اکنون این پرسش مطرح است که نحوه اجرای نسخه جدید برنامه پزشک خانواده در این استان‌ها چگونه است و اجرای آن در سطح ملی چه زمان فراخواهد رسید؟

اجرای برنامه پزشک خانواده و نظام ارجاع در ۵۸ شهر کشور

رئیس مرکز مدیریت شبکه وزارت بهداشت در پاسخ به این پرسش به ما می‌گوید: برنامه پزشک خانواده و نظام ارجاع هم اکنون در سه استان – ۵۸ شهر کشور - در حال اجراست که در ترکیب تیم سلامت، یک پزشک و دو مراقب سلامت (ماما و کارشناس بهداشت) حضور دارند.

محسن بارونی ادامه می‌دهد: نیروهای موردنیاز اجرای برنامه پزشک خانواده و نظام ارجاع از طریق نیروهای طرحی تأمین شده‌اند به‌طوری که در این ۵۸شهر برای هر هزار و ۵۰۰ نفر جمعیت یک تیم سلامت سه نفره تعیین شده است. البته در برخی مناطق خاص، نیروی طرحی در لیست انتظار نبود و در جلسه‌هایی با معاون توسعه وزارتخانه، ماماها و مراقبان سلامت این مناطق با به‌کارگیری نیروهای قراردادی، قراردادهای ۸۹روزه، برون‌سپاری و دیگر موارد تأمین شد و با اعلام فراخوان، تاکنون نیروی موردنیاز ۹۰درصد مناطق تأمین شده و اکنون در حال گذراندن دوره آموزشی ۱۵روزه در آموزشگاه‌های بهورزی برای ارائه خدمات به جمعیت زیرپوشش خود هستند تا علاوه بر ارائه خدمات بهداشتی و درمانی به جمعیت زیرپوشش خود، اطلاعات جمعیتی مناطق را به‌روزرسانی کنند.

 وی در خصوص نحوه پرداخت به مراقبان سلامت برنامه پزشک خانواده و نظام ارجاع می‌گوید: پرداخت حقوق و دستمزد مراقبان سلامت بر عهده دانشگاه‌های علوم پزشکی است که البته بین ۱۰ تا ۲۰درصد عملکرد آن‌ها را پزشک تیم سلامت تعیین می‌کند.

ابهاماتی که در مورد نحوه پرداخت به پزشکان وجود دارد

به گفته رئیس مرکز مدیریت شبکه وزارت بهداشت برای تأمین نیروی پزشک نیز با اعلام فراخوان، پزشکانی در برخی مناطق مستقر شده اما برای برخی از پزشکان ابهاماتی درباره نحوه پرداخت وجود دارد به همین دلیل هنوز از این طرح استقبال نکرده‌اند.

بارونی با بیان اینکه نحوه پرداخت به پزشکان در این برنامه از طریق بیمه سلامت انجام می‌شود، می‌افزاید: پرداخت به پزشکان بر اساس عملکرد آن‌ها مشخص می‌شود. البته ممکن است هنوز برخی استان‌ها از جزئیات اجرا اطلاع نداشته باشند اما به‌زودی از طریق وزارتخانه و بیمه‌ها جزئیات نحوه پرداخت به پزشکان به استان‌های مختلف اعلام خواهد شد تا با انتصاب پزشکان، طرح به‌طور کامل اجرا شود.

این مسئول در پاسخ به این پرسش که آیا برای ۵۸ شهر اعلام شده پزشک و مراقب سلامت تأمین شده، می‌گوید: بله. این فراخوان‌ها برای دیگر استان‌های کشور است که از طریق قرارگاه سلامت خانواده و نظام ارجاع در حال پیگیری است و جلسه‌های این قرارگاه با حضور وزیر بهداشت برگزار می‌شود تا ضمن بررسی مشکلات و موانع اجرای طرح، مشخص شود وظیفه و نقطه نظر بیمه‌ها، دانشگاه‌های علوم پزشکی، آی‌تی و دیگر دست‌اندرکاران اجرای این برنامه چیست و اجرا در این مرحله با چه چالش‌هایی همراه است و چگونه می‌توان چالش‌ها را رفع کرد.

بارونی با بیان اینکه پزشک خانواده و نظام ارجاع طرح خوبی است که امکان اجرای آن در بیشتر مناطق کشور فراهم است، ادامه می‌دهد: روش پرداخت در اجرای نسخه جدید برنامه پزشک خانواده و نظام ارجاع با روش پرداخت در استان‌های فارس و مازندران بسیار متفاوت است. در نسخه جدید، مشکلات نسخه قدیم برطرف شده به همین دلیل درصورت تأمین بودجه، امکان اجرای آن در سایر استان‌های کشور فراهم است.

