به گزارش خبرنگار فرهنگی قدس آنلاین، از روزی که علی اصغر شعردوست نماینده اسبق مردم تبریز، سالروز درگذشت شهریار را به عنوان روز شعر و ادب فارسی اعلام کرد با وجود برخی انتقادها به این تصمیم، 27 شهریور به عنوان روز شعر و ادب فارسی انتخاب شد.
انتخاب یک روز به عنوان روز شعر و ادب فارسی برای سرزمینی که شاعرانش در قلههای ادبی جهان جای داشتهاند فرصت مغتنمی است. البته هنوز این روز میان عامه مردم شناخته شده نیست تا حداقل به بهانه همین یک روز، در میان روزمرگیهای معمول، کمی بیشتر شعر بخوانیم و در احوالات ادبی کشورمان بیندیشیم.
به انگیزه این روز میخواهیم کارنامه چهار دهه شعر فارسی را بررسی کنیم و ببینیم شعر ایران بعد از گذشت چهار دهه از پیروزی انقلاب اسلامی، چه جایگاهی در منظومه شعر فارسی دارد. این مسئله از چند جهت قابل بررسی است؛ اینکه آیا شعر چهار دهه گذشته به شاخصهها و ویژگیهای خاصی دست پیدا کرده است، فضای نقد چگونه بوده و چقدر توانسته شعر امروز ایران را تحلیل کند، از طرفی مخاطب در جریان شعر امروز چه جایگاهی دارد و چقدر توانسته تعیین کننده جریانهای شعری دهههای گذشته باشد.
علی داوودی شاعر، طراح، گرافیست و طنزپرداز با تحلیل شرایط شعر امروز، در گفتگو با خبرنگار فرهنگی قدس آنلاین میگوید:
■ داشتن سبک، امتیازی برای شعر نیست
علی داوودی صریح و شفاف در خصوص جایگاه شعر چهار دهه گذشته و نشانههای سبکی آن میگوید: داشتن سبک لزوماً امتیازی برای شعر نیست. شعر انقلاب که عنوانی محتوا محور است به صرف همین محتوا و کارکردش ارزش زیادی دارد. ما بعد از انقلاب یک دهه شعر متفاوت و متمایز داریم که به لحاظ زبان، محتوا و تصویر فضای دیگری دارد؛ عالم و آدم متفاوت! همین مقدار برای ثبت شدن در تاریخ کفایت میکند. امروز و این چند دهه نیز هر چه دارد از همان سرچشمه بهره میبرد، به جهت اینکه بنیانهای آن چنان قدرتمند است که توان پشتیبانی دارد وای کاش امکانات زبانی و یا فضای فرهنگی و ترجمه میتوانست آن را به جهان معرفی کند.
به پیوست همین نکته باید افزود که نظریه پردازی نتوانسته همپای تولید شعر و ادبیات حرکت و نقش آفرینی کند، لذا به آن میزانی که باید و شاید در جامعه ادبی دانشگاهی مباحث مربوط به ادبیات انقلاب مطرح نشد.به صورت کلی پاسخ به این پرسش که شعر انقلاب در کجای منظومه شعر فارسی قرار گرفته آسان نیست، چون باید سالها فاصله بگیریم تا بتوانیم تحلیل خوبی از یک برهه تاریخی ارائه دهیم و از آن جا که فضای نقد هم بخصوص در حوزه شعر در جامعه ما وجود ندارد، نمیتوان تحلیل روشنی در خصوص جایگاه شعر امروز ارائه کرد بویژه اینکه شما آن را در مقابل همه سال هایی که بر شعر فارسی گذشته است، قرار میدهید.
