تا براساس آن هزینه‌های خود را اولویت بندی کنند.

وی بالا بودن هزینه‌های بیمارستانی را مهم‌ترین الزام برای اجرا کردن مدل یاد شده، می‌خواند و می‌گوید: بین ۴۰ تا ۴۳ درصد کل هزینه‌های سلامت کشور در داخل بیمارستان‌ها اتفاق می‌افتد؛ مثلاً تنها در مجتمع بیمارستانی امام خمینی تهران بیش از ۷۰۰ میلیارد تومان در سال هزینه می‌شود. بنابر این برای کنترل و کاهش هزینه‌ها باید چنین بیمارستان هایی از لحاظ مدیریت استقلال پیدا کنند و در این راستا هم باید از هیئت امنایی که در دو حوزه عمومی و بهداشت و درمان از توانمندی‌های بالای اقتصادی و مدیریتی برخوردار هستند، کمک گرفته شود.

حریرچی هیئت امنایی شدن بیمارستان‌های دولتی را آرزوی چند دهه‌ای کشور می‌خواند و می‌گوید: قطعاً این مدل برای اداره بهتر بیمارستان‌ها جواب می‌دهد و نتیجه مثبتی به دنبال خواهد داشت.

وی با اشاره به اینکه برخی از بیمارستان‌های کشور با روش هیئت امنایی اداره می‌شوند، می‌افزاید: با این وجود با آموزش ۱۰۰۰ نفر از مدیران حال حاضر بیمارستان‌های دولتی می‌خواهیم به صورت آزمایشی شماری از بیمارستان‌های دولتی را وارد پروسه هیئت امنایی کنیم.

سخنگوی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی بحث تفویض اختیارات به بیمارستان‌ها را مهم‌ترین چالش اجرای طرح یاد شده، می‌داند و تأکید می‌کند: این کار باید به صورت قانونی انجام بگیرد و نیاز است تا دستگاه‌های نظارتی هم همکاری کنند.

حریرچی با اشاره به محدودیت منابع مالی به عنوان دومین چالش جدی پیش روی طرح یاد شده، می‌افزاید: موفقیت اکثر مدل‌های اداره بیمارستان‌ها منوط به این نکته است که بدانند چه میزان بودجه دارند و در چه مقطع زمانی دریافت می‌کند. چون یک واحد اقتصادی حتی اگر بسیار خوب هم اداره شود، اگر بودجه دریافتی‌اش با تأخیرهای زیاد صورت گیرد، دچار اشکال می‌شود.

وی در پاسخ به این پرسش که آیا با هیئت امنایی شدن اداره بیمارستان‌های دولتی پرداخت هزینه درمان از جیب مردم افزایش می‌یابد، می‌گوید: قطعاً تغییری در نظام پرداخت رخ نخواهد داد. در واقع پرداخت‌ها براساس تعرفه‌های دولتی خواهد بود.

نایب رئیس کمیسیون بهداشت، درمان و آموزش پزشکی هم چنین نگاهی دارد. او اگرچه با واگذاری تصدی مدیریت بیمارستان‌ها دولتی و اداره این بیمارستان‌ها با روش هیئت امنایی موافق است، اما می‌گوید: این روش زمانی جواب می‌دهد و به کاهش هزینه‌ها و افزایش بهره وری منجر می‌شود که نظارت کامل و جامعی بر آن از سوی وزارت بهداشت و دیگر دستگاه‌های مسئول شود.

دکتر محمد حسین قربانی در همین زمینه می‌افزاید: با توجه به اینکه فضا و امکانات بیمارستان‌های دولتی متعلق به دولت است، نباید نگاه صرف خصوصی در این گونه بیمارستان‌ها حاکم شود؛ یعنی بحث رعایت تکریم بیمار بسیار مهم است. در واقع با هیئت امنایی کردن اداره بیمارستان‌ها نباید فضا را رها کنیم تا بیمارستان‌ها هر طور دلشان خواست، تعرفه‌ها را از بیماران دریافت کنند و یا سطح کیفیت ارائه خدمات را کاهش دهند.

وی کوچک‌تر شدن دولت را از طریق برون سپاری مسئولیت‌ها اقدامی مثبت و در راستای قانون می‌خواند و می‌گوید: این گونه دولت امکان نظارت بهتر را پیدا      می‌کند و بهره‌وری بیمارستان افزایش می‌یابد.

وی با اشاره به اینکه تاکنون روش هیئت امنایی در بیمارستان‌های کشور چندان تجربه نشده است، می‌افزاید: این امر یکی از چالش‌های جدی وزارت بهداشت در واگذاری اداره مدیریت بیمارستان‌ها به فعالان حوزه بهداشت است. بنابراین لازم است، دستگاه متولی ابتدا به صورت آزمایشی آن را اجرا کند و اگر جواب قطعی داد در تمام بیمارستان‌های دولتی اجرا کند.

• نظارت جامع می‌خواهیم

عضو دیگر کمیسیون بهداشت و درمان هم در اظهاراتی مشابهی می‌گوید: با توجه به پرداخت نشدن مطالبات بیمارستان‌ها از سوی بیمه‌ها و همچنین ناتوانی دولت در انجام تعهداتش به دلیل وضعیت بد اقتصادی، بسیاری از مراکز درمانی دچار چالش شده‌اند و نمی‌توانند، خدمات بموقع و با کیفیت به مردم ارائه کنند؛ از این رو برای برون رفت از وضعیت فعلی، اجرای مدل هیئت امنایی کردن بیمارستان راهکاری مناسب است، اما برای اینکه نتیجه رضایت بخش باشد، باید بر روند اجرای آن نظارت دقیق و جامعی صورت گیرد.

دکتر منوچهر جمالی سوسفی مسائل و محدودیت‌های مالی را مهم‌ترین چالش اجرای طرح یاد شده، می‌خواند و می‌گوید: بیمه‌ها باید بموقع بدهی شان را به بیمارستان‌ها پرداخت کنند در غیر این صورت حتی با اداره بیمارستان‌ها به روش هیئت امنایی نتیجه خاصی حاصل نخواهد شد.

• پزشکان با بخشنامه اداره نمی‌شوند

وزیر سابق وزارت بهداشت و درمان هم اگرچه از واگذاری تصدی و مدیریت بیمارستان‌های دولتی دفاع می‌کند، اما معتقد است که این اقدام باید بدون واگذاری حق مالکیت و همچنین با ضابطه‌ای دقیق و نظارت سنگین انجام گیرد.

دکتر طریقت منفرد با اشاره به اینکه اگر همه ستادها و امکانات صف در اختیار بیمارستان قرار گیرد، آن وقت صف در کنار مردم قرار می‌گیرد، می‌افزاید: نمی‌توان قشر پزشکان را با بخشنامه اداره کرد، بلکه باید به آن‌ها اختیار داد و از آنان مسئولیت خواست.

وی با اشاره به اینکه بیمارستان صدر از مدت‌ها قبل به صورت هیئت امنایی اداره می‌شود، می‌گوید:اینجا تنها بیمارستانی است که با تعرفه دولتی اداره می‌شود و از جایی یارانه نمی‌گیرد، اما سود آور است و همه از وضعیت آن راضی هستند.

وی در همین زمینه می‌افزاید: این تجربه و تجربه‌های مشابهش نشان می‌دهد که اگر مصوبه واگذاری مدیریت بیمارستان‌های دولتی بدرستی اجرا شود، نتیجه مثبتی به دنبال خواهد داشت.