به‌گزارش قدس آنلاین به نقل از گلف نیوز؛ اخبار منتشر شده از فراز و فرودهای هنر هفتم در منطقه خاورمیانه نشان می‌دهد، صنعت سینما در این منطقه درحال پوست اندازی است و ورود بازیگران جدید در این صنعت منطقه دور از انتظار نیست.

در این زمینه برخی منتقدان و کارشناسان صنعت سینما براین باورند یکی از نام‌هایی که احتمالا به زودی در صنعت سینمایی منطقه خاورمیانه شنیده می‌شود، عربستان است چون این کشور بعد از تغییرات قوانین مرتبط با هنر توانسته ریل‌گذاری جدیدی در این زمینه و هنر هفتم دهکده جهانی انجام دهد که ایستگاه اولیه آن ایجاد زیرساخت‌های مناسب برای فعالیت‌های کمپانی‌های بزرگ و معتبر فیلمسازی جهان است و در نهایت برگزاری جشنواره‌های مختلف سینمایی تکمیل کننده آن است.

به گفته این کارشناسان شاهد مثال این روند مثبت در صنعت سینمایی عربستان افزایش درآمدهای باکس آفیس در خاورمیانه است که تا حدی به لطف موفقیت سینمای عربستان افزایش یافته و از سرگیری فعالیت سینماها در این سرزمین می‌تواند نه تنها به روند اکران بلکه تولید فیلم‌ها و سریال‌های جذاب در بازار بین‌المللی کمک شایانی داشته باشد.

جرقه‌های امید از 2012 زده شد

محمود صباغ (Mahmoud Sabbagh) کارگردان شناخته شده عربستانی معتقد است اکنون کشورش بعد از تغییرات سیاست خود در مواجهه با سینما وارد پنجمین سال شده است اقتصاد سینما در منطقه خاورمیانه روند صعودی خود را ادامه می‌دهد که نسل جوان این کشور می‌تواند ضمانت ادامه این روند باشد، چون صنعت سینما نیازمند خلاقیت است و استعداد بسیاری در این کشور وجود دارد که مسئولان می‌توانند برای آنها برنامه‌های مناسبی تدارک ببینند و بارقه‌های امید درصنعت سینمایی عربستان نیز از سال 2012 میلادی نمایان شد. چون این تاریخ در تاریخ سینمایی عربستان معرف فیلم هیفا المنصور با نام "وجدا" به عنوان اولین فیلم تولید شده در عربستان است.

به گفته صباغ روند ایجاد انگیزه برای سینماگران عربستان با اکران کمدی خوش‌ساخت و شجاعانه‌ «دیدار برکه با برکه»‌ اثر کارگردان جوانی به نام محمود صباغ که هنوز 33 سالش هم نشده بود ادامه یافت و نهایتاً تثبیت ادامه روند فعالیت سینماهای عربستان توانست ضمانت ورود سینماگران جوانی از این کشور به عرصه سینما باشد و نهایتاً جده با جشنواره دریای سرخ مهر تایید به انگیزه دولتمردان برای مطرح شدن نام عربستان در صنعت سینمایی بین‌الملل بود.

این کارگردان عربستانی درباره روند تحولات اخیر می‌گوید: هرگز کسی فکر نمی‌کرد روند تغییرات اینقدر طولانی باشد و اصلا ماجرا چه بود که سینمای عربستان چنین روندی را تجربه کرد، اما نباید فراموش کنیم که سینما زمینه‌ای ایجاد کرده که همه قوانین تغییر می‌کند و میراثی برای آیندگان به وجود می‌آید که نتایج درخشانی خواهد داشت. چون سینما آغازگر جنبش‌های اجتماعی و فرهنگی بسیاری در سراسر جهان بوده و عربستان هم از این قاعده مستثنی نیست.

ولاء باحفظ‌الله (Walaa Bahefzallah)، فارغ‌التحصیل مدرسه فیلمسازی از مصر درباره روند تغییرات صنعت فیلمسازی عربستان معتقد است، با تغییر نسل در عربستان و همچنین تغییر سیاست‌های فرهنگی در این کشور روند شکل‌گیری جریانی تازه در سینمای عربستان ایجاد شد.

باحفظ‌الله در این زمینه تاکید کرد: سال 2013 میلادی شرکت Rose Panthera به صورت آزمایشی در زمینه تولید و پخش فیلم در عربستان کارش را آغاز کرد که در نگاه اول این شرکت هیچ آینده‌ای نداشت دقیقا به همان دلیل تغییر نسل و تغییر ذائقه مخاطبان سینما در عربستان و البته سیاست‌های جدید فرهنگی دولت یکباره این شرکت روند صعودی را با سرعت پیش گرفت.