او میگوید: «اساساً تحلیل شعر امروز برای شاعران و منتقدان راحت نیست چون حتماً با حرف و حدیث هایی از سوی عدهای موافق یا مخالف موضعی که در این مورد گرفتهایم، روبهرو خواهیم شد، ضمن اینکه افرادی که درک درستی از شرایط ندارند و حتی سواد این کار را هم ندارند به تحلیل آثار روی آوردهاند و گاهی نظرهایی میدهند که تا مدتها خوراک رسانهها میشود و اذهان را به سمت نادرستی میبرد. این تحلیلها بیشتر از آنکه روشنگری کند و تحلیل فضای موجود باشد ضربه زننده است. با همه اینها ادبیات مسیر خودش را میرود. در این مسیر میتوان به مسائل زیادی اشاره کرد، از جریانهای شعری موضوعی گرفته تا مسائلی مثل تأثیر ارگانها بر شعر و شاعر و یا چگونگی چاپ و انتشار مجموعههای شعری».
■ کمک فضای مجازی به شعرهای زرد
یکی از مسائلی که شعر امروز و بخصوص شعر سالهای اخیر با آن روبهرو بوده است رواج شعر زرد در میان جامعه است که با توجه مخاطب به این نوع شعر و نگرانی شاعران مواجه شده است. رشد این گونه شعر در دهه اخیر زیاد شده و طرفدارانی هم پیدا کرده است. طرفداران این جریان شعری کسانی هستند که از ورود به عرصه های عمیق معانی شعر ناتوانند و به سطح نازل تری گرایش دارند، در واقع به لحاظ هنری و فکری در حدی نیستند که قابل مقایسه با شعر اصیل فارسی باشند به همین دلیل به همین نوع شعر دل خوش می کنند و آثاری تولید می کنند که نمونه آن در رسانهها فراوان است، ضمن اینکه دسترسی به عرصه مجازی هم سهلتر و فراوانتر شده است و همین سهولت باعث شده این شعرها بیشتر از گذشته دیده شوند.
این شاعر ادامه میدهد: «شعر زرد همیشه وجود داشته و همیشه هم طرفدارانی داشته اما اکنون به مدد فضای مجازی و ارتباطات بیشتر، این نوع شعر بیش از گذشته خودش را نشان میدهد. البته در همین فضا هم شاعر حرفهای دیده میشود. آثار شاعران حرفهای هم منتشر میشود و خوانده میشود حالا شاید در تیراژ پایین اما به هر حال شاعر مطمئن است همان تعداد مخاطبی که اثرش را میخوانند مخاطبان جدی و واقعی ادبیات هستند و کتابش برای همین تعداد قابل توجه است که چاپ میشود».
■ شعر زرد برای ادبیات مغتنم است
شاعر مجموعه «سوءتفاهم» بر خلاف بسیاری از شاعران از ظهور و بروز شعر زرد اظهار نگرانی نمیکند و حتی آن را برای ادبیات و شعر کشورمان مغتنم میداند، او توضیح میدهد: «به نظر من همان مسائلی را که زمانی برای داستانهای عامه پسند مطرح میشد و این ژانر را باعث کتابخوان کردن آحاد جامعه میدانست، به شعر آن هم از نوع زردش میتوان تعمیم داد!
■ در فواید و مضرات حمایت ارگان ها
شاعر مجموعه غزل «نام تو چیست» در ادامه در خصوص حمایت ارگانها و نهادها از شعر و تأثیر این حمایت بر جریان شعر امروز هم گفت: حمایت ارگانها و مؤسسات با تمام خیر و برکاتی که داشته بی توقع و طمع نبوده و همین امر باعث ایجاد ناهنجاری در فضای شعر شده چرا که هر کسی با حداقل حمایتی، چند فقره شعر موضوعی طلب کرده و اکنون عمده جریان متوجه این امر شده که کجا و چه کسی فراخوان جشنواره و کنگره داده است.به نظر حمایتی هم اگر هست باید از خود شاعر بشود شاعری که به طور آزاد و متأثر از جامعه، شعری سروده، همان نفس حضورش در جامعه و جماعت باید تقویت شده و به فال نیک گرفته شود و تولید موضوعی شعر اگر نه به کلی حذف، بلکه از اولویت خارج و یا به حداقلترین شکل تقلیل پیدا کند».
انتهای پیام/
نظر شما