بستر ارجاع بیماران در مطب‌های خصوصی فراهم نیست

این مسئول در پاسخ به این پرسش که آیا زیرساخت‌های موردنیاز نظام ارجاع ازجمله پرونده الکترونیک سلامت و دسترسی به اینترنت در همه مناطق کشور فراهم است تا بتوان این قانون را اجرا کرد، می‌گوید: یکی از الزامات اصلی اجرای برنامه پزشک خانواده و نظام ارجاع، بستر الکترونیک است. به‌طوری که در سطح یک –سطح روستایی و پایگاه‌های سلامت- وقتی بیمار بخواهد نوبت‌گیری کند، بستر الکترونیک آماده است و هنگامی که پزشک خانواده بخواهد بیمار را به سطح بالاتر ارجاع دهد، اگر این سطح بیمارستان باشد باز هم بستر الکترونیک آماده است، اما اگر پزشک خانواده بخواهد بیمار را به پزشک متخصص در مطب خصوصی وی ارجاع دهد هنوز این بستر آماده نیست؛ البته همکاران بخش آی‌تی در وزارت بهداشت در حال برنامه‌ریزی برای رفع این خطا هستند.

وی در خصوص نوع همکاری پزشکان متخصص با برنامه پزشک خانواده و نظام ارجاع، اظهار می‌کند: از سوی وزارت بهداشت مشوق‌هایی هم برای پزشکان متخصصی که از طریق نظام ارجاع بیمار پذیرش می‌کنند و هم برای بیمارانی که از طریق نظام ارجاع به پزشک متخصص مراجعه می‌کنند در نظر گرفته شده است. به‌طوری که اگر بیماری از طریق نظام ارجاع به پزشکان متخصص مراجعه کند، یک ویزیت اضافه به پزشک برای پذیرش بیمار ارجاعی پرداخت خواهد شد، ضمن آنکه بخشی از هزینه ویزیت بیمارانی که از طریق نظام ارجاع به پزشک متخصص مراجعه می‌کنند نیز کاهش می‌یابد. البته این طرح اجباری نیست اما اگر بیماران از طریق نظام ارجاع به پزشک متخصص مراجعه کنند هزینه‌های آن‌ها در مقایسه با سایر مواردی که بیمار خارج از کانال نظام ارجاع به پزشک متخصص مراجعه می‌کند، کاهش خواهد یافت.

به گفته رئیس مرکز مدیریت شبکه وزارت بهداشت، بودجه مورد نیاز اجرای برنامه پزشکی خانواده و نظام ارجاع هم در سطح یک و هم در سطح دو از سوی سازمان برنامه و بودجه پیش‌بینی شده و امید می‌رود با تخصیص این بودجه در یکی دو ماه آینده، امکان اجرای این طرح در سطح ملی فراهم شود تا هزینه‌های اتاق پاکت یا پرداخت از جیب بیماران کاهش یابد و با افزایش مراقبت‌های بهداشتی و غربالگری افراد زیرپوشش پزشکان خانواده، بیماران پیش از ورود به فازهای پیشرفته بیماری شناسایی شوند تا با درمان به‌موقع بیماران، علاوه بر پیشگیری از وخامت بیماری آن‌ها، هزینه‌های نظام سلامت نیز کاهش یابد.

حمایت سازمان برنامه و بودجه

وی ادامه می دهد: قرار است سازمان برنامه، بودجه‌ای مجزا از بودجه وزارت بهداشت برای اجرای طرح پزشک خانواده و نظام ارجاع بابت هزینه تأمین زیرساخت‌ها، حقوق و دستمزد نیروهای طرحی و قراردادی و قرارداد بیمه‌ها با پزشکان پرداخت کند. اما واقعیت این است اجرای برنامه پزشک خانواده و نظام ارجاع در سطح ملی - هر ۳هزار نفر از جمعیت کشور یک پزشک خانواده و دو مراقب سلامت داشته باشند- نیازمند ۴۶.۵هزار میلیارد تومان است که البته به همان نسبت هزینه‌های دارو، فرانشیز و بستری بیماران کاهش می‌یابد و در بلندمدت رویکرد نظام سلامت از درمان‌محوری به سمت مراقبت‌های پیشگیرانه هدایت می‌شود که نقش مؤثری بر کاهش بار بیماری‌ها و هزینه‌های نظام سلامت خواهد داشت.

بارونی اجرای طرح ملی برنامه پزشک خانواده و نظام ارجاع را وابسته به حمایت سازمان برنامه و بودجه می‌داند و تأکید می‌کند: اگر وزارت بهداشت از حمایت سازمان و تخصیص به‌موقع بودجه مورد نیاز اجرای این برنامه اطمینان پیدا کند، از همین امروز استارت اجرای ملی را با افزودن ۲۰ شهرستانی که برای اجرای طرح اعلام آمادگی کرده‌اند، خواهد زد و در صورت فراهم شدن منابع مالی پایدار، تا پایان سال جاری برنامه پزشک خانواده و نظام ارجاع در سطح ملی اجرا می‌شود، زیرا در حال حاضر ۳۰درصد جمعیت کشور که جمعیت روستایی هستند زیرپوشش پزشک خانواده قرار دارند، ضمن آنکه طرحی با عنوان طرح تحول شهری (طرحی مشابه برنامه پزشک خانواده) در برخی از شهرستان‌ها درحال اجراست و در واقع نسخه جدید برنامه پزشک خانواده و نظام ارجاع، دسترسی مردم به مراقبت‌های بهداشتی را در بستر نظام ارجاع افزایش خواهد یافت.