وی درباره سرعت رشد این شرکت تصریح کرد: در ابتدای کار شاید سالانه یک یا دو فیلم دراختیار شرکت قرار می‌گرفت اما با درنظر گرفتن ورود استعدادهای جدید در صنعت تولید فیلم عربستان تولید فیلم سرعت گرفت و آثاری همچون "قندهار" در کنار 5 محصول دیگر به صورت امانت در اختیار شرکت قرار گرفت تا در بازار بین‌المللی فیلم توزیع شود.

این دانش‌آموخته زن صنعت سینما معتقد است اگرچه سینما در جامعه عربستان دیر وارد شده است اما سیاست‌های جدید فرهنگی دولت در کنار پیشینه سریال‌سازی قوی این کشور می‌تواند پاسخگوی عقب‌افتادگی باشد و نقطه قوت سینمای عربستان عدم شکل‌گیری ذائقه جامعه به دلیل سیاست‌های گذشته است و نباید در آن دوره گرفتار باقی بمانیم .

باحفظ‌الله همچنین تاکید کرد: عملکرد اخیر صنعت سینمای عربستان نشان می‌دهد دوران جدیدی مقابل صنعت سینمایی کشور قرار دارد  که می‌تواند در کنار ذهن‌های خلاق نسل جوان جهشی قابل توجه نه فقط در جغرافیای عربستان بلکه منطقه خاورمیانه ایجاد کند که شاهد مثال این روند هم ساخت 31 فیلم سینمایی در عربستان طی 5 سال پس از لغو ممنوعیت سینما در این کشور است.

ورود دلار بجای خروج ارز

بر اساس گزارش کمیسیون عمومی رسانه های سمعی و بصری، این فیلم‌های ساخت عربستان شامل درام خانوادگی «40 سال و یک شب»، کمدی فوتبالی «ابطال» (قهرمانان)، انیمیشن واقعی «شیحانه» و انیمیشن «مصامیر» است.

کارشناسان همچنین درباره روند روبه رشد صنعت سینمایی عربستان براین باورند که قبل سیاست‌های فرهنگی جدید دولت برخی از اتباع کشور برای دیدن فیلم‌های روزدنیا به کشورهای همسایه سفر می‌کردند اما پس از تغییر سیاست‌ها نه تنها این گروه برای دیدن فیلم از کشور خارج نمی‌شوند بلکه بسیاری از گردشگران خارجی برای دیدن فیلم‌های روز دنیا در سالن‌های با کیفیت و استاندارد بالای صوتی و تصویری به عربستان وارد می‌شوند.

این گروه تاکید می‌کنند، تدارک شهرک‌های خاصی سینمایی با امکانات و تجهیزات کامل و بروز شده در عرصه صنعت سینمایی اگرچه به ظاهر اثرگذاری در بازدید مخاطبان از فیلم‌های روی پرده ندارد اما نکته اصلی اینجاست که ورود گروه‌های فیلمبرداری و تولید کننده فیلم به عربستان عاملی برای این کشور فراهم کرده که به‌جای خروج دلار از کشور زمینه ورود دلار به فرهنگ و هنر عربستان را فراهم کرده است و شاهد مثال این روند هم حرکت معکوس باکس‌آفیس عربستان نسبت به سایر نقاط جهان است، چون درست زمانی که باکس‌آفیس‌های سایر نقاط جهان حال و روز خوبی ندارند می‌بینیم باکس آفیس خاورمیانه و شمال آفریقا با سرعت بسیار بالایی درحال طی کردن روند صعودی است که این اتفاق زیر سایه گسترش سالن‌های سینمایی عربستان است.

البته به گفته منتقدان و فعالان عرصه سینما بازار عربستان هنوز بازاری بسیار بکر برای هنر هفتم و فعالان سینما است چون بررسی‌ها نشان می‌دهد مثلا هنگام اکران فیلم جدید تام‌کروز به نام "تاپ‌گان2" از جمعیت حدود 36 میلیونی این کشور تنها 1.2 میلیون نفر برای تماشای فیلم بلیت تهیه کرده‌اند که مشخص می‌کند این بازار هنوز بکر و دست‌نخورده است.

