دکتر سعید معیدفر ادامه می دهد: انسان برای بقای خویش نسبت به محیط واکنش هایی دارد و هنگامی که با خطری رو به رو می شود یا مورد تهدید موقعیت قرار می گیرد واکنش سخت از خود نشان می دهد. بنابراین به لحاظ بیولوژیکی یکی از واکنش های انسان، واکنش دفاع از خود است که گاه ممکن است این واکنش پرخاشگرانه باشد.

وی می افزاید: به عقیده روانشناسان اجتماعی، پرخاشگری هنگامی اتفاق می افتد که فرد با همه تلاش معقول و منطقی خود به هدف مورد نظرش نرسیده یا شرایط موجود، او را از رسیدن به هدف دور کرده باشد که ناکامی در تحقق هدف، سبب پرخاشگری وی می شود.

انسان، افضل موجودات است

رئیس انجمن جامعه شناسی ایران توضیح می دهد: اگر در هر جامعه ای اعم از خانواده، گروه و غیره موقعیت تعریف شده وضعیتی را به وجود آورد که فرد بتواند در تعامل با دیگران به هدف خود برسد یا به آن نزدیک شود، آن فرد به شکل عقلانی رفتار می کند اما چنانچه خود را ناتوان ببیند یا در تعامل با دیگران احساس مانع تراشی از سوی طرف مقابل شود و نتواند به خوبی ایفای نقش کند به روش های غیرمنطقی و غیرعقلانی روی آورده و جنبه های عاطفی رفتارش افزایش پیدا می کند.

معیدفر می افزاید: انسان افضل موجودات است و بر همین اساس از روش های عقلانی استفاده می کند اما بر اساس جامعه شناختی، کنش های او جنبه های عاطفی نیز دارد بنابراین عکس العمل عاطفی یکی از کنش های انسان است اما مهم آن است که واکنش های عاطفی بر واکنش عقلانی غلبه پیدا نکند.

غلبه رفتار عاطفی بر رفتار عقلانی

این جامعه شناس می گوید: در واقع واکنش های پرخاشگرانه ناشی از شرایط تعریف نشده در تعاملات اجتماعی یا بر هم زدن زمینه های بازی در اینگونه تعاملات است که گاهی سبب غلبه واکنش های عاطفی بر واکنش های عقلانی می شود و به لحاظ جامعه شناختی چنانچه فرد در شرایط متعارضی قرار گیرد یا در یک فرایند اجتماعی در وضعیتی باشد که امکان تحقق هدفش از بین برود دست به پرخاشگری می زند.

معیدفر به جامعه کوچک خانواده اشاره می کند و ادامه می دهد: در خانواده یا هر جای دیگر ممکن است پرخاشگری اتفاق بیفتد اما اگر همه اعضای خانواده در چارچوب مقررات رفتار کنند همه چیز به خوبی پیش می رود و زمینه پرخاشگری بین افراد به وجود نمی آید اما شرایطی را در نظر بگیرید که در خانواده ای قوانین استحکام نداشته باشد، در این صورت تمام اعضای آن خانواده حقوق همدیگر را تضییع می کنند و آن جاست که هر لحظه امکان دعوا، منازعه و خشونت در شکلی بسیار حاد وجود دارد.

رئیس انجمن جامعه شناسی ایران تصریح می کند: پرخاشگری در همه جوامع وجود دارد اما اینکه چرا در جامعه ای بیشتر شدت پیدا می کند ناشی از سستی بنیان های اجتماعی و تعاملات اجتماعی آن جامعه است بنابراین وقتی هنجارها، قواعد و مقررات چه در سطح کلان و چه در سطح گروه های خاص و یا عرصه عمومی تضعیف می شود زمینه های پرخاشگری افزایش می یابد.

چگونه بدون دعوا حرف خود را به کرسی بنشانیم؟

این جامعه شناس می گوید: گفت و گو یک بستر اجتماعی است که طرفین گفت و گو به اضافه مخاطبانی که در آن حضور دارند و فضایی که در آن گفت و گو انجام می گیرد تشکیل دهنده آن است. در واقع این بستر به عنوان یک فضای اجتماعی باید مقررات و قواعدی داشته و هنجارهایی در آن رعایت شود. بنابراین چنانچه این فضا اعم از طرفین گفت و گو یا موقعیت و مخاطبان، قاعده مند و در چارچوب ضوابط نباشند می تواند گفت و گو را از مسیر اصلی خود خارج کند.

معیدفر در پاسخ به پرسش ما درباره این که چگونه گفت و گویی مسالمت آمیز داشته باشیم تأکید می کند: افراد پیش از گفت و گو باید بپذیرند که در هر گفت وگو الزاما حق با یک یا هر دو طرف گفت و گو نیست بلکه این حق را باید مخاطب تشخیص دهد و در واقع قضاوت با مخاطبان است بنابراین در هر گفت و گویی باید طرفین برای همدیگر احترام قایل باشند.

وی ادامه می دهد: نکته مهم دیگر این که طرفین فراموش نکنند بر سر چه موضوعی قرار است گفت وگو کنند و از طفره رفتن و پرداختن به حاشیه و موضوعات بی ربط بپرهیزند.