به گزارش قدس آنلاین: یکی از راههای بزرگداشت مفاخر و صاحبان کمال، زیارت آنان است که در حقیقت موجب بقا و استمرار حیات علمی هنری و معنوی آنان میگردد. افزون بر این که عامل پیوند نسل حاضر و نسلهای آینده با نسلهای گذشته و وسیله ارتباط روحی با آنان و کمالاتشان است.

زیارت از ریشه «زَور» است. اصل این واژه به معنای میل و عدول از چیزی است. دروغ را از آن جهت «زور» گفته‌اند که مایل و منحرف از راه حق می‌گردد. احمد بن فارس لغت نویس مشهور می‌گوید: زائر را از آن جهت زائر میگویند که وقتی به زیارت تو می‌آید از غیر تو عدول میکند و رو برمیگرداند از این رو برخی گفته‌اند: زیارت به معنای قصد و توجه است. فیومی از لغویون مصر میگوید زیارت در عرف آن است که انسان با انگیزه بزرگداشت کسی و انس گرفتن با او به وی روی آورد.

نیز برخی گفته‌اند این که بر ملاقات اولیا و بزرگان اطلاق زیارت شده از آن جهت است که این کار انحراف از جریان مادی و عدول از عالم طبیعت و توجه به عالم روحانیت است در حالی که در محیط طبیعی حضور دارد و جسمانیت خویش را حفظ میکند.

حکمت زیارت

زیارت حضور عارفانه عاشق در دیار معشوق، دیدار عاشقانه زائر از سرای مزور، اظهار عشق و ارادت محب به محبوب، دل دادن صمیمانه دل داده در کوی دلدار، سرسپردن سرباز فداکار در پیش پای سردار، اعلان فروتنی دیندار در برابر دین و پیشوایان دینی و اذان ایمان و دینداری است. زیارت اعلام وفاداری صادقانه مرید است به مراد، ابراز علاقه مطیع است به مطاع و اعلام خود فراموشی جان برکف مخلص است نسبت به جانان. زیارت عرضۀ خویشتن بر ترازو و ابزار سنجش است. ایستادن در برابر آینه و معیار کمال و نشانی کوی کمال به انسان تعالی طلب است که به کجا میتوان رسید.

زیارت سفری مشتاقانه آگاهانه و عاشقانه است که از سرای دل آغاز می‌شود. از راه دل عبور میکند و سرانجام نیز در منزل دل به مقصد و مقصود میرسد و بار بر زمین مینهد.

طبق روایتی که در اصول کافی آمده، امام علی بن موسی الرضا(ع) فرمود: شیعیان نسبت به هر یک از امامان معصوم(ع) پیمان و تعهدی دارند که کمال وفای به آن عهد در زیارت مشتاقانه و عارفانه قبور آن ذوات نورانی است.

این حدیث بیان می‌کند که زیارت قبر امام نشانه وفاداری و تعهد به مقتدا و پیشواست. «إن من تمام الوفاء بالعهد وحسن الأداء زیاره قبور هم». سخنگوی نهضت پیامبر(ص)، بلال حبشی در دوران اقامت خویش در شام، رسول اکرم(ص) را در خواب دید که به او می‌گوید: ای بلال این چه جفایی است؟ آیا هنگام آن نرسیده است که به زیارت من نایل آیی؟ در این رویا ترک زیارت قبر مطهر پیامبر اکرم الله و جفا نامیده شده، طبعاً زیارت آن وفای به عهد خواهد بود.

دیگر اینکه زیارت باید همراه با رغبت، شوق علاقه و عشق قلبی به مزور باشد. «رغبةً فی زیارتهم». زیارت باید همراه با تصدیق قلبی به چیزهایی باشد که مزور بدان رغبت داشته، مورد علاقه وی بوده و در راه آن فداکاری کرده است و تصدیقاً بما رغبوا فیه. علاوه بر آن موارد معرفت مزور و آگاهی از منزلت او مورد سفارش و تأکید بسیاری از روایات است. از امام کاظم رسیده است که هر فردی امام رضا(ع) را که در شهر غربت از دنیا می‌رود زیارت کند، در حالی که تسلیم امر او و عارف به حقش باشد در پیشگاه الهی از منزلت شهدای بدر برخوردار است.

سّر این که توصیه کرده‌اند زیارت زائر با معرفت باشد آن است که آنچه مایه کمال زیارت میگردد معرفت و شناخت مقام و موقعیت مزور است، نه اعمالی بی روح و همراه با غفلت همانند بوسیدن صرف و ناآگاهانه ضریح یا در و دیوار، گردش کورکورانه در اطراف ضریح تماشای آثار هنری شمارش ستونها، چراغ ها، شمعدانها، درها و پنجره‌ها. این کارها به سیاحت شباهت بیشتری دارد تا زیارت. ثوابهای اخروی و آثار دنیوی که در روایات آمده بر زیارت واقعی مترتب است یعنی جایی که ارتباط قلبی با مزور برقرار شود و منشأ تحول در زائر گردد نه بر سیاحت و زیارت جسمی و صوری.

اسحاق بن عمار از امام صادق(ع) روایت میکند که حضرت(ع) فرمود: «به مدینه بروید و بر پیامبر اکرم(ص) سلام بدهید. هر چند که سلام و درود از راه دور نیز به آن حضرت می‌رسد»(وسائل الشیعه، ج 14،ص338)

زیارت از دور نیز هر چند مورد قبول و توصیه است لیکن این حدیث نشان میدهد که حضور زائر در کنار مزور و قبر وی خصوصیتی دارد و به همین دلیل مورد توصیه و سفارش قرار گرفته است. از جمله این خصوصیتها بهره‌مند شدن از فضای معنوی حرمهای شریف که محل تردد فرشتگان ارواح انبیا و اولیا و محل تردد و تعلق ویژۀ روح بلند آن مزور است. همچنین دعا کردن در مظان استجابت دعا چنان که بهره‌مندی از فضای معنوی مسجدالحرام و مسجد النبی(ص) و دعا کردن در آن فضا را وهابیان نیز قبول دارند و به آن عمل می‌کنند را به همراه داشته باشد. دیگر گسترش فرهنگ توحیدی و ولایت اهل بیت عصمت و طهارت(ع) در بین راه‌ها و شهرهای مسیر مشاهد مشرفه است. این زیارت نشانه صداقت زائر در دوستی و علاقه به مزور بوده و  ارتباط ملت‌ها و ملیت‌های مختلف و آگاهی از مشکلات، مشقات و امکانات یکدیگر را فراهم می‌کند.  ضمن اینکه عمل به توصیه کلی قرآن بر سیر در اقطار زمین و تماشای فرجام مجرمان قل سیروا فی الأرض فانظروا کیف کان عاقبة المجرمین می‌باشد.

دیگر خصوصیت این زیارت وفاداری به مقتدا و تعهد به پیمانی که با او بسته است، می‌باشد. حرمهای شریف امامان معصوم در طول تاریخ مراکز علم تبلیغ، ترویج دین، مبدأ قیامها و نهضت‌ها، محل پیمان بستن و هم قسم شدن برای انقلاب‌های رهایی بخش جنبشهای انتقام آمیز و ... بوده است. این برکات جملگی از ایاب و ذهاب و مراوده زائران ناشی میشود.

این حدیث گهربار از پیغمبر اکرم(ص) که در وسایل الشیعه را در نظر داشته باشیم که حضرت فرمود: «کسی که من یا یکی از فرزندانم را زیارت کند، روز قیامت به زیارت و دیدار او خواهم رفت و از هراسها و وحشت‌های آن نجاتش خواهم داد».