فاریس قدوس(Faris Godus)، کارگردان و دستیار نویسنده  "کتاب خورشید" - «کتاب خورشید»، محصولی از تولیدات شرکت برادران قدوس، با بودجه جشنواره فیلم دریای سرخ، یکی از اولین فیلم‌های عربستانی بود که در سینماهای تجاری به نمایش درآمد. این فیلم اخیرا به عنوان چهارمین فیلم پربازدید عربستانی معرفی شد.-  به گلف نیوز گفت: بازار فیلم عربستان هنوز تا صعود کامل فاصله دارد و هرچه فیلم‌بیشتری تولید شود بدون تردید تقاضا برای این فیلم‌ها وجود دارد البته اگر کیفیت و استانداردهای لازم در این آثار رعایت شده باشد.

قدوس براین باور است که اگر اوایل سال 2020 میلادی از مخاطبانی که برای اولین بار سینما رفتن را تجربه کرده‌اند سئوال می‌شد هیچ افقی برای این صنعت نمی‌توانستیم درنظر داشته باشیم اما اکنون بعد از گذشت 5 سال از تغییر سیاست‌ها می‌بینیم مخاطبان سینمایی درحال مقایسه‌ کیفیت فیلم‌ها با یکدیگر بوده و براساس تجارب گذشته انتخاب می‌کنند که برای دیدن کدام فیلم بلیت تهیه کنند.

این کارگردان و فیلنامه نویس عربستانی تصریح کرد: تجربه جمعی یکی از مهمترین امتیازات سینما است که می‌توانیم در افکار مخاطبان به صورت جمعی اثرگذاری داشته باشیم، بنابراین وقتی یک تجربه خوب داریم، باید از آن استفاده کنیم.

جشنواره‌ها و مدارس سینمایی

حکیم جمعا (Hakeem Jomaa)، فیلمساز عربستانی درباره سیرتکاملی سینما در کشورش معتقد است: امروز 5 سال از تغییر سیاست‌های دولت نسبت به صنعت سینما می‌گذرد، اما روندی که در این زمینه برای رشد فیلم طی شده است بیانگر این نکته است که جشنواره‌ها و مدارس فیلمسازی درکنار حضور گروه‌های خارجی برای ساخت فیلم در این کشور اثرگذاری بالایی داشته که باید در آینده نیز از این امتیاز استفاده بهینه شود.

جمعا همچنین تاکید کرد: برگزاری جشنواره دریای سرخ و همچنین جشنوار فیلم که همین هفته آغاز شد نشان داد که حضور گروه‌های فیلمسازی از سایر نقاط دهکده جهانی سکوی پرشی قابل اتکاء برای صنعت فیلمسازی عربستان است که روزبه‌روز باید تقویت شود.

این فیلمساز افزود: البته یکی از سیاست‌های قابل توجه که می‌تواند به روند توسعه‌ای صنعت فیلمسازی کشور کمک شایانی داشته باشد موضوع بازار فیلم است بازاری که بخصوص در در منطقه می‌تواند برای فیلمسازان جوان عربستان کمک غیرقابل تصوری باشد و روند رشد آنها را سرعت بخشد.

به گفته این فعال عرصه سینما همکاری‌های مشترک و تولید فیلم با شرکت‌ها و کمپانی‌های به نام در عرصه سینما نکته‌ای است که فیلمسازان جوان عربستان به خوبی آنها را از 5 سال گذشته دیده و از آنها استفاده می‌کنند، به این دلیل که وقتی پروژه مشترکی میان دو کشور انجام می‌شود نیمه پنهان آن دستیابی بازار فیلم به گیشه‌های هر دو کشور به صورت خودکار است که می‌تواند تضمین‌کننده درآمد گروه تولید و تشویق آنها برای ادامه روند تولید فیلم در سال‌های بعدی باشد.

آمارها چه می‌گویند؟

به‌هرحال براساس گفته‌های دست‌اندرکاران هنر هفتم عربستان و برخی شواهد موجود در رسانه‌های منطقه‌ای و بین‌المللی می‌بینیم صنعت فیلمسازی در این کشور روند صعودی خود را طی پنج‌سال اخیر ادامه داده و برآوردها حکایت از ثبت صعودی منطقی برای سال‌جاری نیز دارد.

برای رسیدن به واقعیت صنعت سینمایی این کشور و همچنین برآوردها از افق‌های پیش‌روی هنر هفتم یا همان صنعت سینمایی عربستان در سال‌های آینده کافی است به درآمد باکس آفیس خاورمیانه بعد از اجرای سیاست‌های جدید سینمایی عربستان توجه ویژه داشته باشیم.

