او که نواده فتحعلیشاه قاجار بود، حکومت نیشابور و سبزوار را به سال ۱۳۰۵قمری پس از فوت پدر به ارث برد و در سال ۱۳۱۹قمری، نایب‌التولیه آستان قدس رضوی را بر عهده گرفت. اما یک سال بعد که روس‌ها صحن و گنبد حرم رضوی را به توپ بستند، والی منطقه خراسان شد.
او که در پی حشمت و جاه به خراسان رفته بود، در نهایت به گدایی در حرم رضوی معتکف شد و گنبد طلایی را که بی‌فروغ شده بود، فروغی جدید بخشید.
سلطان حسین میرزا نیرالدوله که حالا قبای نایب‌التولیه آستان قدس رضوی را پوشیده و در مرمت گنبد طلا می‌کوشید، معتکف صحنی شده بود که تا سحرگاهانش صدای راز و نیاز به گوش می‌رسید و با سرخی سپیده صبح، گوش بر نقاره‌خانه می‌سپرد.
او که می‌دید چگونه واقفان هزینه روشنایی، افطار و سحرهای شب‌های رمضان، تعزیه و روضه‌خوانی‌های حرم را تأمین می‌کنند، به این فکر افتاد که توشه سفر آخرتش را مبتنی بر شب‌های قدر تدارک ببیند و اموالش را برای چنین شب‌هایی وقف کند.

موقوفه‌هایی برای روشنایی، روضه‌خوانی و کمک به نیازمندان
او می‌دانست که موقوفه‌های رمضان، عرصه گسترده‌ای دارد و می‌دانست سفره‌های افطار و سحری که در حرم رضوی پهن می‌شود، معمولی‌ترین خوراک آن، چای قند پهلو است. تمام جزئیات هزینه‌های مربوط به مراسم‌ روضه‌خوانی، تعزیه‌خوانی، تأمین سوخت و روشنایی و کمک مالی به نیازمندان، خط به خط در وقف‌نامه‌ها قید شده است.
اگر چه مرحوم «سلطان حسین میرزا نیرالدوله» املاک زیادی وقف کرد تا برای مصارف گوناگونی همچون ایتام، کمک مالی به نیازمندان و... صرف شود ولی بخشی را هم صرف شب‌های قدر در ماه رمضان کرد.
شاید روزی که ششدانگ آسیاب آبی چهار طاق در علیای دروازه ارگ نیشابور را وقف حرم رضوی برای هزینه شب‌های قدر ماه مبارک رمضان می‌کرد، می‌خواست پس از مرگش، خیرات و مبرات سفره افطار شب‌های قدر همچون آبی که از قنات و مزرعه سمیرجان در بلوک ریوندِ نیشابور جاری می‌شد، در زندگانی آن جهانی‌اش ساری باشد.
در وقف‌نامه‌ای که به شماره ۷۳۳ به امضای نایب‌التولیه و دیگر شهود رسیده و در آرشیو مدیریت نظارت بر موقوفات آستان قدس رضوی نگهداری می‌شود، آمده است حاصل زراعت مزرعه سمیرجان ریوند صرف روضه‌خوانی و تعزیه‌خوانی سید و سالار شهیدان شود و بخشی از منابع عایدات بلوک ریوند در سه روز از ماه مبارک رمضان یعنی روزهای نوزدهم، بیست و یک و بیست و سوم همه ساله طرف غروب روضه‌خوانی کند و به هزار نفر از نیازمندان نیز در این روز وجه معینی پرداخت و بخشی نیز صرف روشنایی حرم رضوی شود.

سفره‌ای آسمانی در شب قدر
در شب‌های روشن آستان قدس رضوی و درست در عصری که شبش از هزار شب برتر است، شبی که قرآن نازل می‌شود و پیمانه تقدیر هر کسی بسته به نیت و عملش پر می‌شود، سلطان حسین میرزا نیرالدوله می‌داند باید توشه تقدیرش را بسته به مال و مکنتی که از سلطان‌زاده بودنش دریافت کرده، به خلق خدا بپردازد.
در بخشی از وقف‌نامه اموال او آمده است: «همگی و تمامی ششدانگ یک حجر طاحونه چهارطاق را که در علیای دروازه ارگ نیشابور است، مع تمامی آلات و اسباب و ملحقات سوای زیرجوی و بالاجوی و اشجار آن، همان طاحونه فقط. و همگی و تمامی دو سهم از مدار چهارده سهم آب از قنات جاریه چهارطاقِ مزبور مع آبار و انهار و جویبار و کل ما یتعلّق بها سوای اراضی چهارطاق، همان دو سهم آب فقط.
به انضمام دو سهم شایع از شش سهم قنات و مزرعه سمیرجان، واقعه در بلوک ریوندِ نیشابور مع اراضی و صحاری و آبار و انهار و جویبار و کل ما یتعلق بها که دو سهم آب چهارطاق در اراضی دو سهم سمیرجان زراعت نماید بر روضه‌خوانی و تعزیه‌داری آن بزرگوار علیه‌السلام که همه ساله متولی، منافع عایده از موقوفه مزبوره را بعد از وضع مالیات و مخارج لازمه و پنجاه تومان حق‌التولیه در هر بلدی و مکانی که بخواهد در سه روز قدر ماه مبارک رمضان که روز نوزدهم، بیست و یک و بیست و سیم باشد همه ساله طرف غروب روضه‌خوانی نماید و در ظرف این سه روز به هزار نفر ارباب استحقاق هر نفری پنج هزار دینار بدهد که در هر سالی پانصد تومان در این روزها به فقرای سید و غیر سید داده شود...». هر چند این موقوفه برای امروز و دیروز نیست و سال‌های زیادی از عمر آن می‌گذرد اما همچنان با دقت و وسواس بسیار به تک‌تک نیات سلطان حسین میرزا نیرالدوله در شب‌های قدر عمل شده و درآمد موقوفه برای افطاری در شب‌های قدر، روضه‌خوانی و اعطای تبرکی به فقرا و نیازمندان صرف می‌شود.

خبرنگار: مریم احمدی‌ شیروان