محرم فرصتی برای عزاداری، اشک ریختن و شستشوی دل از طریق ارتقای محبت به اهل بیت(ع) است اما همدلی و هماهنگی بیشتر در قول و فعل با اهل بیت(ع) و امام حسین(ع) را می‌طلبد و اگر نگاه عمیقی داشته باشیم، فرصتی برای اصلاح برخی امور اجتماعی ناصواب است.
در این بین نقش سخنرانان و منبری‌ها در انتقال شور و معرفت حسینی به مخاطب قابل انکار نیست. محبان ائمه و ارادتمندان حضرت امام حسین(ع) حداقل یک دهه با حضور در این مجالس خود را در معرض پیام سخنران و مداح قرار می‌دهند و آماده‌اند که کلام او را بشنوند و بدین ترتیب کیفیت کار منبری‌ها تعیین‌کننده خواهد بود.
برخی موارد مرتبط با مجالس حسینی را با آیت الله محسن فقیهی، استاد درس خارج حوزه و عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه، قم مطرح کرده ایم که حاصل این گفت‌وگو را می‌خوانیم؛
برخی از تحلیل‌گران تاریخ معتقدند با وجود اینکه کمیت مجالس حسینی افزوده شده، کیفیت و محتوای منبرها نسبت به گذشته دچار افت شده است. آیا با این نظر موافقید؟
هر سال با فرارسیدن ماه محرّم، دانشگاه جهانی عاشورا در سراسر جهان بازگشایی می‌شود و همه از مرد و زن، پیر و جوان، کودک و بزرگسال، دانشجو و معلم، عامی و غیر عامی و... در این دانشگاه حاضر می‌شوند و با حضور در کلاس‌های این نهضت، درس حیات و زندگانی و سعادت و عزت را فرامی‌گیرند و سعی می‌کنند این آموزه‌ها را نصب‌العین خود در طول زندگی خویش دهند.
جلسات وعظ و خطابه در این ماه از مهمترین ارکان این دانشگاه است که از ابتدا تاکنون انسان‌هایی عالم، دانشمند، آگاه، بصیر و آزاده، بر کرسی وعظ و خطابه دانشگاه عاشورا حضور داشته و راهبری شیفتگان و دلدادگان این نهضت را بر عهده داشته‌اند. کسی که مسئولیت خطیر تبیین نهضت جهانی کربلا و معرفی آن به بشریت را عهده‌دار می‌شود، باید دارای خصوصیات و ویژگی‌های مهمی باشد که به برخی از آنها اشاره خواهم کرد.
بزرگان ما مقیّد بوده‌اند که این مقام و منصب متعلق به هر کسی نیست و جای هر سخن و حرفی نیز نیست. هم صاحب‌سخن باید خودساخته و مهذب و دانا و عالم باشد و هم سخنش باید مطابق با واقع و به دور از انحراف و غلو ایراد شود. متأسفانه اکنون در برخی موارد مشاهده می‌شود که سطح آگاهی واعظ بسیار پایین است و یا مطالبی مطرح می‌شود که موجب استبعاد و استنکار مستمع و باعث ایجاد شبهاتی مخصوصاً در نسل جوان می‌شود. وعاظ و خطبا باید توجه کنند که مبادا کلمه و جمله‌ای از آنان صادر شود که بر خلاف هدف منبر، که تقویت عقیده به خدا و اهل بیت است، باعث تضعیف آن شود.
نکته مهم دیگر برای اهل وعظ و خطابه، عمل به سخنانی است که می‌گویند. اگر مستمع، بین کلام و عمل ما تفاوتی ببیند، نه تنها اعتمادش از ما سلب می‌شود بلکه به تدریج به تعالیم دینی هم بی اعتماد می‌شود؛ باید به آنچه در منابر می‌گوییم از عدالت و حسن اخلاق و مهر و محبت و دوستی و انصاف و ... عامل باشیم تا وعظ و اندرز بر دل مخاطب بنشیند و او را جذب دین و معارف دینی کند.
با توجه به اقتضائات روز و تحولات جامعه، مهمترین مباحثی که منبری‌ها باید مطرح کنند چیست؟
نخست معتبر و قوی بودن مطالبی است که گفته می‌شود؛ مبادا سخنانی بگوییم که سند ندارد یا دارای سند ضعیف و غیر قابل اعتناست، زیرا این کار عقاید مردم را ضعیف خواهد کرد. ثانیاً از بیان خواب و مکاشفه و امثال آن بپرهیزیم. آن قدر مطالب مستحکم و قوی و معتبر برای بیان مطالب و معارف قرآن و اهل بیت(ع) وجود دارد که نیازی به بیان این‌گونه مطالب نیست. همچنین، بر مسائل عقلانی مورد اتفاق اسلام و انسانیت مانند خوبی عدالت و حسن خلق و نیکی و نوع دوستی و قُبح ظلم و تجاوز به حقوق دیگران تأکید و مسائل را برای مردم و مستمعین تبیین کنیم.
