به گزارش گروه فرهنگی قدس، اگرچه سکانسهایی درباره اتاقتراپی و شخصیت درمانگر در این سریال یا مواجهه شخصیت اصلی با ناظم دوران مدرسهاش، واکنشهای تندی را علیه سازندگانش به راه انداخت اما با باز شدن بخشی از گرههای داستان و واکاوی شخصیتها، به نظر میرسد سریال، خط روایی منطقی و درستی در پیش گرفته است. مجتبی اردشیری، منتقد سینما و عضو انجمن منتقدان و نویسندگان سینمایی، «افعی تهران» را در دسته درامهای روانشناختی (سایکودرام) قرار داده و به خبرنگار ما میگوید: نگاه این سریال، آسیبشناسانه و ناظر بر آناتومی اجتماع است یعنی تصویری درست و واضح از جامعه ایران در آغاز قرن پانزدهم شمسی میدهد. اتفاقهایی که در این سریال نشان داده میشود برای بسیاری از ما که با اشکال مختلف آن روبهرو شدیم، غریب و ناآشنا نیست.
به گفته وی، خط اصلی داستان، موضوع «تحقیر» است و در تدوین هم سکانسهایی که شخصیت اصلی تحقیر میشود مکثهایی وجود دارد. قصههای فرعی مثل تراپیست، بچه، قاتل و... هم به پردازش هسته مرکزی کمک کردهاند و تاکنون افعی تهران به لحاظ ریتم و پیشبرد داستان، موفق عمل کرده است.
همخوان با اتفاقهای روزمره جامعه
اردشیری با بیان اینکه سریالهای سایکودرام، سابقه زیادی در تولیدات داخلی ندارد خاطرنشان میکند: خلأ بزرگ در سینمای ایران، فقر ژانر است و ما بسیاری از ژانرهای محبوب در جهان مثل ژانر وحشت، اکشن و بیوگرافی را نداریم. دلیلش هم این است که بسیاری از فیلمسازان و فیلمنامهنویسان ما، تجربه و دانش ورود به این ژانرها را ندارند و آثار موفق و قابل توجهی هم در این ژانرها نساختهاند.
به باور این منتقد سینمایی، ما در حوزه ژانر در حال آزمون و خطا هستیم و توضیح میدهد: درام روانشناختی یکی از سختترین و حساسترین زیرشاخههای درام است که در سینمای ایران سابقه چندانی ندارد. ما یک جامعه در حال گذار هستیم که انواع هیجانات را تجربه میکنیم و این بیثباتی روی فیلمسازانی که بایستی یک قدم از جامعه جلوتر باشند هم اثرگذار است.
او اضافه میکند: مسئله دیگر نبود دانش در میان فیلمسازان و فیلمنامهنویسان است، اینکه از چه منظری وارد حوزه روانشناختی شوند تا با زندگی ایرانی همخوانی داشته باشد. اتفاق خوبی که در افعی تهران افتاده این است که پیمان معادی توانسته در فیلمنامه و فرم روایت، مقوله روانشناختی را عصا قورت داده و خشک نشان ندهد. آنچه در این سریال به لحاظ روانشناختی میبینیم با زندگی امروز ما همخوانی دارد و مخاطب میتواند فهم درستی از وقایع داشته باشد.
پیروی از استانداردهای جهانی در سریالسازی
سریال افعی تهران به ویژه در خردهروایت ارتباط درمانگر با مراجع، مورد انتقاد و هجمههای زیادی قرار گرفت، اردشیری معتقد است بخشی از انتقادها از سوی پلتفرمهای رقیب یا کسانی بوده که با فیلمساز زاویه داشتند به همین دلیل انتقادات حرفهای و فنی نبوده است و اضافه میکند: مسئله مهم دیگر به جدید بودن سایکودرام در سینمای ایران برمیگردد. هنوز در جامعه ما اهمیت نیاز به درمانگر در مواجهه با موضوعات مختلف جا نیفتاده و طبیعی است که نشان دادن جلوههایی از آن در آثار تصویری، منتقدانی هم دارد. کسانی که هنوز به مشاور و تراپیست باور ندارند به این رویکرد، هجمه وارد میکنند.
