بر اساس تعریف کنوانسیون بین المللی مقابله با بیابان‌زایی،بیابان‌زایی عبارت است ازتخریب سرزمین در مناطق خشک، نیمه خشک و خشک نیمه مرطوب در نتیجه تغییرات اقلیمی و فعالیت های انسانی.

بطور کلی بیابان زایی و تخریب سرزمین کاهش توان تولید بیولوژیک خاک در اراضی آبی و دیم، مراتع وجنگل ها  ناشی از فعالیت های انسانی و بهره برداری ناپایدار از سرزمین است. برخلاف تصور عمومی، بیابان زایی خاص مناطق خشک نیست؛ بلکه در هر سرزمینی که کاهش توان تولید بیولوژیک اتفاق بیفتد روی می دهد.

از مهمترین عواملی که سبب تشدید تخریب سرزمین و بیابان زایی در کشورمان شده است می توان به این موارد اشاره کرد:

تشدید فرسایش خاک و کاهش حاصلخیزی اراضی، بروز سیلاب، کاهش رطوبت خاک و تراکم پوشش گیاهی(کاهش ظرفیت چرای دام در مراتع)، کم شدن امکان تغذیه آبخوان ها، توقف و یا ضعیف شدن چرخه مواد مغذی در اراضی کشاورزی، کاهش ترسیب کربن و افزایش انتشار گازهای گلخانه ای (CO2) و گرمایش کره زمین، استفاده از سیستم های نامناسب آبیاری،خشک شدن تالاب ها، برکه ها، سرآب ها و هورها، کاهش تنوع زیستی، هجوم ریزگردها، آلودگی هوا و افزایش دمای محیط و در نتیجه افزایش مصرف انرژی و ....

از آنجا که اراضی  بیابانی بخشی ازحوزه های آبخیز می باشند، بنابراین لازم است میان عملیات مقابله با بیابان زایی و عملیات آبخیزداری هم افزایی، همگرایی و هم‌زمانی برقرار کرد تا بتوانند اثربخشی بیشتر و موثرتری داشته باشند. برای موفقیت اقدامات مقابله با بیابان زایی در کشور مشارکت مردم و بهره‌برداران محلی در فرایند مطالعه، طراحی، اجرا، پایش و نگهداری طرح ها بسیار اهمیت دارد. هر چقدر حضور مردم و بهره‌برداران محلی در این فرآیند پررنگ تر باشد، شانس موفقیت اقدامات مقابله با بیابان زایی بیشتر است.

به‌منظور مقابله با پدیده تخریب سرزمین و بیابان‌زایی در ایران باید اقداماتی در دو بخش کشاورزی ومنابع طبیعی انجام پذیرد. این اقدامات شامل: بالا بردن دانش فنی و مهارتی بهره‌برداران، تدوین برنامه الگوی کشت مناسب هر منطقه و هر اقلیم، یکپارچه‌سازی اراضی کشاورزی، ارتقای انتقال فعالیت‌های تحقیقاتی، آموزشی و ترویجی به بهره‌برداران، افزایش راندمان و بهره‌وری آب، ارتقای عملیات زیربنایی در بخش کشاورزی،ایجاد نظام بهره‌برداری مناسب از منابع طبیعی و کاربری اراضی، ایجاد تعادل بین تعداد دام و ظرفیت مراتع، تبیین برنامه تفضیلی آمایش سرزمین، ممانعت از تخریب کیفی و کمی منابع آب‌وخاک، راه‌اندازی سامانه حمایت مالی و بیمه محصولات کشاورزی و به‌کارگیری و استفاده مناسب از فناوری‌های نوین بهره‌برداری کشاورزی است.

نکته پایانی و اساسی در فعالیت های مقابله با بیابان زایی در کشور آن است که باید یک همکاری و هماهنگی میان این طرح ها و طرح های بین المللی سازمان های بین المللی مانند UNEP،UNCCD،FAO وجود داشته باشد.