هیئتی‌ها می‌گویند که جلسات حسینی باید پررونق باشد و نباید به آن ایرادی گرفت و به همین دلیل خود را مجاز می‌دانند که از هر وسیله‌ای برای رونق آنها استفاده کنند. شرع مقدس در این‌باره چه رهنمودی دارد و آیا رونق مجالس مجوزی برای انجام هر کاری است؟
اگر رونق جلسات حسینی بر پایه مطالب غیرمستند و نامعتبر و سست باشد، نتیجه نخواهد داد؛ بلکه موجب تضعیف عقاید مستمعین خواهد شد. علمای بزرگ همواره به وعاظ و منبری‌ها سفارش می‌کردند تا از بیان مسائل سست و نامعتبر پرهیز و مطالب قوی و محکم را بیان کنند. آیت‌الله العظمی بروجردی اگر در مجلسی حاضر می‌شد و واعظ حرف نادرستی را می‌گفت، همان‌جا فریاد می‌زد و به او تذکر می‌داد تا مبادا کسی آن حرف خطا را بشنود و در عقیده‌اش انحرافی پیدا شود.
برخی با اشاره به اهمیت اسلام سیاسی در مقابل اسلام سکولار معتقدند که مسائل سیاسی باید در منابر جایگاه خود را داشته باشد و برخی هم در منابر سخن سیاسی نمی‌گویند. نظر شما چیست؟
سیاست جزئی از معارف قرآن و اهل بیت(ع) است. اصلاً کسی می‌تواند بگوید من مسلمانم ولی با سیاست کاری نداشته باشد. سیاست به معنای دخالت در اداره جامعه، از ارکان مسلمانی است. وعاظ و خطبا باید درباره سیاست سخن بگویند. باید سیاست ناب و وحیانی و زلال اهل بیت(ع) مخصوصا حضرت سیدالشهدا(ع) را برای مردم تبیین کنند و بگویند که حسین(ع) می‌توانست در سیاست دخالت نکند و به دنبال راحتی و آسایش باشد، اما آن حضرت از جد بزرگوارش پیامبر اکرم(ص) و پدر عظیم‌الشأنش حضرت امیرالمؤمنین(ع) و از آیات قرآن آموخته بود که نباید در برابر مسائل جامعه اسلامی بی‌تفاوت باشد.
باید به مردم بگوییم که نهضت عاشورا دربرگیرنده درس تبعیت از امام است که اصحاب حضرت آن را در بالاترین درجه به نمایش گذاشتند و سیاست به معنای مقابله با ظلم و ستم نسبت به بندگان از درس‌های عاشوراست. همچنین، مقابله با انحراف و کژی از سیاست‌های اصیل اسلامی و عاشورایی است و امام حسین(ع) مرگ با عزت را برتر از زندگی با ذلت می‌داند و هرگونه ذلت‌پذیری را نفی می‌کند و در راه دفاع از دین باید از جان و مال و فرزندان گذشت و حفظ اصل دین بر همه چیز حتی جان انسان مقدم است.
محرم فرصتی است که علاوه بر تقویت شور می‌تواند دینداری افراد به ویژه جوانان را تقویت کند. چگونه از این فرصت بهره ببریم؟
به سخنرانان و وعاظ محترم توصیه می‌کنم که با مردم ارتباط عمیقی داشته باشند مخصوصاً جوانان عزیز را دریابند. اگر آنها بدانند که با یک انسان دانشمند و عالم عامل و دلسوز طرف هستند به یقین به سمت دین می‌آیند؛ اما اگر طرف را عالم ندانند یا او را عالمی بی‌عمل بیابند، نه تنها با او ارتباط برقرار نمی‌کنند، بلکه به مبانی دینی هم بدبین می‌شوند. پس وعاظ و خطبا باید ابتدا به مسائل دینی کاملاً آگاه باشند و عامل به علمشان باشند. آنان می‌توانند جامعه به ویژه جوانان را با امام حسین(ع) بیش از قبل مأنوس کنند و کام تشنه آنها را از مهر و محبت آن حضرت سیراب کنند. بدین ترتیب جامعه و عزاداری‌ها و خطابه‌ها از گزند حوادث داخلی و خارجی مصون خواهند ماند.
نظر شما