براساس آمارهای رسمی مطرح شده از درآمد باکس آفیس خاورمیانه درآمد سالانه سینماها در این منطقه طی سال 2021 میلادی 800 میلیون دلار ثبت شده است که این رقم در سال گذشته کمی‌بیشتر از یک میلیارد دلار رسیده است و برآوردها نشان می‌دهد سال آینده میلادی این رقم چیزی حدود 1.3 میلیارد دلار را هم تجربه کند که این براساس اظهار نظر منتقدان و کارشناسان بین‌المللی سینما بهترین روند بهبود صنعت بعد از پاندمی کرونا در کل دهکده جهانی است.

نکته جالب توجه براساس تحقیقاتی که موسسه غیرانتفاعی omida هنگام برگزاری چهارمین جشنواره سینمایی متا در دبی انجام داده درآمد سینماهای منطقه یاد شده در سال 2020 میلادی تنها 250 میلیون دلار بوده است که در مقایسه با ثبت رکورد یک میلیارد دلاری سال گذشته به معنی رشد 400 درصدی است که تقریباً در هیچ نقطه از جهان تجربه نشده است. البته این تضاد قابل توجه در روند آمارهای مرتبط با باکس‌آفیس خاورمیانه نسبت به سایر نقاط دهکده جهانی درحالی تجربه می‌شود که مجموع درآمدهای صنعت سینمایی جهان سال گذشته با کاهشی معادل 64.7 درصد از رقم 42.5 میلیارد دلار در سال 2019 به رقمی معادل 15 میلیارد دلار رسیده است.

این موسسه همچنین براساس داده‌هایی که از فروش سینماهای منطقه همکاری خلیج فارس، اردن و لبنان در اختیار دارد براین باور است که مجموع فروش سینماهای مناطق یاد شده در سال 2024 در مرز 1.3 میلیارد دلار خواهد بود درحالی که تنها 5 سال قبل یعنی 2019 میلادی تنها 600 میلیون دلار فروش در صنعت سینمای منطقه ثبت شده بود.

برخی کارشناسان موسسه omida که تحقیقات درآمدی فروش سینماهای کشورهای عضو همکاری خلیج فارس، لبنان و اردن را انجام داده‌اند با اشاره به رشد قابل توجه صنعت سرگرمی در مناطق یاد شده معتقدند روند روبه رشد صنعت سینما در این کشورها به دلیل فعالیت 500 نماینده و متخصص در زمینه فیلمسازی است.

لیلا مسینایی، مدیر یک شرکت فیلمسازی در امارات متحده عربی و برگزار کننده رویدادهای بزرگ سینمایی در این زمینه می‌گوید: یکی از دلایل بسیار مهم که به رشد قابل توجه درآمد سینماهای کشورهای همکاری خلیج فارس، لبنان و اردن مرتبط است موضوع جوانی جمعیت در این مناطق است که این گروه علاقمند هستند برای دیدن فیلم هزینه کنند و به سینما بروند درحالی که در کشورهای غربی و توسعه یافته دقیقا سیاست‌ها معکوس عمل می‌کنند چون پلت‌فرم‌ها با تبلیغات گسترده تلاش می‌کنند کاربران در خلوت خود فیلم‌ها و سریال‌های مورد علاقه را در منزل یا در مترو ببینند.

مسینایی همچنین معتقد است رشد صنعت سینما در خاورمیانه  همچنین تحت تأثیر طرح تنوع اقتصادی دولت‌های شورای همکاری خلیج فارس به ویژه عربستان سعودی برای کاهش وابستگی به نفت است که اتفاقاً بخش سینما، سرگرمی و اوقات فراغت زمینه مناسبی برای این منظور داشته و نهایتاً باعث رشد این بخش در چند سال آینده خواهد شد.»

این درحالی است که بر اساس این تحقیقات، کشورهای شورای همکاری خلیج فارس، اردن و لبنان، در طول سه سال آینده شاهد اضافه شدن حدود 1000 نمایشگر سینما خواهند بود که تعداد کل نمایش‌ها را از 2100 در سال 2021 به 3100 تا پایان سال 2024 خواهد رساند و نکته جالب توجه اینجاست که  نزدیک به نیمی از 3100 صفحه سینما مورد نظر در عربستان سعودی مستقر است که بزرگترین بازار رشد صنعت سینما شناخته می‌شود.