رسول جلیلی، رئیس دانشگاه صنعتی شریف گفت: آمایش آموزش عالی از سال‌ها قبل در دستور کار وزارت علوم و شورای عالی انقلاب فرهنگی بوده که کار بسیار سختی است و قطعاً این کار سخت در عمل به سرانجام نرسیده است.
وی در خصوص موانع این موضوع گفت: یکی از موانع بخشی نگری است که در کشور وجود دارد؛ یعنی هر شهری، استانی، استانداری، هر رئیس دانشگاهی، نماینده مجلسی، فرمانداری می‌خواهد آموزش واحد آموزش عالی را که دارد حفظ کند، برای این موضوع باید دانشجو جذب کند، باید رشته جدید بگیرد، باید استاد جذب کند و در نهایت نیازمند بودجه است و باید بودجه جذب کند. که این یک نکته از نگاه بخشی‌نگری است.
بیش از دو هزار تابلوی دانشگاهی در کشور داریم
وی ادامه داد: مانع بعدی گسترش بی‌حدوحصر آموزش عالی در کشور است. در حال حاضر بیش از دو هزار تابلوی دانشگاه اعم از دانشگاه‌های دولتی، غیردولتی، دانشگاه آزاد، علمی کاربردی، مراکز پیام نور و فنی‌وحرفه‌ای داریم. حتی در بعضی از شهرهای کوچک با وجود اینکه دانشجوی بومی کمی دارند اما دانشگاه‌های دولتی، آزاد، فرهنگیان و پیام نور داریم.
بخشی از این دانشگاه‌ها روی بودجه عمومی سوار هستند و از آن ارتزاق می‌کنند که خیلی زیاد هستند؛ یعنی بودجه عمومی کشور توان ارتزاق این همه دانشگاه دولتی را ندارد. البته بخشی از دانشگاه‌ها روی بودجه عمومی سوار نیستند و از بودجه عمومی ارتزاق نمی‌کنند که بخش قابل توجهی از زیرساخت‌هایشان با استفاده از منابع عمومی تأمین شده که براین اساس آن ها هم نیمه دولتی و نیمه حکومتی قلمداد می‌شوند.
۲۰ سال قبل یک قله جمعیتی طالب آموزش عالی داشتیم که به این دلیل قله جمعیتی این نهادها ایجاد شدند تا نیاز مردم را فراهم کنیم. اما در حال حاضر این قله جمعیتی وجود ندارد و صندلی‌های بیش از هزار رشته محل خالی است و پر نمی‌شود.
وی ادامه داد: مسأله بعدی که مقام معظم رهبری به آن اشاره کردند مراکز آموزش عالی است که صندلی‌هایش پر نمی‌شود. خانواده‌ها وقت فرزندان‌شان و امکاناتی برای زیست فرزندان‌شان یا هزینه شهریه، خوابگاه و غذا می‌دهند به امید اینکه پس از دانش آموختگی، اشتغال بهتری داشته باشند آن ها را به دانشگاه می‌فرستند. در بسیاری از رشته‌ها ظرفیت بکارگیری دانش آموختگان را نداریم.
ناگفته نماند در چند دوره از مجلس و دولت گذشته هیچکدام از آن ها جرئت انجام یک آمایش واقعی به سمت اصلاح آموزش واقعی را نداشتند و هرکدام به دولت یا مجلس بعدی ارجاع دادند. با این حساب آمایش آموزش عالی تا به حال اتفاق نیفتاده و یک عده نمی‌گذارند که اتفاق بیفتد. بالاخره رأی عده‌ای در گرو ممانعت با آمایش آموزش عالی است و یک عده هم مسامحه می‌کنند که این کار انجام نشود.
زیادی دانشگاه‌های کم رمق در کشور
جلیلی در خصوص وضعیت آموزش عالی کشور نیز گفت: دانشگاه‌های کم رمق در کشور زیاد داریم. بخشی از صندلی‌های دانشگاهی خالی است و سخت‌تر اینکه درصد قابل توجهی از دانش آموختگان کار مورد نظرشان را پیدا نمی‌کنند. وقتی کسی مدرک می‌گیرد انتظار میز و کار دانش‌بنیانی دارد البته با ملاحظه اینکه بخش خوبی از دانش‌آموختگان برای انجام کار دانش‌بنیان آمادگی ندارند که بخشی از آن برمی‌گردد به تناسب نداشتن سواد و رشته تحصیلی دانش‌آموختگان که متأسفانه این افراد بیکار می‌مانند و البته به دلیل تحصیلی که داشته‌اند، متوقع هم هستند و این می‌شود فرمایش مقام معظم رهبری که می‌فرمایند ما مستقل از اینکه می‌توانیم به کار بگیریم یا نه؟ ما صرفاً به سیستم آموزش عالی کشور به عنوان یک بنگاه تولید دانش آموخته نگاه می‌کنیم و نه به عنوان یک بنگاه حل مسأله کشور.
وی به موضوع تجمیع و ادغام برخی موسسات نیز اشاره کرد و گفت:بخشی از اصلاح وضع کنونی یا بحران آموزش عالی با تعطیل کردن محقق می‌شود، بخشی با ادغام محقق می‌شوند و بخشی نیز با ایجاد تمایز بین دانشگاه‌های مطرح و ممتاز کشور در قیاس با بقیه دانشگاه‌ها.
در جمهوری اسلامی ایران برای ایجاد مرجعیت علمی و برای حل مسائل پیچیده و بالا بردن رتبه علمی در سطح دنیا و منطقه نمی‌توانیم همه دانشگاه‌ها را به دلیل نبود استاد، امکانات و ظرفیت‌های دانشجویی برتر یا ممتاز کنیم. همه دانشجویان ما نخبه نیستند و به این دلیل باید حتماً دسته کوچکی از دانشگاه‌ها را متمایز کنیم و به صورت ویژه به آن ها بپردازیم که نقش مرجعیت علمی برای کشور، پیشران بودن در نوآوری و فناوری و نقش حل مسائل پیچیده را برعهده داشته باشند. در اصل باید وظیفه آموزش، وظیفه آماده کردن نیروی کار و باسواد کردن جامعه را به دانشگاه‌ها بسپاریم.
این تمایز کمک می‌کند که در عمل کشور را ارتقا دهیم و از بخشی از مهاجرت‌هایی که اتفاق می‌افتد جلوگیری کنیم و سربلندتر باشیم. اگر کسی مستقل از نتیجه حضورش در دانشگاه دوست دارد مطلبی را یاد بگیرد و مدرک بگیرد باید برای این موضوع هزینه کند و باری روی دوش دولت نباشد.
نظر شما