به گفته این منتقد سینمایی، در سینمای ایران مصادیق درام روانشناختی بسیار کم است و پرداختهای سینمایی هم گذرا، سطحی و ابتدایی بوده یا نگاهی کلی و تکراری به آن شده است. او خاطرنشان میکند: در افعی تهران اتاق درمان و درمانگر، بخشی از داستان هستند ولی قصه اصلی توقف خاصی روی آنها ندارد و یک خردهروایت در خط اصلی داستان محسوب میشود. به نظرم برخی نقدها به سریال بیش از اینکه مشفقانه باشند، مغرضانه بودند.
او با بیان اینکه سریال تلاش کرده منطبق با واقعیات اجتماع، روایتگری کند، میافزاید: یکی از امتیازات این مجموعه، الگوبرداری از استانداردهای جهانی در سریالسازی بوده است، در واقع تلاش کرده وجه روانشناختی را به زندگی روزمره ما نزدیک کند.
به گفته وی، سریال از بعد آسیبشناسی خوب عمل کرده و تصویر درستی از جامعه و روابط را به تصویر میکشد، چه روابط زناشویی، چه روابط والد فرزندی، چه روابط صنفی و چه روابط عاطفی و اجتماعی.
اردشیری اظهار میکند: یکی دیگر از امتیازات افعی تهران این است که نگاه روانشناختی در همه خرده داستانهایش گسترش یافته و فقط به مشکلات کودکی شخصیت اصلی که در بزرگسالی گریبان او را گرفته، نپرداخته است، در واقع فیلمنامهنویس، دامنه این نگاه را در شخصیتها و روابط پهن کرده و نشان میدهد بسیاری از ما با بخشی از مشکلات مشابه روانشناختی در اتفاقهای روزمره درگیریم.
برگ برنده یک فیلمنامه قوی
اگرچه سریال افعی تهران با یک قصه جنایی آغاز شد اما سوار بر اتفاقها و شخصیتهای غلوآمیز نشد و تاکنون روی ریل اتفاقهای منطقی حرکت کرده است. اردشیری با تأیید این نکته یادآور میشود: یکی از باگهای سریالسازی در شبکه نمایش خانگی با وجود پروداکشنهای عظیم، بازیگران سوپراستار و هزینههای چند ده میلیاردی تولید و ضعف فیلمنامه است در حالی که یکی از مهمترین معیارهای فیلمنامهنویسی، روایتگری و قصهپردازی براساس اتفاقهای جاری و روزمره مردم است نه یکسری حوادث محیرالعقول که در قالب یک درام واقعگرا نشان داده میشود و منطق دراماتیک ندارد.
این منتقد سینمایی با اشاره به افتتاحیه ساده و جذاب سریال میگوید: بسیاری از سریالهای شبکه نمایش خانگی، افتتاحیههای مجلل و پرزرق و برق دارند در حالی که این سریال از کارهای بیگ پروداکشن در حوزه بصری و فرم فاصله گرفته و ساختار سادهای را برای روایت انتخاب کرده است. ضمن اینکه خرده روایتهای سریال نزدیک به زندگی روزمره است حتی درباره اتفاق عجیبی مثل قتلهای زنجیرهای، تاکنون اغراق و غلوی در روایت رخ نداده است که برگ برنده آن به شمار میرود. تعلیق درست در سریال موجب بالا نگه داشتن ریتم آن شده که ناشی از نگاه درست در فیلمنامه است.
به گفته اردشیری، افعی تهران در فیلمنامه بسیار موفق عمل کرده و طراحی درستی در چینش اتفاقها، فضاسازی داستانی و خلق شخصیتها داشته است. سامان مقدم هم کارگردانی حرفهای و حواس جمع است که ترکیب او با پیمان معادی سبب شده نتیجه یک اثر خوشساخت شود. ضمن اینکه تجربه پیمان معادی در سینمای ایران و سینمای آمریکا به او کمک کرده که به تصویری درست، منطقی و بدون سیاهنمایی از جامعه ایران برسد.
این منتقد سینما با بیان اینکه سریال از نظر روایت و فرم اتفاق خوبی در سریالسازی است چه در فیلمنامه، چه در کارگردانی و چه در بازیگری و عنوان میکند: این سریال میتواند الگوی خوبی در دگردیسی سریالسازی برای پلتفرمها باشد تا به جای بریز و بپاش، پروژههای هدفمند و سودآور بسازند.
به باور وی، «افعی تهران» سریالی سالم، تمیز و عاری از شوخیهای رکیک است که تلاش کرده با داستانهای فرعی، تدوین خوب و پاسکاری درست بین سکانسها، ریتم را بالا نگه دارد.
نظر شما