قدس آنلاین: در ابتدای ماه رمضان و پس از دستور رئیس جمهور به وزیر بهداشت برای کارشناسی کردن بازگشایی اماکن مقدس، در یادداشتی در چند نکته تذکر دادم که تسریع در بازگشایی اماکن در ماه رمضان با توجه به ویژگی‌های زائران و نیز شرایط کشور بهترین راه حل برای جلوگیری از ازدحام اولیه بازگشایی و مدیریت تقاضای سفر است.

هم اکنون و پس از گذشت ۲۰ روز از دستور رئیس جمهور، وزیر محترم بهداشت پس از توصیه رهبری در خصوص بررسی بازگشایی اماکن مقدس برای بهره‌مندی ملت ایران از فیوضات شب‌های قدر و دعا، دوباره پروتکل‌های بهداشتی این اعتاب و اماکن مقدس را مورد بررسی قرار داده و در مصاحبه خبری خود می‌گوید به دلیل ترس از هجوم جمعیت پس از بازگشایی این اماکن مقدس، تردیدهای جدی برای بازگشایی این اماکن وجود دارد. در همان یادداشت تذکر داده شده بود با توجه به قابلیت جانشینی بین زمانی زیارت، مطلوبیت زیارت در اثر عدم بهره‌مندی طولانی از آن به مرور به شدت افزایش یافته و در نتیجه تأخیر در بازگشایی منجر به افزایش احتمال ازدحام جمعیت و در نتیجه افزایش احتمال شیوع بیماری می‌شود.

وزیر بهداشت به درستی به این نکته اشاره می‌کند ولی باید گفت اگر در همین دوران نسبت به بازگشایی این اماکن اقدامی صورت نگیرد، قاعده افزایش مطلوبیت همچنان عمل نموده و پس از ماه رمضان هجوم جمعیت به این اماکن با سرعت و شدت بیشتری اتفاق می‌افتد.

به علاوه  سفر به مشهد در شرایط فعلی که سایر اماکن گردشگری مشهد به واسطه ملاحظات بهداشتی نیمه فعال و یا تعطیل هستند صرفاً به انگیزه زیارت که انگیزه‌ای مذهبی است اتفاق می‌افتد، بنابراین متدینان به احتمال قوی نخستین گروهی هستند که برای زیارت به سمت شهرهای مذهبی حرکت می‌کنند؛   متناسب با عرف جاری در میان متدینان، سفر در ماه رمضان از محبوبیت چندانی برخوردار نیست و نشانه آن هم کاهش سفرها به صورت کلی در ماه رمضان است؛ بنابراین به نظر می‌رسد بازگشایی اماکن مقدس در ماه رمضان از نظر تقاضا فشار کمتری را به این بارگاه‌های منوره وارد می‌آورد.

همچنین اگر سفر زیارتی را به عنوان یک کالا که جانب عرضه و تقاضا دارد در نظر بگیریم در سمت عرضه نیز شاهد یک زنجیره عرضه هستیم که شامل خدمات حمل و نقل بین شهری، حمل و نقل درون شهری، اماکن اقامتی، مؤسسات خدمات سفر و نیز مقصد گردشگری هستند که خدمت سفر زیارتی را به یک زائر ارائه می‌کند. در این حالت باز شدن یک مقصد زیارتی در حالی که سایر خدمات زنجیره زیارت در حالت تعطیل و یا نیمه فعال به سر می‌برند انگیزه سفر برای زائر را کاهش می‌دهد و همچنین کنترل دولت بر زنجیره عرضه نیز می‌تواند سبب کاهش تقاضای سفر در این ایام شود. برای مثال زمانی که هتل‌ها و مسافرخانه‌ها و... با رعایت پروتکل‌های خاص باز هستند هزینه سفر به مشهد کماکان بالاست و تنها افرادی که دارای بیشترین تمایل به زیارت هستند می‌توانند به زیارت مشرف شوند.

همچنین می‌توان از ابزارهای دستوری دولت مانند ممنوعیت سفر بین استانی و یا ممنوعیت حرکت وسایل نقلیه در شب‌های قدر در شهر مشهد به عنوان ابزارهای دیگری برای کنترل ازدحام استفاده نمود.

باید توجه داشت از آنجایی که به تعویق انداختن سفر زیارتی برای طولانی مدت مطلوبیت آن را برای زائر به شدت افزایش خواهد داد، در صورتی که از فرصت باقیمانده ماه رمضان استفاده نشود پس از ماه رمضان و با تعطیلات همزمان مدارس و دانشگاه‌ها در تابستان و تمایل گسترده به سفر به مقاصد گردشگری، احتمال وجود ازدحام در تمامی مقاصد گردشگری از جمله زیارتگاه‌ها افزایش می‌یابد و در آن زمان امکان کنترل امواج ثانویه بیماری بسیار سخت‌تر از فرصت کنونی است.

 به نظر می‌رسد از منظر کارشناسی برای جلوگیری از ازدحام جمعیت و نیز توجه به ضرورت بهره‌مندی معنوی همگان از فرصت ماه رمضان و زیارت، بهتر آن است که با دستورالعمل‌های سختگیرانه در زنجیره عرضه خدمات گردشگری و زیارت از جمله حمل و نقل درون شهری و اسکان و خدماتی مانند آن و نیز آزادگذاری قیمت‌ها به منظور پرداخت هزینه واقعی سفر توسط زائران مدیریت تقاضای سفر در ایام باقیمانده رمضان انجام گیرد، چرا که هرگونه تأخیر در این امر نه تنها از جنبه معنوی خساراتی برای کشور به بار خواهد آورد بلکه احتمال آن وجود دارد که شدت ازدحام اولیه را بالا برده و خطرات مادی و بهداشتی آن نیز کشور را تهدید نماید.