کتاب «سلامت معنوی» نوشته حجت‌الاسلام مسعود آذربایجانی، عضو پیوسته انجمن روانشناسی اسلامی به همت انتشارات پژوهشگاه حوزه و دانشگاه منتشر شد.

سلامت معنوی بعد چهارم سلامت انسان یا معنویت سالم و مطلوب است که موضوع و محور اصلی این کتاب قرار گرفته است. در این پژوهش با نگاه تاریخی، پیشینه و ردپای معنویت و سلامت معنوی از دیرباز بررسی شده تا به دوران اسلامی و روزگار معاصر رسیده است.

نویسنده در فصل نخست با عنوان «کلیات» به تاریخچه، ضرورت و پیشینه سلامت معنوی پرداخته و در فصل دوم با عنوان «مبانی سلامت معنوی»، مبانی معرفت‌شناختی، هستی‌شناختی، انسان‌شناختی و دین‌شناختی سلامت معنوی مورد بحث و کاوش قرار گرفته است.

در فصل سوم با عنوان «ماهیت سلامت معنوی» معناشناسی آن در روانشناسی و متون و منابع دینی مورد توجه قرار گرفته است، در فصل چهارم نیز با عنوان «سازه‌های سلامت معنوی»، مؤلفه‌ها، اجزا و شیوه‌های نیل به سلامت معنوی دنبال شده است.

«سنجش سلامت معنوی» عنوان فصل پنجم این کتاب است که شاخص‌های سلامت معنوی استخراج و براساس آن مقیاس سلامت معنوی تهیه و تدوین شده است. در فصل ششم نیز با عنوان «تعارضات و کشمکش‌های معنوی»، به عوامل، زمینه‌ها و راهکارهای کشمکش‌های معنوی پرداخته شده و در فصل هفتم نیز «مهارت‌های سلامت معنوی» به صورت عملی و کاربردی تبیین شده است.

حجت‌الاسلام آذربایجانی معتقد است؛ یکی از حوزه‌های خاص معنویت کاربردی و کاربست معنویت، عرصه سلامت است که ما را به سلامت معنوی نائل می‌کند. سلامت معنوی یکی از ابعاد چهارگانه سلامت است که سازمان بهداشت جهانی نیز آن را در کنار سلامت جسمی، روانی و اجتماعی به رسمیت شناخته و لازم می‌داند. سلامت معنوی حد نصاب و مرتبه خاصی از معنویت به هنجار و سالم است که براساس مبانی و ارزش‌های مطلوب تعریف می‌شود و هر فرد باید از آن برخوردار باشد تا مشمول سلامت معنوی شود. در سلامت معنوی، ارتباطات با خود، دیگران و طبیعت براساس ارتباط با خالق تعریف و مشخص می‌شود.

سلامت معنوی، متناظر با سلامت جسمی و روانی، نیازمند سازوکارهای پیشگیری، درمان و ارتقاست. نهادهای خانواده، آموزش‌وپرورش، آموزش عالی و رسانه، بیشترین رسالت و وظیفه را در پیشگیری اولیه و آموزش و تربیت در این باب دارند. حوزه‌های علمیه و سازمان‌های تبلیغی وابسته به آن نیز مهم‌ترین کانون تولید، الگوپردازی و ارائه محتوای سلامت معنوی هستند. نهادهای اقتصادی، سیاسی و امنیتی - انتظامی با تأمین حداقل معیشت، امنیت، مشارکت و آزادی در جامعه، موانع نیل به سلامت معنوی را برطرف می‌کنند. نهادهای نظارتی، از صحت و سلامت سازوکارهای اقتصادی، سیاسی و فرهنگی براساس شاخص رضوان الهی و عناصر سلامت معنوی مراقبت می‌کنند. نهادهای پزشکی (بهداشت و درمان) نیز به موازات توجه به سلامت جسمی و روانی می‌توانند زمینه‌های سلامت معنوی را در بخش‌های آموزشی، بالینی و مراقبت بیماران فراهم کنند.

کتاب ۴۰۸ صفحه‌ای «سلامت معنوی» برای نخستین بار در قطع وزیری و با بهای 245 هزار تومان در دسترس علاقه‌مندان قرار گرفته است.